Tuần 2. Tuyên ngôn Độc lập

1
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
(Hồ Chí Minh)
2
NỘI DUNG BÀI HỌC
I. GIỚI THIỆU CHUNG
II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN
1. PHẦN ĐẶT VẤN ĐỀ
2. PHẦN GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
3. PHẦN KẾT THÚC VẤN ĐỀ
III. TỔNG KẾT
3
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
1. Hoàn cảnh sáng tác:
Sau khi lãnh đạo nhân dân tổng khởi nghĩa thắng lợi, Hồ Chí Minh từ Việt Bắc về Hà Nội. Tại nhà 48 phố Hàng Ngang, Người soạn thảo “Tuyên ngôn độc lập”.
Trong hoàn cảnh thù trong giặc ngoài, trước âm mưu
trở lại của thực dân Pháp, ngày 2/9, thay mặt chính phủ
lâm thời nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, Người đọc
“Tuyên ngôn độc lập”.
“Tuyên ngôn độc lập” được Bác viết trong hoàn cảnh nào?
4
Đồng bào cả nước.
Nhân dân trên toàn thế giới, đặc biệt là các nước Pháp, Mĩ.
“Tuyên ngôn độc lập” được Bác “viết cho ai?”
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
1. Hoàn cảnh sáng tác:
5
2. Mục đích, ý nghĩa:
Tuyên bố chấm dứt chế độ thực dân phong kiến,
mở ra kỉ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc. Khai
sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hoà.
Khẳng định quyết tâm bảo vệ nền tự do độc lập,
đập tan mọi luận điệu xảo trá của kẻ thù.
Bản “Tuyên ngôn độc lập” được Bác “viết để làm gì?”
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
6
Có thể phân chia bố cục bài
như thế nào?
- Phần 1: “Hỡi đồng bào”… “chối cãi được”
Đặt vấn đề: Nêu cơ sở pháp lí.
- Phần 2: “Thế mà”… “phải được độc lập”
Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế.
- Phần 3: Còn lại.
Kết thúc vấn đề: Tuyên bố độc lập.
3. Bố cục:
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
7
Hà Nội
2/9/1945
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
8
- Trích dẫn
TNĐL của Mĩ
TN DQ-NQ của Pháp
+ Thái độ trân trọng những danh ngôn bất hủ
+ Lấy lời lẽ tổ tiên người Mĩ, Pháp nói với người Mĩ,
Pháp hiện tại  nghệ thuật lấy “gậy ông đập lưng ông”
+ Đặt ba cuộc cách mạng, ba nền độc lập ngang
hàng nhau  niềm tự hào dân tộc.
+ Dùng chân lí đã được thừa nhận, làm cơ sở pháp lí
vững chắc.
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
1. Đặt vấn đề: Nêu cơ sở pháp lí
Hồ Chí Minh đặt vấn đề bằng cách nào?
Tác dụng của cách đặt vấn đề đó?
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
9
- “Suy rộng ra…”
+ Từ quyền con người nâng lên thành quyền dân tộc.
+ Đóng góp lớn, đầy sáng tạo cho lí luận của phong
trào cách mạng giải phóng dân tộc trên thế giới.
Không dừng lại ở sự trích dẫn, Hồ Chí Minh còn
“suy rộng ra…”. Theo em, ý nghĩa của sự “suy
rộng ra” ấy là gì?
1. Đặt vấn đề: Nêu cơ sở pháp lí
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
10
“…Tất cả mọi người đàn ông đều sinh ra có quyền bình đẳng…”
(“Tuyên ngôn độc lập” của Mỹ)
“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng…”
(Hồ Chí Minh dịch)
“Chỉ bằng một sự thay đổi nhỏ, Hồ Chí Minh đã giải phóng cho cả một nửa nhân loại”.
(Lady Botton- nhà văn Mỹ)
11

Đặt vấn đề một cách khéo léo, Hồ Chí Minh đã tạo một cơ sở vững chắc làm nền tảng cho bản “Tuyên ngôn độc lập”. Đoạn văn thể hiện nổi bật những nét đặc sắc trong nghệ thuật lập luận của tác giả.
Đánh giá của em về phần đặt vấn đề của bản
“Tuyên ngôn độc lập”?
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
1. Đặt vấn đề: Nêu cơ sở pháp lí
12
… “Những ai muốn biết thế nào là một con người thực sự, vẻ đẹp của thế giới ở đâu,
sự chiến thắng của chân lí trên trái đất ở nơi nào, mùa xuân ở đâu, xin mời đến thăm cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự hiện diện mẫu mực của một con người anh hùng của thời đại chúng ta…”

(Rơ-nê Đơ Pê-strê – Cu Ba)
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
Hết tiết 1
13
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
Nhận xét về cách trình bày dẫn chứng của Bác?
- Nêu hệ thống tội ác:
Về chính trị:…
Về xã hội:…
Dẫn chứng toàn diện, tiêu biểu, xác thực, giọng văn
hùng biện + trữ tình.
Tố cáo tội ác chồng chất, trên mọi lĩnh vực của
thực dân Pháp.
Về kinh tế:…
a. Tội ác của thực dân Pháp
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
14
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
Nhận xét về cách dùng từ ngữ, giọng điệu
của Bác khi tố cáo tội ác của thực dân Pháp?
Cho biết tác dụng.
-“Chúng…”
“Chúng…”
“Chúng…”
Điệp từ, âm hưởng mạnh mẽ, hùng hồn
Thái độ căm giận sục sôi
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
15
Tính luận chiến sắc bén của tác phẩm thể hiện
qua ngòi bút vạch trần bản chất của thực dân Pháp.
Hãy phân tích.
* Vạch trần bộ mặt, bản chất của thực dân Pháp:
Chúng
Thủ tiêu tự do, dân chủ >< chiêu bài “tự do”, “dân chủ”,
“bình đẳng”
tuyệt đối không cho…
thi hành…
ngăn cản…
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
16
* Vạch trần bộ mặt, bản chất của thực dân Pháp:
Chúng
lập nhà tù…
thẳng tay chém giết…
tắm…trong bể máu
Bản chất tàn bạo, dã man >< ngọn cờ “bác ái”,
nhân đạo”
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
17
“…Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ
Dối trời lừa dân đủ muôn nghìn kế
Gây binh kết oán trải hai mươi năm…
…Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi hết tội
Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa sạch mùi…”

(Bình Ngô đại cáo - Nguyễn Trãi)
18
* Vạch trần bộ mặt, bản chất của thực dân Pháp:
Chúng
dùng thuốc phiện, rượu cồn…
ràng buộc dư luận…
Thi hành chính sách…
Chính sách ngu dân, bịp bợm, xảo trá >< chiêu bài
“khai hoá”, “văn minh”.
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
19
* Vạch trần bộ mặt, bản chất của thực dân Pháp:
Chúng
bóc lột…
cướp…
giữ độc quyền…
Chính sách bóc lột thậm tệ >< ngọn cờ “khai hoá”
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
20
* Vạch trần bộ mặt, bản chất của thực dân Pháp:
Chúng
quỳ gối đầu hàng…
bỏ chạy…
bán nước ta hai lần…
Bản chất vừa hèn nhát, vừa dã man, tàn bạo >< nhà nước “bảo hộ”, ngọn cờ “bác ái”
thẳng tay khủng bố…
giết nốt…
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
21

Nhận xét của em về đoạn văn tố cáo tội ác của
thực dân Pháp?
Đoạn văn là một bản cáo trạng đanh thép, vạch trần
tội ác, bản chất phi nghĩa, vô nhân đạo của thực dân
Pháp trước dư luận thế giới.
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
22
b. Cuộc cách mạng chính nghĩa, anh hùng của dân tộc
Để chuyển sang ý này, Bác dùng quan hệ từ “tuy vậy”.
Hãy phân tích tác dụng của quan hệ từ này.
- “Tuy vậy…”
Chuyển sang ý: hành động của nhân dân ta hoàn toàn
đối lập với thực dân Pháp
Lập luận chặt chẽ, mạch lạc.
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
23
Theo em,vì sao Bác láy đi láy lại cụm từ: “sự thật là…”?
- “Sự thật là…”
Điệp từ, âm hưởng mạnh mẽ
b. Cuộc cách mạng chính nghĩa, anh hùng của dân tộc
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
24
Nhận xét về cách chuyển đoạn của tác giả?
Tuyên bố hùng hồn: chấm dứt quan hệ thuộc địa
với thực dân Pháp, kiên quyết chống lại âm mưu
xâm lược của chúng.
- “Bởi thế cho nên…”
Quan hệ từ, chỉ rõ nhân - quả
c. Khẳng định tự do, độc lập:
Từ những cơ sở thực tế nói trên, tác giả đi đến
kết luận gì? Nhận xét cách lập luận của tác giả?
- Thoát li hẳn…
- xoá bỏ hết...
- kiên quyết chống lại…
Câu dài, lập luận chặt chẽ,
Giọng hùng hồn
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
25
Phân tích đoạn văn cuối phần giải quyết vấn đề về
ngôn từ, giọng điệu, biện pháp tu từ
Hình ảnh dân tộc Việt Nam anh hùng, hiên ngang,
bất khuất với khát vọng lớn lao về quyền tự do,
độc lập.
- Một dân tộc đã gan góc…
Dân tộc đó phải được…
Điệp ngữ, ngôn từ trang trọng,
giọng điệu hùng hồn
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
c. Khẳng định tự do, độc lập:
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
26
Đánh giá chung của em về phần giải quyết vấn đề
của tác giả?

Vạch trần tội ác của thực dân Pháp trước toàn nhân loại đồng thời ca ngợi cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta, Hồ Chí Minh đã nêu ra cơ sở thực tế chính đáng để hưởng tự do độc lập của nước Việt Nam.
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
c. Khẳng định tự do, độc lập:
2. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
27
- Vì những lẽ trên…”
Phù hợp với cơ sở thực tế
Hãy nhận xét cách chuyển ý của tác giả
3. Kết thúc vấn đề: Tuyên bố độc lập
Quan hệ từ, chỉ ra: nhân - quả
- Nước Việt Nam có quyền được hưởng…
Phù hợp với cơ sở đạo lí, pháp lí
- Sự thật đã là một nước tự do, độc lập…
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
28
- Toàn thể nhân dân quyết giữ vững…
+ Lời cảnh cáo kẻ thù đang lăm le phá hoại
Hãy phân tích ý nghĩa của câu kết của văn bản.
+ Lời tuyên bố chính thức, trịnh trọng, hùng hồn
về độc lập dân tộc.
+ Lời thề thiêng liêng trước toàn dân tộc.
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
3. Kết thúc vấn đề: Tuyên bố độc lập
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
29
Đoạn văn ngắn gọn, súc tích, lời lẽ hùng hồn, trang trọng, là một lời truyên bố đanh thép với toàn thể đồng bào, nhân dân thế giới và cả kẻ thù đang lăm le phá hoại thành quả Cách mạng về nền độc lập tự do của dân tộc ta
Đánh giá chung của em về phần kết thúc vấn đề?

TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)
3. Kết thúc vấn đề: Tuyên bố độc lập
II. Đọc _ Hiểu Văn Bản
30
- “Tuyên ngôn độc lập” là một áng văn chính luận mẫu mực: lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, thuyết phục, hùng hồn, dẫn chúng cụ thể, chính xác,...
Theo em, giá trị của bản “Tuyên ngôn độc lập”
về nội dung và nghệ thuật là gì?
III. TỔNG KẾT
- Tác phẩm là lời tuyên bố trước toàn quốc dân và thế giới, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, khẳng định quyết tâm sắt đá bảo vệ nền tự do độc lập của toàn thể nhân dân Việt Nam.
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)