Tuần 2. Tuyên ngôn Độc lập

Tiết : 7;8
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
1. Hoàn cảnh sáng tác:
Sau khi lãnh đạo nhân dân tổng khởi nghĩa thắng lợi, ngày 26.8.1945 Hồ Chí Minh từ Việt Bắc về Hà Nội, tại nhà 48 phố Hàng Ngang, Người soạn thảo “Tuyên ngôn Độc lập”.
Ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, thay mặt chính phủ lâm thời nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, Người đọc “Tuyên ngôn độc lập”.
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
Tư liệu Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập
2. Đối tượng:
Đồng bào cả nước.
Nhân dân trên toàn thế giới, đặc biệt là các nước Pháp, Mĩ.
“Tuyên ngôn Độc lập” được Bác “viết cho ai?”
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
3. Mục đích, ý nghĩa:
Tuyên bố độc lập
Khẳng định quyết tâm bảo vệ nền tự do độc lập, đập tan mọi luận điệu xảo trá của kẻ thù.
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
Ý nghĩa: TNĐL là một văn kiện có giá trị lịch sử, chính trị to lớn; là áng văn chính luận bất hủ.
TP được công bố trong một hoàn cảnh lịch sử đặc biệt, hướng vào những đối tượng cụ thể. Nội dung cách viết của tác giả nhằm đạt được hiệu quả cao nhất.
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
- Phần 1: “Hỡi đồng bào”… “chối cãi được”
Nêu cơ sở pháp lí.
- Phần 2: “Thế mà”… “phải được độc lập”
Nêu cơ sở thực tế
- Phần 3: Còn lại.
Tuyên bố độc lập.
4. Bố cục:
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
( 3 phần)
- Trích dẫn
TNĐL 1776 của Mĩ
TN DQ-NQ 1791 của Pháp
II. Đọc-hiểu:
1. Nêu cơ sở pháp lí
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
->Nguyễn lí có tính phổ quát: Tất cả mọi người và các dân tộc trên thế giới đều có quyền bình đẳng, …sống,…tự do, và …mưu cầu hạnh phúc.
Nhằm:
+ Đề cao giá trị hiển nhiên của tư tưởng nhân đạo và của văn minh nhân loại đã được cả thế giới thừa nhận.
+ Mặt khác tạo tiền đề cho phần lập luận sau.
- Trích dẫn
TNĐL 1776 của Mĩ
TN DQ-NQ 1791 của Pháp
+ Lấy lời lẽ tổ tiên người Mĩ, Pháp nói với người Mĩ, Pháp hiện tại  nghệ thuật lấy “gậy ông đập lưng ông”
+ Đặt ba cuộc cách mạng, ba nền độc lập ngang hàng nhau  niềm tự hào dân tộc.
+ Dùng chân lí đã được thừa nhận, làm cơ sở pháp lí vững chắc.
II. Đọc-hiểu:
1. Nêu cơ sở pháp lí
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
Ngoài ra:
Hình ảnh về bản tuyên
ngôn độc lập của Mỹ
1776
+ Từ quyền con người HCM đã nâng lên thành quyền dân tộc.
+ Đây là đóng góp lớn, đầy sáng tạo của HCM cho lí luận của phong trào cách mạng giải phóng dân tộc trên thế giới.
* Ý nghĩa: của sự “suy rộng ra” ấy là gì?
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
1. Nêu cơ sở pháp lí
- Trích dẫn
TNĐL 1776 của Mĩ
TN DQ-NQ 1791 của Pháp
“suy rộng
ra”
“…Tất cả mọi người đàn ông đều sinh ra có quyền bình đẳng…”
(“Tuyên ngôn độc lập” của Mỹ)
“…Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng…”
(Hồ Chí Minh dịch)
“ Chỉ bằng một sự thay đổi nhỏ, Hồ Chí Minh đã giải phóng cho cả một nửa nhân loại ”.
(Lady Botton- nhà văn Mỹ)
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
1. Nêu cơ sở pháp lí
 Sơ kết:
Đặt vấn đề một cách khéo léo,
Hồ Chí Minh đã tạo một cơ sở vững chắc làm nền tảng cho bản “Tuyên ngôn Độc lập”. Đoạn văn thể hiện nổi bật những nét đặc sắc trong nghệ thuật lập luận của tác giả.
Nhận xét:
… “Những ai muốn biết thế nào là một con người thực sự, vẻ đẹp của thế giới ở đâu, sự chiến thắng của chân lí trên trái đất ở nơi nào, mùa xuân ở đâu, xin mời đến thăm cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự hiện diện mẫu mực của một con người anh hùng của thời đại của chúng ta…”
(Rơ-nê Đơ Pê-strê – Cu Ba)
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
2. Nêu cơ sở thực tế
Hỏi: Em hãy nhận xét về cách trình bày dẫn chứng, giọng văn của Bác?
- Nêu hệ thống tội ác:
Về chính trị:…
Về văn hoá, giáo dục, và ngoại giao…
Dẫn chứng toàn diện, tiêu biểu, xác thực, giọng văn hùng biện + trữ tình.
Đây là lời tố cáo hùng hồn và đanh thép tội ác mọi mặt của thực dân Pháp đối với nhân dân ta
Về kinh tế:…
a. Tội ác của thực dân Pháp
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
Nạn đói 1945
Năm Ất Dậu tháng ba còn nhớ mãi.
Giống Lạc Hồng cực trái lắm đau thương!
Những thây ma thất thểu dọc đường,
Rồi ngã gục không đứng lên vì đói!
( Bàng Bá Lân)
Nạn
đói
1945
Hỏi: Hãy nhận xét về nghệ thuật dùng từ ngữ, giọng điệu của Bác khi tố cáo tội ác của thực dân Pháp?
- “Chúng…”
- “Chúng…”
- “Chúng…”
Điệp từ, điệp âm tạo mạnh mẽ, hùng hồn
Thái độ căm giận sục sôi
2. Nêu cơ sở thực tế
a. Tội ác của thực dân Pháp
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
Chúng
Thủ tiêu tự do, dân chủ >< chiêu bài “tự do”, “dân chủ”, “bình đẳng”
tuyệt đối không cho…
thi hành…
ngăn cản…
Hỏi: Hãy phân tích tính luận chiến sắc bén của đoạn văn qua việc vạch trần bản chất của thực dân Pháp.?
* Vạch trần bộ mặt, bản chất của thực dân Pháp:
2. Nêu cơ sở thực tế:
a. Tội ác của thực dân Pháp
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
Chúng
lập nhà tù…
thẳng tay chém giết…
tắm…trong bể máu
Bản chất tàn bạo, dã man >< ngọn cờ “bác ái”,
“nhân đạo”
So sánh cách vạch trần tội ác.
“… Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ
Dối trời lừa dân đủ muôn nghìn kế
Gây binh kết oán trải hai mươi năm…

…Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi hết tội
Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa sạch mùi…”

(Bình Ngô đại cáo - Nguyễn Trãi)
2. Nêu cơ sở thực tế
a. Tội ác của thực dân Pháp
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
Chúng
dùng thuốc phiện, rượu cồn…

ràng buộc dư luận…
Thi hành chính sách…
Chính sách ngu dân, bịp bợm, xảo trá >< chiêu bài
“khai hoá”, “văn minh”.
2. Nêu cơ sở thực tế
a. Tội ác của thực dân Pháp
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
Chúng
bóc lột…
cướp…
giữ độc quyền…
Chính sách bóc lột thậm tệ >< ngọn cờ “khai hoá”
2. Nêu cơ sở thực tế
a. Tội ác của thực dân Pháp
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
Chúng
quỳ gối đầu hàng…
bỏ chạy…
bán nước ta hai lần…
thẳng tay khủng bố…
giết nốt…
Bản chất vừa hèn nhát, vừa dã man, tàn bạo >2. Nêu cơ sở thực tế
a. Tội ác của thực dân Pháp
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
Sơ kết:
Em hãy nhận xét về đoạn văn tố cáo tội ác của
thực dân Pháp?
Đoạn văn là tội ác, bản chất phi nghĩa, vô nhân đạo của thực dân Pháp trước dư luận thế giới.
2. Nêu cơ sở thực tế
a. Tội ác của thực dân Pháp
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
b. Cuộc cách mạng chính nghĩa, anh hùng của dân tộc
- “Tuy vậy”,đối với người Pháp:
+ ta vẫn khoan hồng, nhân đạo; giúp, cứu và bảo vệ tài sản tính mạng cho họ,…
Chuyển sang ý: hành động của nhân dân ta hoàn toàn đối
lập với thực dân Pháp
Lập luận chặt chẽ, mạch lạc.
2. Nêu cơ sở thực tế
a. Tội ác của thực dân Pháp
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
b. Cuộc cách mạng chính nghĩa, anh hùng của dân tộc
- “Sự thật là…”
Điệp từ, âm hưởng mạnh mẽ
2. Nêu cơ sở thực tế
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-Hiểu:
c. Khẳng định tự do, độc lập:
- “Bởi thế cho nên…”
- Từ những cơ sở thực tế nói trên, tác giả đi đến kết luận:
+ Thoát li hẳn …
+ Xoá bỏ hết mọi hiệp ước mà Pháp đã kí về Viiệt Nam,…
+ Đoàn kết chống lại…; kêu gọi…quốc tế công nhận quyền độc lập, tự do của VN
Câu dài, lập luận chặt chẽ; Giọng hùng hồn; Quan hệ từ, chỉ rõ nhân - quả

- Nghệ thuật lập luận:
Tuyên bố hùng hồn: chấm dứt quan hệ thuộc địa với thực dân Pháp, kiên quyết chống lại âm mưu xâm lược của chúng.
2. Nêu cơ sở thực tế
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-Hiểu:
c. Khẳng định tự do, độc lập:
Hình ảnh dân tộc Việt Nam anh hùng, hiên ngang, bất khuất với khát vọng lớn lao về quyền tự do, độc lập.
- Một dân tộc đã gan góc…
Dân tộc đó phải được…
Điệp ngữ, ngôn từ trang trọng,
giọng điệu hùng hồn
Đoạn cuối:
=>
Sơ kết:
Vạch trần tội ác của thực dân Pháp trước toàn nhân loại, đồng thời ca ngợi cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta, Hồ Chí Minh đã nêu ra cơ sở thực tế chính đáng để hưởng tự do độc lập của nước Việt Nam.
2. Nêu cơ sở thực tế
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
- Vì những lẽ trên, chúng tôi…trịnh trọng tuyên bố:…”
Lời tuyên ngôn:Phù hợp với cơ sở thực tế, đạo lí và pháp lí

3. Tuyên bố độc lập
Nghệ thuật: dùng quan hệ từ, chỉ ra: nhân - quả
- Nước Việt Nam có quyền được hưởng…
- Sự thật đã là một nước tự do, độc lập…
+ Lời cảnh cáo kẻ thù đang lăm le phá hoại
+ Lời tuyên bố trịnh trọng, hùng hồn về độc lập dân tộc.
+ Lời thề thiêng liêng trước toàn dân tộc.
2. Nêu cơ sở thực tế
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
Đoạn văn ngắn gọn, súc tích, lời lẽ hùng hồn, trang trọng, là một lời truyên bố đanh thép với toàn thể đồng bào, nhân dân thế giới và cả kẻ thù đang lăm le phá hoại thành quả Cách mạng về nền độc lập tự do của dân tộc ta
Sơ kết:
3. Tuyên bố độc lập
- “Tuyên ngôn độc lập” là một áng văn chính luận mẫu mực: lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, thuyết phục, hùng hồn, dẫn chúng cụ thể, chính xác,... Vừa tố cáo tội ác của thực dân Pháp, ngăn chặn âm mưu kẻ thù tái chiếm nước ta; đồng thời bộc lộ tình cảm yêu nước thương dân và khát vọng độc lập, tự do cháy bổng của tác giả và toàn dân tộc.
- Tác phẩm là lời tuyên bố trước toàn quốc dân và thế giới về chấm dứt chế độ thực dân, phong kiến ở nước ta; khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, khẳng định quyết tâm sắt đá bảo vệ nền tự do độc lập của toàn thể nhân dân Việt Nam.
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
Hồ Chí Minh
II. Đọc-hiểu:
III. Tổng kết: