Tuần 2. Tuyên ngôn Độc lập

Tuyên ngôn Độc lập
Hồ Chí Minh
Tiết 7
I.Tiểu dẫn
1. Hoàn cảnh sáng tác:
a. Tình hình thế giới:
Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc
Phát xít Nhật, kẻ đang chiếm đóng nước ta đầu hàng Đồng Minh .
b. Tình hình trong nước:
-Trên toàn quốc, nhân dân ta vùng dậy giành chính quyền
- Ngày 26/08/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chiến khu cách mạng Việt Bắc về tới Hà Nội.
- Tại căn nhà số 48 hàng Ngang, Người soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập.
- Ngày 02/09/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Người thay mặt chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam mới.
Ở nước ta lúc đó, sắp tiến vào phía Bắc là quân đội Quốc dân Đảng được sự ủng hộ của Mĩ. Sắp tiến vào phía Nam là quân đội Anh, đằng sau chúng là lính Pháp.
Cũng trong thời giang đó, nhà cầm quyền Pháp tuyên bố: “Đông Dương là thuộc địa của Pháp...bảo hộ của người Pháp.”
Bản Tuyên ngôn Độc lập ra đời trong hoàn cảnh đó thật đúng lúc và kịp thời.
2. Mục đích:
+ Nhằm tuyên bố với toàn thế giới về quyền độc lập dân tộc, khẳng định quyền tự chủ và vị thế bình đẳng của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà trên toàn thế giới.
+Nhằm vạch trần tội ác của Thực dân Pháp đối với dân tộc ta trước toàn thế giới.
3. Đối tượng
-Quốc dân đồng bào Việt Nam.
-Nhân dân thế giới, đặc biệt là với những thế lực thù địch và cơ hội quốc tế mang dã tâm một lần nữa nô dịch đất nước ta.
4. Giá trị của tác phẩm:
- Giá trị lịch sử
- Giá trị văn học
Giá trị lịch sử:
Giá trị văn học:
Tuyên ngôn Độc lập là một văn kiện có giá trị lịch sử to lớn: là lời tuyên bố xoá bỏ chế độ thực dân , phong kiến, là sự khẳng định quyền tự chủ và vị thế bình đẳng của dân tộc ta trên toàn thế giới, là mốc son lịch sử mở ra kỉ nguyên độc lập tự do trên đất nước ta
Tuyên ngôn Độc lập là một tác phẩm chính luận mẫu mực, đặc sắc, được thể hiện ở cách lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, bằng chứng xác thực, ngôn ngữ hùng hồn, đầy cảm xúc,....
Ngoài hai giá trị trên, Tuyên ngôn độc lập còn là một áng văn tâm huyết của Chủ tịch hồ Chí Minh, hội tụ vẻ đẹp tư tưởng và tình cảm của Người, đồng thời kết tinh khát vọng cháy bỏng về độc lập, tự do của dân tộc ta.
5. Thể loại:
Tuyên ngôn Độc lập được viết theo thể loại văn chính luận.
- Đặc điểm: ngắn gọn , súc tích, lập luận chặt chẽ, lời lẽ đanh thép, bằng chứng đầy thuyết phục, giàu tính luận chiến đa dạng về bút pháp.Văn chính luận mà vẫn thấm đượm tình cảm, giàu hình ảnh.Giọng văn đa dạng: khi ôn tồn, thấu tình đạt lí; khi đanh thép mạnh mẽ, hùng hồn.
6. Bố cục của tác phẩm:
a. Những cơ sở lí luận để khẳng định quyền tự do độc lập của đất nước
b. Những cơ sở thực tiễn để khẳng định quyền tự do độc lập của đất nước
c. Lời tuyên bố độc lập, tự do sáng ngời chính nghĩa
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Những cơ sở lí luận của bản tuyên ngôn:
“Tất cả mọi người sinh ra đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền...mưu cầu hạnh phúc” (Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mĩ )
“Người ta sinh ra.....bình đẳng về quyền lợi.”(Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của cách mạng Pháp 1791 )
Mục đích:
-Tác giả đã trích dẫn hai bản Tuyên ngôn trên nhằm đề cao những giá trị hiển nhiên của tư tưởng nhân đạo và văn minh nhân loại vừa tạo tiền đề cho lập luận sẽ nêu ở mệnh đề tiếp theo.
-Ngăn chặn âm mưu tái xâm lược của Pháp và Mĩ

-.
Nhận xét: Từ quyền bình đẳng và tự do của con người mà tác giả suy rộng ra về quyền bình đẳng tự do của các dân tộc trên thế giới. Đây là môt cách vận dụng khéo léo và đầy sáng tạo nhưng vẫn đảm bảo tính chặt chẽ trong lập luận. Người đã phát triển quyền lợi của con người thành quyền lợi của dân tộc. Như vậy, tất cả mọi dân tộc đều có quyền tự quyết lấy vận mệnh của mình.
Đây là một tư tưởng cao đẹp mang tầm vóc quốc tế vừa mang ý nghĩa nhân đạo của nhân loại trong thế kỉ xx
- Cách lập luận của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong luận điểm này
Cách nói vừa khéo léo vừa kiên quyết:
Khéo léo :
Người đã vận dụng một cách tài tình nghệ thuật “gậy ông đập lưng ông”.

- Người đã đặt ba cuộc cách mạng ngang hàng nhau, đặt ba bản Tuyên ngôn ngang hàng nhau.
Kiên quyết: Ngăn chặn âm mưu xâm lược của các thế lực thù địch; nhắc nhở Mĩ và Pháp đừng phản bội lại Tổ quốc mình, đừng làm vấy bùn lên lá cờ nhân đạo của cuộc cách mạng vĩ đại mà Tổ tiên họ đã tạo nên.
Câu 1: Cho các nhận định sau đây:
1. Tuyên ngôn Độc lập là một văn kiện lịch sử vô giá.
2. Tuyên ngôn Độc lập là một ánh văn chính luận xuất sắc.
3. Tuyên ngôn Độc lập là một bản án đối với thực dân Pháp.
4. Tuyên ngôn Độc lập là một mẫu mực về nghệ thuật lập luận.
Hai nhận định nào trên đây khái quát được đúng nhất giá trị của bản Tuyên ngôn Độc lập?
A. 1 và 3
B. 2 và 4
C. 1 và 2
D. 3 và 4
2. Những cơ sở thực tiễn để khẳng định quyền tự do độc lập của đất nước
a. Tội ác của thực dân Pháp
“Thế mà hơn 80 năm nay.. đồng bào ta”
Bác kết tội Pháp một cách khái quát: phủ nhận hoàn toàn thái độ của pháp, phản bội lại lời nói của tổ tiên họ
Hành động của chúng trái hẳn vơí nhân đạo và chính nghĩa
Tội ác của Pháp
về chính trị
về kinh tế
“Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào.
Chúng thi hành những luật pháp dã man. “Chúng lập ba chế độ khác nhau ở trung, Nam, Bắc..... Đoàn kết”
Chúng lập ra.. của ta. Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong bể máu.
Chúng ràng buộc dư luận bằng chính sách ngu dân.
Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho nòi giống ta suy nhược.
Lập luận:sắc bén , đanh thép
- sử dụng 14 điệp từ “chúng” kết hợp với các động từ, danh từ
- sử dụng kiểu câu lặp cú pháp, hình ảnh ẩn dụ
Nhằm phơi bày rõ ràng dồn dập tăng dần, chồng chầt những hành vi và tội ác của Pháp
Về kinh tế, chúng bóc lột nhân dân ta đến tận xương tuỷ, khiến cho nhân ta nghèo nàn, thiếu thốn , xơ xác tiêu điều.Chúng cướp không ruộng đất, hầm mỏ, ngyên liệu
Chúng giữ độc quyền in giấy bạc, xuất cảng, nhập cảng.
Chúng đặt ra hàng trămthứ thuế vô lí, làm cho nhân dân ta, nhất là dân cày và dân buôn, trở nên bần cùng
Chúng không cho các nhà tư sản ta ngóc đầu lên.Chúng bóc lột công nhân ta một cách vô cùng tàn nhẫn
về kinh tế, Bác cũng nhận xét từ khái quát đến cụ thể.Bác quan tâm tới từng đối tượng trong xã hội một.
Bác muốn tranh thủ khối đại đoàn kết toàn dân trong công cuộc chống Pháp