Tuần 2. Tự tình (bài II)

Tự tình
Hồ Xuân Hương
I. Giới thiệu:
I. Giới thiệu:
1. Tác giả:
- Hồ Xuân Hương quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An nhưng chủ yếu sống ở Thăng Long.
- Cuộc đời tình duyên éo le, ngang trái.
- Sáng tác: Lưu hương ký gồm 24 bài thơ chữ Hán và 26 bài chữ Nôm.
- Là một hiện tượng độc đáo: viết về phụ nữ vừa trào phúng vừa trữ tình, đậm chất văn học dân gian, nổi bật là tiếng nói thương cảm đối với người phụ nữ và khẳng định, đề cao vẻ đẹp, khát vọng của họ.
2. Tác phẩm:
Nằm trong chùm thơ "Tự tình" 3 bài của Hồ Xuân Hương.
II. Đọc hiểu:
1. Hai câu đề:
đêm khuya: gợi lên sự hoang vắng, cô đơn
văng vẳng: âm thanh nghe não lòng (là từ dùng quen thuộc của Hồ Xuân Hương) ? đêm sâu hơn, vắng hơn, khiến người buồn hơn
trống canh dồn: âm thanh thúc giục thời gian trôi nhanh ? vừa diễn tả được bước đi gấp gáp của thời gian, vừa cho thấy được sự rối bời của tâm trạng.
Trơ: gợi cảm giác bẽ bàng, đau đớn, chua xót nhưng cũng gợi cảm giác thách thức
Hồng nhan + cái: thân phận phụ nữ bị rẻ rúng
Trơ với nước non: gợi cảm giác dầu dãi, bạc phận, cũng thể hiện thái độ thách đố.
Nhịp 1/3/3: nhấn mạnh ? nỗi đau càng thấm thía.
II. Đọc hiểu:
2. Hai câu thực:
Chén rượu hương đưa: hương rượu đắng chát, hương tình hẩm hiu
Say lại tỉnh:
cái vòng lẩn quẩn
tình có say đắm rồi cũng tan
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn: trăng đồng nhất với người ? Xuân Hương khát khao hướng tới sự trọn vẹn, yên lành nhưng mãi vẫn không thành.
? Ngoại cảnh hoà quyện với tâm cảnh
II. Đọc hiểu:
3. Hai câu luận
xiên ngang, đâm toạc: mạnh mẽ, dữ dội, bướng bỉnh, ngang ngạnh, không chỉ phẫn uất mà còn phản kháng
rêu + xiên ngang: tuy nhỏ bé mà không hèn yếu
đá + đâm toạc: rắn rỏi
đảo ngữ: nổi bật thái độ phẫn uất
? sức sống và sức phản kháng mãnh liệt ngay cả trong những tình huống bi thảm nhất.
II. Đọc hiểu:
4. Hai câu kết:
- Ngán: chán ngán, ngán ngẩm
- .đi .lại lại: cái vòng lẩn quẩn
- xuân: mùa xuân, tuổi xuân (chơi chữ)
- mảnh tình - san sẻ - tí con con: nghệ thuật tăng tiến: đã ít lại còn ít hơn
? nỗi lòng người phụ nữ trong xã hội phong kiến, hạnh phúc như một chiếc chăn quá hẹp
? sau khi phản kháng vẫn là tiếng nói chán chường bởi vì thời đại vẫn chưa tìm ra hướng đi cho lịch sử.
III. Ghi nhớ:
"Tự tình" thể hiện tâm trạng, thái độ của Hồ Xuân Hương: vừa đau buồn, vừa phẫn uất trước duyên phận, gắng gượng vươn lên nhưng vẫn rơi vào bi kịch. Bài thơ cho thấy khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc và tài năng độc đáo của "Bà chúa thơ Nôm" trong nghệ thuật xây dựng từ ngữ và xây dựng hình ảnh.
Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom
Oán hận trông ra khắp mọi chòm
Mõ thảm không khua mà cũng cốc
Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om
Trước nghe những tiếng thêm rền rĩ
Sau giận vì duyên để mõm mòm
Tài tử văn nhân đâu đó tá
Thân này đâu đã chịu già tom
Tự tình I
Chiếc bách buồn về phận nổi nênh
Giữa dòng ngao ngán nỗi lênh đênh
Lưng khoang tình nghĩa dường lai láng
Nửa mạn phong ba luống bập bềnh
Cầm lái mặc ai lăm đỗ bến
Dong lèo thây kẻ rắp xuôi ghềnh
Ấy ai thăm ván cam lòng vậy
Ngán nỗi ôm đàn những tấp tênh
Tự tình III
Tuần rằm xin nhớ kiêng thơ Chị
Thiếu nữ ngủ ngày quên chốt cửa
Bao nhiêu quân tử bước dùng dằng
Hữu hình ba góc, vô hình gió
Mát mặt anh hùng đến thế chăng?
Quần hồng lỡ mắc dây đu bổng
Rộng hẹp tung hê thử với đời
Đá ngửa khối tình lo bỏng rát
Cọ mài mới biết thật hay vôi
Quăng câu chửi lớn vào nhân thế
Cho kiếp chồng chung đỡ ngậm ngùi
Phận ốc nhồi nào không bóc yếm
Dễ đồ tùng cốc mốc không phơi
Món nợ mõm mòm đâu dễ trả
Dòm ngó lòm khom nước lộn trời
Tuần rằm xin nhớ kiêng thơ Chị
Sư vãi nam mô dễ chịu nhời!