Tuần 2. Tự tình (bài II)

Tự TìNH II
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
I. TÌM HIỂU CHUNG
Tự TìNH II
1. Tác giả:
Hồ Xuân Hương (chưa rõ năm sinh, năm mất), quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, nhưng sống chủ yếu ở kinh thành Thăng Long. Bà là người có cuộc đời và tình duyên ngang trái, éo le.
2. Nội dung thơ văn Hồ Xuân Hương:
Thể hiện lòng thương cảm đối với người phụ nữ, khẳng định vẻ đẹp và khát vọng của họ.
3. Xuất xứ:
“Tự tình” II nằm trong chùm thơ “Tự tình” của HXH (gồm 3 bài), tập trung thể hiện sự cảm thức về thời gian và tâm trạng buồn tủi, phẫn uất trước duyên phận éo leo và khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của nhà thơ.
Em nêu xuất xứ của bài thơ?
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
TÌM HIỂU CHUNG
ĐỌC HIỂU
Tự TìNH II
1. Hai câu đề:
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nước non
- Më ra kh«ng gian, thêi gian ®Æc biÖt: ®ªm khuya, v¨ng v¼ng tiÕng trèng  kh«ng gian thêi gian ®ã thÓ hiÖn mét thÕ giíi néi t©m ®Çy tr¨n trë, day døt cña nhµ th¬. Nhµ th¬ ®ang thao thøc trong ®ªm th©u, l¾ng nghe nh÷ng ©m thanh vang väng cña cuéc sèng vµ nçi lßng m×nh.
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
TÌM HIỂU CHUNG
ĐỌC HIỂU
Tự TìNH II
- Tiếng trống dồn: thể hiện cảm thức thời gian của nhà thơ, nhà thơ cảm thấy thời gian đang chảy trôi nhanh chóng , hối thúc lòng người. Trong một bài thơ tự tình khác nhà thơ có câu thơ "Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom" ở đây cũng có một am thanh , âm thanh đó cũng thể hiện thời gian, nhưng có lẽ đó chỉ là cách điểm nhịp thời gian đơn thuần, mà không có cái hối thúc dồn dập kia.
=> Câu thơ đầu chỉ mới miêu tả khung cảnh không gian mà đã mở ra một thế giới tâm trạng thật thẳm sâu của nhà thơ.
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
TÌM HIỂU CHUNG
ĐỌC HIỂU
Tự TìNH II
-Câu thơ thứ hai: Trực tiếp miêu tả tâm trạng:
Từ trơ có ý nghĩa gì?
* Trơ: nhân vật trữ tình cảm thây thật cô đơn, trơ trọi giữa cuộc đời, nàng cảm thấy số phận bẽ bàng, bị bỏ rơi của mình.
* Cái hồng nhan ? là vẻ đẹp của người phũ nữ nhưng ở đây nó được dùng để chỉ số phận bất hạnh, ngang trái, của người phũ nữ.
? câu nói của Hồ Xuân Hương còn là một lời chì chiết, đay nghiến cái bất công phũ phàng của số phận.
Cụm từ " Cái hồng nhan"thể hiện điều gì?
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
TÌM HIỂU CHUNG
ĐỌC HIỂU
Tự TìNH II
* Nhưng ngay trong sự ngậm ngùi bẽ bàng Xuân Hương vẫn giữ được cá tính ngang tàng của mình; nàng lấy "cái hồng nhan" đối sánh với "Nước non" đau buồn nhưng không bao giờ bé nhỏ đó là bản lĩnh Xuân Hương.
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
TÌM HIỂU CHUNG
ĐỌC HIỂU
Tự TìNH II
2.Hai câu thực:
Chén rượu hương đưa say lại tỉnh
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn
Hình ảnh " vầng trăng bóng xế" diễn tả điều gì?
*H×nh ¶nh “vÇng tr¨ng bãng xÕ” -> thêi son trÎ ®· tr«i qua,
* KhuyÕt ch­a trßn: h¹nh phóc m·i vÉn chØ lµ ®iÒu mong ®îi ngËm ngïi.
Cụm tư" khuyết chưa tròn" diễn tả điều gì?
-> Đó chính là hiện thưc số phận Xuân Hương
- Giải pháp để vượt qua nghiệt ngã của số phận là mượn chén rượu để quên sầu "chén rượu hương đưa", nhưng càng uống hương sầu càng vương vấn.
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
TÌM HIỂU CHUNG
ĐỌC HIỂU
Tự TìNH II
-Hai từ hương đưa thật đắc địa, gợi mở thế giới tâm trạng hơn là nói lên hành động của Xuân Hương. Hương rượu hay hương của những cuộc tình không thể dứt cứ vương vấn, ám ảnh hoài càng làm cho lòng người thêm xa xót.
? Hai câu thực không chỉ diễn tả hiện thực, mà còn thể hiện thật sâu sắc nỗi lòng Xuân Hương.
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
TÌM HIỂU CHUNG
ĐỌC HIỂU
Tự TìNH II
3. Hai câu luận: Tâm trạng phẩn uất trước duyên phận
Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám
Đâm toạc chân mây, đá mây hòn
Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào qua hai câu luận?
* Hình thức đối: “xiên ngang - đâm toạc”; “mặt đất - chân mây”; “rêu từng đám - đá mấy hòn”, kết hợp với hình thức đảo ngữ => Thiên nhiên mang nỗi niềm phẩn uất của con người.
* “Rêu” là một sinh vật nhỏ yếu, hèn mọn nhưng cũng không chịu khuất phục. Nó phải “xiên ngang mặt đất” thành từng đám, thể hiện sự mạnh mẽ. Đá vốn rắn chắc nhưng cũng phải “nhọn hoắt” để “đâm toạc chân mây”.
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
TÌM HIỂU CHUNG
ĐỌC HIỂU
Tự TìNH II
* Nhà thơ đã sử dụng hình thức đảo ngữ để làm nổi bật sự phẫn uất của thiên nhiên mà cũng là tâm trạng phẫn uất của con người.
Các động từ mạnh: “xiên”, “đâm” kết hợp với bổ ngữ “ngang”, “toạc” thể hiện sự bướng bỉnh, ngang ngạnh, khẳng định bản lĩnh Xuân Hương.
=> Cách sử dụng lối đối, lối đảo ngữ, cách dùng từ ngữ tạo hình gây ấn tượng mạnh mẽ, làm nên cá tính sáng tạo của XH. Cách miêu tả thiên nhiên trong thơ XH bao giờ cũng cựa quậy, căng đầy sức sống ngay cả trong những tình huống bi thảm nhất.
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
TÌM HIỂU CHUNG
ĐỌC HIỂU
Tự TìNH II
4. Hai câu kết: Tâm trạng bi kịch, chán chường
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại
Mảnh tình san sẻ tí con con
+ Từ: Ngán nỗi : đặt đầu câu thể hiện tâm trạng ngán ngẩm, chán ngán bao trùm tất cả.
+ Xu©n ®i xu©n l¹i l¹i: C¸ch dïng tõ ®éc ®¸o ®Çy s¸ng t¹o: Mïa xu©n cña ®Êt trêi th× tuÇn hoµn mµ tuæi xu©n cña con ng­êi th× mét ®i kh«ng trë l¹i. Cho nªn sù trë l¹i cña mïa xu©n nh­ lµ mét sù trªu ng­¬i thËt ®¸ng ghÐt.
+Cách nói giảm: mảnh- san -sẻ- tý-con con -> Sự nhỏ mọn bèo bọt của kiếp vợ hờ nhưng đó là nỗi lòng chung của nhiều người phụ nữ.
-HỒ XUÂN HƯƠNG-
TÌM HIỂU CHUNG
ĐỌC HIỂU
TỔNG KẾT
Tự TìNH II
Bµi th¬ thÓ hiÖn nçi ngËm ngïi thèng thiÕt vÒ duyªn phËn bÏ bµng cña nhµ th¬ trong khi t×nh yªu cña cuéc ®êi, tuæi trÎ th× ®· tr«i qua.
TiÕng nãi chung cho mäi kiÕp phô n÷ trªn ®êi.