Tuần 2. Tự tình (bài II)

Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
1
Tự tình
( bài II )
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
1. Tác giả
Em hãy cho biết về cuộc đời của nữ sĩ Hồ Xuân Hương?
a. Cuộc đời
Hồ Xuân Hương (? ..?),
- Quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, nhưng sống chủ yếu ở kinh thành Thăng Long.
Bà đi nhiều nơi thân thiết với nhiều danh sĩ.
Cuộc đời, tình duyên có nhiều éo le, ngang trái.
b. Sự nghiệp thơ văn.
Trình bày hiểu biết của em về sự nghiệp thơ văn của nữ sĩ Hồ Xuân Hương?
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
2
Sáng tác cả chữ Nôm và chữ Hán.
Số lượng:
+ Khoảng 40 bài thơ chữ Nôm
+ Tập " Lưu Hương Kí" gồm:
?26 bài thơ chữ Nôm.
?24 bài thơ chữ Hán.
Nội dung, tư tưởng:
Bà hay viết về phụ nữ với sự thương cảm, khẳng định và đề cao vẻ đẹp và khát vọng của họ.
Nghệ thuật:
+ Bút pháp trào phúng mà trữ tình.
+ Đậm đà chất văn học dân gian.
Tự tình
( Bài II )
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
1. Tác giả
b. Sự nghiệp thơ văn.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
3
Đêm khuya, văng vẳng trống canh dồn.
Trơ cái hồng nhan với nước non.
Chén rượu hương đưa, say lại tỉnh.
Vầng trăng bóng xế, khuyết chưa tròn.
Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám
Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.
Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại.
Mảnh tình san sẻ tí con con.
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II)
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
4
1. Hai câu đề.
Bài thơ mở ra khoảng thời gian nào? Âm thanh gì xuất hiện, ý nghĩa của âm thanh ấy? Tác giả đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật gì ở câu đầu tiên?
Lúc con người thường đối diện với chính bản thân mình, tự nhìn lại mình và sống thật với lòng mình.
- Thời gian: Đêm khuya.
- Âm thanh: tiếng trống điểm canh dồn dập từ xa vọng tới " văng vẳng "
=> Làm tăng thêm cái tĩnh lặng, quạnh vắng của không gian (Lấy động tả tĩnh)
=> Thể hiện bước đi gấp gáp của thời gian và sự rối bời của tâm trạng tác giả.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
5
Nhóm1:
Ai đang thao thức trong đêm? Em có nhận xét gì về cách kết hợp từ " Cái hồng nhan " ?
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II)
Nhóm 2:
Hãy giải thích và phân tích ý nghĩa của từ " Trơ " ? Cách ngắt nhịp của câu thơ như thế nào?
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
6
- Người đang thao thức: " hồng nhan" - người phụ nữ đẹp, mặn mà.
Cách kết hợp từ độc đáo:
" Cái " - thường gắn liền tới từ chỉ đồ vật kết hợp với " hồng nhan " - vẻ đẹp của người phụ nữ.
Sự đối lập giữa:
Cái hồng nhan
Một cá nhân bé nhỏ
Nước non
Cuộc đời rộng lớn
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II)
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
7
Cách ngắt nhịp 1/ 3 / 3
Trơ / cái hồng nhan / với nước non
Tuy nhiên " Trơ - với nước non " còn thể hiện sự bền gan thách đố trước số phận cuộc đời, giống như:
" Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt "
( Trích bà Huyện Thanh Quan )
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II)
-Trơ: trơ trọi, lẻ loi, bẽ bàng, vô duyên, không được ai quan tâm, yêu thương. trân trọng.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
8
Sự đối lập giữa :
cái hồng nhan
nước non
Cá nhân nhỏ bé
Cuục đời rộng lớn
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
9
Người phụ nữ đã làm gì để mong thoát khỏi nỗi cô đơn? ý nghĩa của cụm từ " say lại tỉnh " ? Hình ảnh " vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn " có ý nghĩa gì?
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II)
1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
10
- Người phụ nữ phải tìm đến rượu để giải sầu, giải uất là một việc cực chẳng đã. Uống rượu mà như uống sầu, uống tủi như nuốt thầm gọt đắng, giọt cay vào lòng.
- " Say lại tỉnh ": Sự bế tắc quẩn quanh, bất lực. Không thể say mãi, tỉnh ra càng buồn hơn , nhức nhối hơn.
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II)
1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
11
- Giữa trăng và người hoà hợp đồng nhất.
Trăng xế ( sắp tàn )
Người - tuổi xuân sắp đi qua
vẫn khuyết
Tình duyên vẫn dang dở
Câu thơ chất chứa hai lần bi kịch.
Trăng " chưa tròn": phấp phóng hy vọng sẽ có ngày tròn đầy, là hy vọng tình yêu trọn vẹn.
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II)
1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
12
Hình ảnh thiên nhiên hiện lên qua hai câu thơ như thế nào?
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II)
1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
3. Hai câu luận.
Tìm các động từ và phân tích cấu tạo ngữ pháp của hai câu thơ?
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
13
Xiên ngang mặt đất mây từng đám.
Rêu không chịu sống nhạt nhoà nên xiên ngang mặt đất để trồi lên.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
14
Đá nhô lên, nhọn hoắt xé rách cả vòm trời
" đâm toạc chân mây đá mấy hòn "
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
15
- Hai động từ mạnh " xiên ngang", " đâm toạc" kết hợp biện pháp đảo ngữ ? thể hiện sức sống mãnh liệt của tự nhiên, tạo vật như đang cựa quậy mong thoát khỏi số phận mà " người cha tạo hoá đã sắp đặt cho chúng"
- Sự phẩn uất, phản kháng của lòng người, hồn người mong thoát khỏi bi kịch phận má hồng ( Bản lĩnh Xuân Hương)
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II)
1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
3. Hai câu luận.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
16
Tâm trạng của tác giả thể hiện trực tiếp như thế nào? Cụm từ " xuân lại lại " có ý nghĩa gì? Mối quan hệ giữa nùa xuân và tuổi xuân?
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II )
1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
3. Hai câu luận.
4. Hai câu kết.
" Ngán ": chán ngán, ngán ngẩm, chán chường
" xuân lại lại " Xuân lại đến, lại về = => đất trời thêm xuân, con người thêm tuổi nhan sắc tàn phai thêm.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
17
Em có nhận xét gì về cách dùng từ?
" Mảnh tình san sẻ tí con con "
Cách nói tăng tiến: mảnh tình - san sẻ - tí - con con.
" mảnh tình": nhỏ bé ,mỏng manh, dễ tan vỡ, mất đi.
Nên còn lại của mình chỉ là " tí con con "
lại bị san sẻ cho người khác.
nghịch cảnh éo le, ngang trái, tội nghiệp
Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Tự tình
( Bài II )
1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
3. Hai câu luận.
4. Hai câu kết.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
18
Cho biết nội dug tư tưởng và ý nghĩa nhân văn của bài thơ ?
1. Nội dung
- Tiếng nói đau buồn, phẩn uất của Hồ Xuân Hương trước duyên phận bất hạnh, gắng gượng vươn lên nhưng vẫn rơi vào bi kịch.
- Khát vọng tự do, tình yêu hạnh phúc cháy bỏng của nữ sĩ
2. Nghệ thuật
Hồ Xuân Hương
Tự tình
( Bài II )
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
III. Tổng kết
- Cách dùng từ giản dị và độc đáo.
Sử dụng hiệu quả điệp từ, đảo ngữ.
Xây dựng hình ảnh ấn tượng.
§¸p ¸n : C
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
19
IV Củng cố
Nắm chắc kiến thức cơ bản về cuộc đời và sự nghiệp thơ văn của HXH
Hiểu được những khía cạnh tâm trạng và những cung bậc cảm xúc , niềm khát khao hạnh phúc của Bà Chúa thơ Nôm
Nắm được những nghệ thuật đặc sắc của bài thơ
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
20
Câu 1: Cụm từ "say lại tỉnh " trong bài gợi lên điều gì ?
Sự luẩn quẩn, bế tắc của nhân vật trữ tình.
Những tâm trạng thường trực của nhân vật trữ tình.
Bản lĩnh của nhân vật trữ tình.
Sự vượt thoát hoàn cảnh của nhân vật trữ tình.
A
B
C
D
Hồ Xuân Hương
Tự tình
( Bài II )
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
III. Tổng kết
IV. Hướng dẫn luyện tập
Câu 2: Dòng nêu nên nét nghệ thuật của đặc sác của bài thơ?
Sử dụng nhiều biện pháp tu từ đặc sắc.
Sử dụng nhiều câu khuyết chủ ngữ
Sử dụng nhiều từ đa nghĩa.
Có những từ ngữ, hình ảnh gây ấn tượng mạnh.
A
B
C
D
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
21
Câu 3:
Nội dung của hai câu luận góp phần bộc lộ nét cá tính của Hồ Xuân Hương
Mạnh mẽ, táo bạo.
Tự phụ, bướng bỉnh.
Ngổ ngáo, bất cần.
Tự kiêu, tự đại.
A
B
C
D
Hồ Xuân Hương
Tự tình
( Bài II )
I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản
III. Tổng kết
IV. Hướng dẫn luyện tập
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
22
Kính Chúc các thầy cô giáo
Mạnh khoẻ - Hạnh phúc
Chúc Các em học sinh!
Mạnh khoẻ - học giỏi & thành đạt
See you gain !
Gìờ học kết thúc
Câu 4:
ý nào không nói lên tác dụng của việc kết hợp những động từ " xiên ngang", " đâm toạc" và biện pháp đảo ngữ ở hai câu luận?
Gợi tả sự bướng bỉnh, ngang ngạnh của sự vật
Gợi tả sự phẫn uất của sự vật
Gợi tả sự hỗn độn của sự vật
Gợi tả sự phản kháng của sự vật

Đáp án : C
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
23
Câu 5
Hồ Xuân Hương đã để lại tác phẩm nào?
Thanh Hiên thi tập
Lưu hương kí
Quốc âm thi tập
Bạch vân quốc ngữ thi
Đáp án: B