Tuần 2. Thao tác lập luận phân tích

Tiết 8- Làm văn

Người soạn: Trần Thị Thu Hương
Lớp B K55 Ngữ Văn ĐH Sư phạm Hà Nội
I.KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi 1: Phân tích đề là gì? Những yêu cầu của việc phân tích đề? Áp dụng phân tích đề bài sau:
“ Cảm nghĩ của anh chị về giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh (trích Thượng kinh kí sự của Lê Hữu Trác)”.
Câu hỏi 2: Quá trình lập dàn ý bao gồm các bước nào?
I. Gợi ý trả lời
Câu hỏi 1: “Cảm nghĩ của anh chị về giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh (trích Thượng kinh kí sự của Lê Hữu Trác)
Yêu cầu về nội dung: Giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích
Yêu cầu về hình thức: Trình bày những cảm nghĩ của cá nhân
Phạm vi tư liệu sử dụng: Đoạn trích Vào phủ Chúa Trịnh( Trích Thượng kinh kí sự- Lê Hữu Trác)



I.KHÁI NIỆM, MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH
Câu hỏi: Kể những hoạt động được gọi là phân tích mà các em vẫn thường gặp trong học tập và trong đời sống?
Câu hỏi: Trong tất cả những trường hợp ấy, từ “phân tích” có nghĩa là gi?
Phân tích là chia một sự vật, sự việc, vấn đề…ra thành các phần nhỏ để xem xét cặn kẽ, chi tiết nhằm mục đích nhận thức được chúng một cách đúng đắn, sâu sắc hơn
*Tìm hiểu ngữ liệu(đoạn trích SGk tr25)
Thảo luận nhóm
Nội dung;
Tác giả đã phân tích ý kiến của mình thành các bộ phận, yếu tố như thế nào?
Sau khi phân tích, tác giả đưa ra nhận định gì?
Chỉ ra sự kết hợp chặt chẽ giữa phân tích và tổng hợp trong đoạn trích?

Sự bẩn thỉu và bần tiện của
nhân vật Sở Khanh

Mức cao nhất của tình hình
đồi bại trong xã hội này.
Sở Khanh
s?ng b?ng
"ngh?" d?i b?i,
b?t chớnh,
"ngh?" bỏm v�o
nh� ch?a.
Nhưng,
Së Khanh
tồi tàn hơn
tất cả những
kẻ cùng nghề
ở sự giả dối,
đội lốt nhà nho,
hiệp khách.
Người bị
Së Khanh lừa
là Kiều - người
con gái hiếu
thảo hết lòng tin
và đội ơn hắn.
Sở Khanh
l?a g?t Ki?u,
l�m n�ng kh?
nh?c hon.
Đã thế,
hắn còn vác
mặt mo trở
lại nhiều lần
mắng và định
đánh Kiều.
Sơ đồ tóm tắt:
Tổng hợp
Phân tích
Câu hỏi: Đoạn trích vừa xem xét có
là một lập luận phân tích không? Vì sao?

Gợi ý:
Là một lập luận phân tích vì:
-Đoạn trích được viết để làm sáng tỏ một luận điểm
-Các luận điểm được phân tích thành các yếu tố để việc
xem xét được chi tiết, kĩ càng hơn.
-Các lí lẽ, yếu tố được sắp xếp theo một trình tự
nhất định
( từ thấp đến cao,từ đặc điểm chung
đến hành động cụ thể rồi khái quát bản chất)
để làm sáng tỏ luận điểm cuối cùng
 Là một lập luận phân tích
Thế nào là phân tích và lập luận phân tích?
Phân tích là chia nhỏ đối tượng thành nhiều yếu tố để đi sâu xem xét một cách kĩ càng nội dung và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chúng.
Lập luận phân tích: Kiểu lập luận nhằm làm rõ một ý kiến, kết luận về một hiện tượng, một vấn đề bằng cách dùng thao tác phân tích ý kiến, kết luận ấy ra thành từng mặt để xem xét kĩ lưỡng,tường tận
Mục đích:
+ Làm rõ đặc điểm về nội dung, hình thức của đối tượng
+ Chỉ ra được cáu trúc nội tại và các quan hệ bên trong, bên ngoài của đối tượng
Yêu cầu: Phân tích phải đi liền với tổng hợp- đó là bản chất của thao tác phân tích trong văn nghị luận.
II. CÁCH PHÂN TÍCH
Câu hỏi: Xây dựng một thao tác
lập luận phân tích theo quy trình
nào?
Bằng những thao tác cụ thể nào?
Tìm hiểu ngữ liệu: Đoạn trích (1) ở mục II.SGK
Thảo luận nhóm:
Nội dung:
Luận điểm chính?
Các mặt, các bộ phận, yếu tố của luận điểm?
Các mặt, các yếu tố đó được phân chia theo quan hệ nào?
Từ sự phân tích đó, tác giả giúp chúng ta hiểu ra điều gì trong Truyện Kiều?
Thế lực của đồng tiền
Tác dụng tốt
Mặt tác hại
Kiều
được
chuộc
Kiều
cứu cha
và
đền ơn
Một loạt
hành động
gian ác
bất chính là
do đồng tiền
chi phối
Đồng tiền
cơ hồ đã
trở thành
thành thế lực
vạn năng
Quan hệ giữa các yếu tố tạo nên đối tượng
Quan hệ quả - nhân
Một loạt các hành động gian ác bất chính là do đồng tiền chi phối
Quan lại
vì tiền
mà bất
chấp
công lí
Sai nha
vì tiền
mà
tra tấn
người
Một số
kẻ vì tiền
mà
buôn bán
người
Sở Khanh
vì tiền mà
táng tận
lương tâm
Khuyển,
Ưng
vì tiền
mà
làm điều
đại ác
Cả một xã hội chạy theo tiền
Đồng tiền cơ hồ đã
trở thành thế lực vạn năng

T�i hoa,
nhan s?c,
nhõn ph?m
khụng cũn
ý nghia gỡ.
Kiều cũng
chỉ là
món hàng
Kiều cũng
một phần
xiêu lòng
vì vàng

Thế lực của đồng tiền
Tác dụng tốt
Mặt tác hại
Một loạt các
hành động
bất chính là do
đồng tiền chi phối
Quan lại
vì tiền
mà bất
chấp
công lí

Sai nha
vì tiền
mà
tra tấn
người
Một số
kẻ vì tiền
mà
buôn bán
người

Sở Khanh
vì tiền mà
táng tận
lương tâm
.
Khuyển,
Ưng
vì tiền
mà
làm điều
đại ác

Đồng tiền cơ hồ đã
trở thành thành thế lực
vạn năng

Tài hoa,
nhan sắc,
nhân phẩm
không còn
ý nghĩa gì
Ki?u cung
Ch? l� m?t
Mún h�ng
Ki?u cung
M?t ph?n
Xiờu lũng
Vỡ v�ng
Gi?ng di?u khinh b? c?a Nguy?n Du
KiÒu ®­îc
chuéc.
Ki?u c?u
cha
v� d?n on
Quan hệ nhân quả
Tài hoa,
nhan sắc,
nhân phẩm
không còn
ý nghĩa gì.
Quy trình thực hiện thao tác lập luận phân tích
Bước 1: Nêu luận điểm cần phân tích

Bước 2: Dùng thao tác phân tích chia đối tượng
thành các yếu tố theo những tiêu chí, quan hệ
nhất định.
+Quan hệ giữa các yếu tố tạo nên đối tượng.
+ Quan hệ nhân quả, quả nhân…
+ Quan hệ giữa đối tượng này với đối tượng khác
+Quan hệ giữa người phân tích và đối tượng phân tích

Bước 3: Tổng hợp, khái quát hoá,
nâng cao vấn đề.

III. Luyện tập: Bài 1 SGK tr 28

Luận điểm chính: Diễn biến các cung bậc tâm trạng của Thuý Kiều
Xét về mặt nội dung: Các khía cạnh: Xót đau (câu2), quẩn quanh ( câu 3), bế tắc (câu 4) Quan hệ nội bộ giữa các đối tượng
Xét về mặt hình thức nghệ thuật, phân tích theo các mặt:
+ Hình ảnh: “Dầu chong trắng đĩa lệ tràn thấm khăn”
+ Từ ngữ:” Bàn hoàn”
+ Âm điệu: “ nỗi riêng, riêng những)
Câu hỏi: Người viết đã phân tích
đối tượng
từ những quan hệ nào?
Ở câu b phần 1, tác giả có phân tích
theo quan hệ nội bộ
giữa các đối tượng nữa không?

Gợi ý:

1.Đối tượng được phân tích ở đây là gì?
2. Để làm nổi bật đặc trưng của đối tượng
phân tích,tác giả đã sử dụng phương thức
nào?


Quan hệ
giữa đối tượng này
với đối tượng khác
Bài tập 2 ( SGK tr 28)