Tuần 19. Vợ chồng A Phủ

Phạm Thị Thúy Nhài
(Tô Hoài)
VỢ CHỒNG A PHỦ
Người soạn: Thúy Nhài
Phạm Thị Thúy Nhài
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
- Tô Hoài tên thật là Nguyễn Sen, sinh năm 1920, quê Hà Đông.
- Ông viết văn từ trước CMT8, nổi tiếng với Dế mèn phiêu lưu kí.
Nhà văn Tô Hoài
Phạm Thị Thúy Nhài
- Năm 1943 ông tham gia nhóm văn học cứu quốc.
- Tô Hoài là một nhà văn lớn, sáng tác nhiều thể loại, có khoảng 200 đầu sách.
Phạm Thị Thúy Nhài
- Năm 1996 ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về VH-NT.
- Phong cách sáng tác theo lối trần thuật, hóm hỉnh, sinh động, có sở trường về loại truyện phong tục và hồi kí.
- Tác phẩm tiêu biểu: Dế mèn phiêu lưu kí (1941), O chuột (1942), Truyện Tây Bắc (1953)...
Phạm Thị Thúy Nhài
2. Tác phẩm Vợ chồng A phủ:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
- 1952, Tô Hoài theo bộ đội vào giải phóng Tây Bắc, chuyến đi đem lại cảm hứng để ông sáng tác truyện Vợ chồng A phủ, in trong tập "Truyện Tây Bắc".
- Tác phẩm được tặng giải nhất về truyện kí 1954 - 1955.
Cảnh Tây Bắc
Phạm Thị Thúy Nhài
b. Tóm tắt truyện:
- Mị vốn là cô gái trẻ đẹp, tài hoa, phải làm con dâu gạt nợ nhà thống lí, sống kiếp tủi nhục.
- Trong đêm tình mùa xuân, Mị muốn đi chơi nhưng bị A Sử trói vào cột.
- A Phủ là chàng trai mồ côi vì dám đánh A Sử nên phải làm nô lệ suốt đời cho thống lí. Hổ ăn mất nửa con bò, thống lí trói A Phủ vào cột cho chết.
- Mị cắt dây trói giải thoát A Phủ, cùng chạy trốn khỏi Hồng Ngài.
Nhân vật Mị trong phim Vợ chồng A Phủ
Phạm Thị Thúy Nhài
c. Chủ đề:
Phản ánh cuộc sống lầm than tủi nhục, khát vọng tự do và hành động tự giải thoát của người dân nghèo miền núi dưới ách thống trị tàn bạo của chế độ PK.
Phạm Thị Thúy Nhài
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Hình tượng nhân vật Mị:
a. Cuộc đời đau thương tủi nhục:
- Mị vốn là cô gái xinh đẹp, có tài thổi sáo, đã có người yêu, sống hạnh phúc dù trong hoàn cảnh nghèo.
- Bị bắt ngày trong đêm tình mùa xuân: nhấn mạnh thêm sự phũ phàng đã đẩy Mị vào cuộc đời đen tối.
Phạm Thị Thúy Nhài
Người Mèo ngày hội mùa xuân
Phạm Thị Thúy Nhài
- So sánh: "lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa" -> thủ pháp vật hóa: kiếp người như kiếp vật.
- Nơi Mị ở "cửa sổ một lỗ vuông" -> ẩn dụ về một nhà tù rùng rợn.
- Từ một cô gái trẻ đẹp, yêu đời, Mị trở thành người vô cảm, câm lặng.
-> Mị đã bị tước đoạt quyền sống một cách triệt để.
Phạm Thị Thúy Nhài
* Các chi tiết có giá trị tố cáo hiện thực: tội ác của thống lí Pá tra và của giai cấp thống trị miền núi.
Tây Bắc hôm nay
Phạm Thị Thúy Nhài
b. Sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị:
* Lúc mới về nhà thống lí
- Mị khóc hàng tháng trời.
- Mị hái lá ngón định tự tử.
-> Thể hiện thái độ phản kháng mãnh liệt, không chấp nhận kiếp sống tủi nhục.
Phạm Thị Thúy Nhài
* Đêm tình mùa xuân
- Hơi men và tiếng sáo: là 2 yếu tố đánh thức lòng ham yêu, ham sống của Mị, giữa cảnh mùa xuân tươi đẹp của núi rừng.
- "Mị muốn chết ngay chứ không buồn nhớ lại" -> ý thức được bản thân và cuộc sống hiện tại.
- Hoạt động: thắp đèn cho sáng, quấn lại tóc, với tay lấy cái váy hoa.
-> khát vọng muốn hòa nhập với không khí tươi vui của lễ hội.
Phạm Thị Thúy Nhài
- A Sử: trói MỊ vào cột, tắt đèn, đóng cửa bỏ đi chơi -> đàn áp khát vọng sống của Mị một cách tàn bạo.
Phạm Thị Thúy Nhài
- Tâm trạng trong đêm bị trói:
+ Tiếng sáo vẫn đưa Mị đi theo những cuộc chơi.
+ Mị thấy mình không bằng con trâu con ngựa.
+ Mị sợ phải chết như người đàn bà đời trước.
-> Ngòi bút miêu tả tâm lí tinh tế, khơi dậy niềm xót thương trong lòng người đọc.
Phạm Thị Thúy Nhài
* Đêm đông cứu A Phủ:
- Thoạt đầu: Mị vẫn thản nhiên thổi lửa hơ tay -> ở trạng thái vô cảm, không hề xúc động xót thương.
- Dòng nước mắt lấp lánh bò trên 2 lõm má xám đen của A Phủ: Mị nhớ lại nước mắt mình trong đêm bị trói -> thương mình dẫn đến thương người. "chỉ đêm mai là người kia chết" -> căm thù bọn thống lí tàn bạo -> cắt dây trói giải thoát Aphủ và trốn theo anh.
Phạm Thị Thúy Nhài
-> Bằng hành động cắt dây trói, Mị đã chiến thắng cường quyền. Bằng hành động bỏ trốn, Mị thoát khỏi ách thống trị thần quyền.
Phạm Thị Thúy Nhài
* Tóm lại, Tô Hoài đã thể hiện nghệ thuật khắc họa tính cách nhân vật rất tài tình qua hình ảnh của nhân vật Mị, cô gái trẻ giàu sức sống vươn lên tự giải thoát cho mình khỏi kiếp sống tủi nhục.
Phạm Thị Thúy Nhài
Em bé Hmông
Phạm Thị Thúy Nhài
b. Tính cách mạnh mẽ:
- Bị bán đi, vẫn trốn về, dám đánh A sử -> chống lại cường quyền bạo lực.
- Sức khỏe tốt, chăm chỉ cần cù
- Khi bị trói: A Phủ nhay đứt hai vòng dây mây, khi được giải thoát vùng chạy.
Phạm Thị Thúy Nhài
* Tóm lại: Qua số phận của A Phủ, Tô Hoài muốn khẳng định rằng, người dân nghèo bị áp bức phải tự vươn lên giải phóng mình, biết đoàn kết với nhau để có sức mạnh chống kẻ thù chung.
Phạm Thị Thúy Nhài
Phạm Thị Thúy Nhài
3. Nghệ thuật:
- Tả cảnh và miêu tả phong tục.
- Nghệ thuật khắc họa tâm lí nhân vật đặc sắc, tinh tế.
- Nghệ thuật kể chuyện lôi cuốn, sử dụng ngôn từ giàu hình ảnh, mang sắc thái dân tộc miền núi.
Phạm Thị Thúy Nhài
III. Tổng kết:
Vợ chồng A Phủ là câu chuyện về những người dân lao động vùng cao Tây Bắc không cam chịu bọn thực dân, chúa đất áp bức, đày đọa, giam hãm trong cuộc sống tăm tối, đã vùng lên phản kháng, đi tìm cuộc sống tự do.
Phạm Thị Thúy Nhài
Tác phẩm khắc họa chân thực những nét riêng biệt về phong tục tập quán tâm hồn người dân các dân tộc thiểu số bằng một giọng văn nhẹ nhàng, tinh tế, đượm màu sắc và phong vị dân tộc, vừa giàu tính tạo hình, giàu chất thơ.