Tuần 19. Vợ chồng A Phủ

CHÀO MỪNG CÔ VÀ CÁC BẠN ĐẾN VỚI PHẦN THUYẾT TRÌNH CỦA NHÓM EM !
TÌM HIỂU CHUNG
1.TÁC GIẢ:
- Tên thật : Nguyễn Sen (1920-2014)
- Quê: Nghĩa Đô - Từ Liêm – Hà Nội.
- Con đường đời: Học hết tiểu học - đi làm - đến với văn chương từ sớm - có một sự nghiệp văn chương phong phú.
* Sự nghiệp sáng tác: 
Trước CM: 
- Những cảnh đời ở vùng quê Nghĩa Đô 
- Những con vật gần gũi với con người
Sau CM: 
- Hà Nội trong những năm chống Pháp
- Miền núi với CM và CNXH

1941
1942
1944
Các Tác Phẩm Chính :
1953
1967
1992
2.TÁC PHẨM:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
- Khi Tô Hoài cùng bộ đội tham gia chiến dịch giải phóng Tây Bắc (1952).
b.Xuất xứ:
-In trong tập truyện Tây bắc gồm 3 tập:
+ Cứu đất cứu mường
+ Mường giơn
+ Vợ chồng A Phủ
Tóm Tắt Tác Phẩm
 





Truyện Vợ chồng A Phủ dựa vào một câu chuyện có thật kể về hai chặng đường đời của Mị và A Phủ: 
- Những ngày ở Hồng Ngài, làm dâu, ở nợ trong nhà thống lý Pá Tra. 
- Đỉnh điểm là sự việc Mị giải thoát cho A Phủ và cho chính bản thân mình, thoát khỏi vòng áp bức của tên thống lý. Họ trốn sang Phiềng Sa, nên vợ chồng và giác ngộ Cách Mạng rồi trở thành du kích.


ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

a.Tóm tắt đoạn trích:
-Mị, một cô gái xinh đẹp, yêu đời, có khát vọng tự do, hạnh phúc bị bắt về làm con dâu gạt nợ cho nhà Thống lí Pá Tra.
- Lúc đầu Mị phản kháng nhưng dần dần trở nên tê liệt, chỉ "lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa".
- Đêm tình mùa xuân đến, Mị muốn đi chơi nhưng bị A Sử (chồng Mị) trói đứng vào cột nhà.
- A Phủ đánh A Sử nên nên đã bị bắt, bị phạt vạ và trở thành kẻ ở trừ nợ cho nhà Thống lí.
- Không may hổ vồ mất 1 con bò, A Phủ đã bị đánh, bị trói đứng vào cọc đến gần chết.
- Mị đã cắt dây trói cho A Phủ, 2 người chạy trốn đến Phiềng Sa.
- Mị và A Phủ được giác ngộ cách mạng, trở thành du kích

b. Kết cấu đoạn trích:
Chia làm 3 phần
- Phần 1: Kể về Mị và cảnh sống bi đát trong nhà Pá Tra.
- Phần 2: Kể về A Phủ (cảnh đánh nhau và cuộc xử kiện).
- Phần 3: Cảnh A Phủ bị trói, Mị cứu A Phủ và hai người trốn khỏi Hồng Ngài.
Tác phẩm Vợ Chồng A Phủ
Nhân Vật Mị
Nhân vật A Phủ
a. Sự xuất hiện của Mị:

- Hình ảnh: Một cô con gái “ngồi quay sợi gai bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa”.
- “Lúc nào cũng vậy, dù quay sợi, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối, cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi”
=> Cách giới thiệu nhân vật ấn tượng để dẫn dắt người đọc vào hành trình tìm hiểu số phận nhân vật.

b. Cuộc đời của Mị: 
Trước khi làm dâu gạt nợ nhà thống lí Pá Tra:
Là cô gái trẻ đẹp, có tài thổi sáo “Trai
đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buông
Mị”, “Mị thổi sáo giỏi, Mị uốn chiếc lá
trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo.
Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm
thổi sáo đi theo Mị”.
Là người con hiếu thảo, tự trọng “Con
nay đã biết cuốc nương làm ngô, con
phải làm nương ngô giả nợ thay cho bố.
Bố đừng bán con cho nhà giàu”.
b. Cuộc đời của Mị: 
Trước khi làm dâu gạt nợ nhà thống lí Pá Tra
b. Cuộc đời của Mị: 
Khi về làm dâu nhà thống lí:
- Nguyên nhân: Mị bị bắt về làm dâu gạt nợ
- Lúc đầu: Mị phản kháng quyết liệt.

+ “Có đến hàng mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc”…
+ Mị tính chuyện ăn lá ngón để tìm sự giải thoát.
+ Vì lòng hiếu thảo nên phải nén nỗi đau riêng, quay trở lại nhà thống lí.
b. Cuộc đời của Mị: 
-Những ngày làm dâu:
+ Bị vắt kiệt sức lao động: “Tết xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa năm thì giặt đay, xe đay, đến mùa thi đi nương bẻ bắp, và dù lúc đi hái củi, lúc bung ngô, lúc nào cũng gài một bó đay trong cánh tay để tước thành sợi”, “Con ngựa con trâu làm còn có lúc, đêm nó còn đứng gãi chân, đứng nhai cỏ, đàn bà con gái nhà này thì vùi vào việc làm cả đêm cả ngày”
+ Bị biến thành một thứ công cụ lao động: là nỗi cực nhục mà Mị phải chịu đựng.
+ Chịu nỗi đau khổ về tinh thần: Bị giam cầm trong căn phòng “kín mít, có một chiếc cửa sổ một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng, không biết là sương hay là nắng” sống với trạng thái gần như đã chết.


b. Cuộc đời của Mị: 
-Thái độ của Mị:
+ “Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi”.
+ “Bây giờ Mị tưởng mình cũng là con trâu, cũng là con ngựa (…) ngựa chỉ biết ăn cỏ, biết đi làm mà thôi”
+ “Mỗi ngày Mị không nói, lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”.
=> Sống tăm tối, nhẫn nhục, đau khổ, Mị tê liệt về tinh thần, buông xuôi theo số phận.

c. Sức sống tiềm tàng của Mị:
Cảnh mùa xuân:
- “Hồng Ngài năm ấy ăn tết giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội. Nhưng trong các làng Mèo Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như những con bướm sặc sỡ”.
c. Sức sống tiềm tàng của Mị:
Cảnh mùa xuân:
- “Đám trẻ đợi tết, chơi quay cười ầm trên sân chơi trước nhà..”
- Mị nghe tiếng sáo gọi bạn “vọng lại thiết tha, bổi hổi”. Mị ngồi nhẩm bài hát của người đang thổi:
“Mày có con trai con gái rồi
Mày đi làm nương
Ta không có con trai con gái
Ta đi tìm người yêu”
c. Sức sống tiềm tàng của Mị:
Tâm trạng của Mị trong đêm tình mùa xuân:
- Lúc uống rượu đón xuân:
+ “Mị lén lấy hủ rượu, cứ uống ực từng bát”
- Khi nghe tiếng sáo gọi bạn:
+ Nhớ lại những kỉ niệm ngọt ngào của quá khứ: thổi sáo, thổi lá giỏi, “có biết bao người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị”

+ “… Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước… Mị muốn đi chơi…”
+ Mị muốn chết: “Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa. Nhớ lại chỉ thấy nước mắt ứa ra”
=>Mị đã ý thức được tình cảnh đau xót của mình.
+ Trong đầu Mị vẫn đang rập rờn tiếng sáo: “Anh ném pao, em không bắt
Em không yêu quả pao rơi rồi”.
=> Tiếng sáo biểu tượng cho khát vọng tình yêu tự do đã thổi bùng lên ngọn lửa tâm hồn Mị.
+ Mị hành động: “lấy ống mỡ sắn một miếng bỏ thêm vào đĩa dầu”,“quấn lại tóc, với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách”
=>Mị muốn được đi chơi xuân, quên hẳn sự có mặt của A Sử.
c. Sức sống tiềm tàng của Mị:
Khi bị A Sử trói đứng:
+ “Trong bóng tối, Mị đứng im lặng, như không biết mình đang bị trói. Hơi rượi còn nồng nàn, Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi...”
=>Khát vọng đi chơi xuân đã bị chặn đứng.
+ “Mị vùng bước đi. Nhưng tay chân đau không cựa được...”
+ “Mị nín khóc, Mị lại bồi hồi (…). Lúc lại nồng nàn tha thiết nhớ (…). Mị lúc mê lúc tỉnh…”
=>Tô Hoài đặt sự hồi sinh của Mị vào tình huống bi kịch: “khát vọng mãnh liệt>< hiện thực phũ phàng, khiến cho sức sống của Mị càng thêm mãnh liệt.


Tư tưởng của nhà văn: 
-Sức sống của con người cho dù bị giẫm đạp,
trói buộc nhưng vẫn luôn âm ỉ và có cơ hội là
bùng lên.
Tâm trạng và hành động của Mị khi thấy A Phủ bị trói đứng:
Lúc đầu khi chứng kiến A phủ bị trói “Mị vẫn thản nhiên thổi lửa hơ tay”

=>Dấu ấn của sự tê liệt tinh thần.

Tâm trạng và hành động của Mị khi thấy A Phủ bị trói đứng:
- Khi nhìn thấy “một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại…” của A Phủ
=>Mị thức tỉnh dần.
- “Mị chợt nhớ lại đêm năm trước A Sử trói Mị”, “Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được”
=> Thương người, thương mình.

Tâm trạng và hành động của Mị khi thấy A Phủ bị trói đứng:
+ Nhận thức được tội ác của nhà thống lí: 
“Trời ơi nó bắt trói đứng người ta đến chết. Chúng nó thật độc ác…”
+ Thương cảm cho A Phủ: 
“Cơ chừng chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét”
=> Từ lạnh lùng thương cảm, dần dần Mị nhận ra nỗi đau khổ của mình và của người khác.
+ Mị lo sợ hốt hoảng, tưởng tượng khi A Phủ đã trốn được: 
“ lúc ấy bố con sẽ bảo là Mị cởi trói cho nó, Mị liền phải trói thay vào đấy, Mị phải chết trên cái cọc ấy”
=> Nỗi sợ như tiếp thêm sức mạnh cho Mị đi đến hành động.
Tâm trạng và hành động của Mị khi thấy A Phủ bị trói đứng:
Mị liều lĩnh hành động: cắt dây mây cứu A Phủ
“Mị rón rén bước lại… Mị rút con dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây…”
=>Hành động bất ngờ nhưng hợp lí: Mị dám hi sinh vì cha mẹ, dám ăn lá ngón tự tử nên cũng dám cứu người.
Tâm trạng và hành động của Mị khi thấy A Phủ bị trói đứng:
+ “Mị đứng lặng trong bóng tối. Rồi Mị cũng vụt chạy ra”
=>Là hành động tất yếu: Đó là con đường giải thoát duy nhất, cứu người cũng là tự cứu mình.
Tài năng của nhà văn trong miêu tả tâm lí nhân vật: 
- Diễn biến tâm lí tinh tế được miêu tả từ nội tâm đến
hành động.
Giá trị nhân đạo sâu sắc:
+ Khi sức sống tiềm tàng trong con người được hồi
sinh thì nó là ngọn lửa không thể dập tắt.
+ Nó tất yếu chuyển thành hành động phản kháng táo
bạo, chống lại mọi sự chà đạp, lăng nhục để cứu cuộc
đời mình.

a. Số phận đặc biệt của a Phủ: 

- Từ nhỏ mồ côi cha mẹ, không người thân thích, sống sót qua nạn dịch 
- 10 tuổi bị bắt đem bán đổi lấy thóc của người Thái, sau đó trốn thoát và lưu lạc đến Hồng Ngài.
- “chạy nhanh như ngựa”, “biết đúc lưỡi cày, biết đục cuốc, lại cày giỏi và đi săn bò tót rất bạo”
- Nhiều cô gái mơ ước được lấy A Phủ làm chồng:
“Đứa nào được A Phủ cúng bằng được con trâu tốt trong nhà, chẳng mấy lúc mà giàu”
- Nhưng A phủ vẫn rất nghèo, không lấy nổi vợ vì phép làng và tục lệ cưới xin ngặt nghèo.

b. Tính cách đặc biệt của A Phủ

- Gan góc từ bé: “A Phủ mới mười tuổi, nhưng A Phủ gan bướng, không chịu ở dưới cánh đồng thấp, A Phủ trốn lên núi lạc đến Hồng Ngài”.
- Lớn lên: dám đánh con quan, sẵn sàng trừng trị kẻ ác: “Một người to lớn chạy vụt ra vung tay ném con quay rất to vào mặt A Sử (…). Nó vừa kịp bưng tay lên. A Phủ đã xộc tới, nắm cái vòng cổ, kéo dập đầu xuống, xé vai áo, đánh tới tấp”
- Khi trở thành người làm công gạt nợ: 
+ A Phủ vẫn là con người tự do: “bôn ba rong ruổi ngoài gò ngoài rừng”, làm tất cả mọi thứ như trước đây.
+ Không sợ cường quyền, kẻ ác: 
+Không sợ cái uy của bất cứ ai, không sợ cả cái chết.
- Bị trói vào cột, A Phủ nhai đứt hai vòng dây mây định trốn thoát
=> Tinh thần phản kháng là cơ sở cho việc giác ngộ Cách mạng nhanh chóng sau này.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật rất đặc trưng:
- Nét khác nhau giữa hai nhân vật:
+ Mị: được khắc họa với sức sống tiềm tàng bên trong tâm hồn.
+ A Phủ: được nhìn từ bên ngoài, tính cách được bộc lộ ở hành động, vẻ đẹp hiện lên qua sự gan góc, táo bạo, mạnh mẽ.
- Nét giống nhau: 
+ Tính cách của những người dân lao động miền núi
+ Mị: Bề ngoài lặng lẽ, âm thầm, nhẫn nhục nhưng bên trong luôn sôi nổi, ham sống, khao khát tự do và hạnh phúc.
+ A Phủ: Táo bạo, gan góc mà chất phác, tự tin.
=> Cả hai: là nạn nhân của bọn chúa đất, quan lại tàn bạo nhưng trong họ tiềm ẩn sức mạnh phản kháng mãnh liệt.
3. Nghệ thuật:
- Khắc họa nhân vật: sống động và chân thực.
- Miêu tả tâm lí nhân vật: sinh động, đặc sắc (diễn biến tâm trạng của Mị trong đêm tình mùa xuân và đem Mị cắt dây trói cho A Phủ).
- Quan sát, tìm tòi: Có những phát hiện mới lạ trong phong tục, tập quán (tục cưới vợ, trình ma, đánh nhau, xử kiện, ốp đồng, đêm tình mùa xuân, cảnh uống rượu ngày tết…).
- Nghệ thuật kể chuyện: uyển chuyển, linh hoạt, mang phong cách truyền thống nhưng đầy sáng tạo (kể theo trình tự thời gian nhưng có đan xen hồi ức, vận dụng kĩ thuật đồng hiện của điện ảnh ….).
- Ngôn ngữ: giản dị, phong phú, đầy sáng tạo, mang bản sắc riêng.
- Giọng điệu: trữ tình, lôi cuốn người đọc.
TỔNG KẾT
- Giá trị hiện thực, nhân đạo sâu sắc.
- Cảm thông sâu sắc với nỗi khổ vật chất và nỗi đau tinh thần của các nhân vật Mị và A phủ dưới chế độ thống trị của phong kiến miền núi.
- Khám phá sức mạnh tiềm ẩn của những nạn nhân: niềm khát khao hạnh phúc, tự do và khả năng vùng dậy để tự giải phóng.
CẢM ƠN CÔ VÀ CÁC BẠN!