Tuần 19. Phú sông Bạch Đằng (Bạch Đằng giang phú)

ĐỌC VĂN

PHÚ SÔNG BẠCH ĐẰNG

(Bạch Đằng giang phú)

- Trương Hán Siêu -
Bạch Đằng giang là dòng sông lịch sử chảy nối các thế hệ , thời đại ghi dấu những chiến công hiển hách của dân tộc . Nó trở thành biểu tượng sức mạnh và niềm tự hào của non sông. Bạch Đằng giang đã trở thành một dòng thơ cho các tao nhân mặc khách du ngoạn thả hồn tho.
1. T�c gi?:
I. Tìm hi?u chung:
Dựa vào tiểu dẫn, hãy nêu những nét chính về tác giả Trương Hán Siêu ?
- Trương Hán Siêu (? - 1354) tự Thăng Phủ, quê Phúc Thành,Yên Ninh (Ninh Bình)
Tính cương trực, học vấn uyên thâm, vua Trần tin cậy, nhân dân kính trọng.
- Giữ những chức vụ quan trọng và khi chết được vua tặng tước Thái Bảo, Thái phó, du?c th? ? Van mi?u.

2. Tác phẩm:
Bài phú được sáng tác trong hoàn cảnh nào ?
a. Hồn c?nh s�ng t�c:
Sáng tác khoảng 50 năm sau cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông th?ng lợi (1288) khi Trương Hán Siêu dạo chơi trên sông Bạch đằng.
Nêu đặc trưng cơ bản của thể phú ?
b. Thể ph�:
- L� m?t th? t�i c?a van h?c trung Qu?c du?c chuy?n d?ng ? Vi?t Nam.
Phú là thể văn vần hoac van xuơi k?t h?p van v?n dùng để tả cảnh vật, phong tục, kể việc, bàn chuyện đời.
B? c?c b�i ph� g?m 4 ph?n: Do?n mở đầu, do?n gi?i thích, do?n bình lu?n v� do?n k?t.
Em hãy phân chia bố cục bài
phú ?
c. Bố cục:
Đoạn 1: (khách có kẻ...luống còn lưu): cảm xúc lịch sử của nhân vật khách trước cảnh sắc sông Bạch Đằng.
Đoạn 2:( bên kia là các bô lão...nghìn xưa ca ngợi"): Lời các bô lão kể với khách về những chiến công lịch sử trên sông Bạch Đằng.
Đoạn 3: (Tuy nhiên từ có vũ trụ... chừ lệ chan): Suy ngẫm bình luận của các bô lão về những chiến công xưa.
Đoạn 4:(Rồi vừa đi vừa ca rằng...cốt mình đức cao): Lời ca khẳng định vai trò và đức độ của con người.
II. Phân tích:
1. Hình tượng nhân vật "khách"
Cảm hứng của “khách” trước thiên nhiên khi du ngoạn trên sông như thế nào?
Tâm trạng của “khách” khi đến sông Bạch Đằng khaùc ñoaïn tröôùc như thế nào?
2. B?ch D?ng giang qua s? h?i tu?ng c?a các bô lão:
Các bô lão laø ai, có vai trò như thế nào trong bài phú?
Các bô lão là người dân địa phương kể cho " khách" nghe...
Chiến tích trên sông Bạch Đằng đã được gợi lên như thế nào qua lời kể của các bô lão?
Nh?ng chi?n cơng ? sơng B?ch D?ng l?ng danh khơng ch? d?i v?i th?i d?i m� � nghia m�i v?i l?ch s? d�n t?c.
L� tr?n d�nh kinh thi�n d?ng d?a "Ngô chúa phá Ho?ng Thao","Trùng Hưng nhị thánh bắt Ô Mã"
Diễn biến trận đánh?
K? d?ch cĩ l?c lu?ng h�ng m?nh, l?i th�m muu ma chu?c qu?.
Ta chi?n d?u tr�n chính nghĩa, Vì chính nghia n�n thu?n l? tr?i.Th�m v�o dĩ ta l?i cĩ d?anl?i, nh�n hịa l� nh?ng y?u t? quy?t d?nh c?a chi?n th?ng.
Em có nhận xét gì về thái độ, giọng điệu c?a c�c bơ l�o?
Thái độ, giọng điệu: Đầy nhiệt huyết, tự hào, là cảm hứng của người trong cuộc.
Lời kể cô đọng, súc tích, khái quát nhưng gợi lại được diễn biến, không khí trận đánh hết sức sinh động.
Qua lời bình luận của các bô lão, yếu tố nào giữ vai trò quan trọng làm nên chiến thắng Bạch Đằng ?
3.Bình lu?n v? chi?n th?ng tr�n sơng B?ch D?ng:
Theo binh ph�p c? mu?n th?ng cĩ 3 y?u t? co b?n ( thi�n.d?a.nh�n): S? tr? gi�p c?a tr?i; t�i nang c?a ngu?i ch�o l�i cu?c chi?n: con ngu?i cĩ t�i, nh�n v?t xu?t ch�ng, d?m duong g�nh n?ng m� non sơng giao phĩ.
S? anh minh c?a hai Vua Tr?n.
Lời ca của "khách" nhằm khẳng định điều gì?
4. L?i ca của "khách" v� c�c bơ l�o:
Lời ca của khách : D? cao vai trị hai v? th�nh qu�n - Hai vua Tr?n. D?c cao m?i th?t s? l� di?u quy?t d?nh c?a chi?n cu?c: Nhân kiệt là yếu tố quyết định thắng lợi.
L?i ca c�c bơ l�o: nh?n m?nh l? d?i mang tính qui lu?t: B?t nghia ti�u vong- anh h�ng luu danh.
III. Toång keát:
Ghi nhớ (Sách giáo khoa)
Cuûng coá:
Giá trị nội dung: "Phú sông Bạch Đằng" là tác phẩm tiêu biểu của văn học yêu nước thời Lý - Trần. Bài phú đã thể hiện lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc - Tự hào về truyền thống anh hùng bất khuất và truyền thống đạo lý nhân nghĩa sáng ngời của dân tộc Việt nam. Tác phẩm cũng thể hiện tư tưởng nhân văn cao đẹp qua việc đề cao vai trò, vị trí con người.
Giá trị nghệ thuật: "Phú sông Bạch đằng" là đỉnh cao nghệ thuật của thể phú trong văn học Việt Nam thời Trung đại, cấu tứ đơn giản mà hấp dẫn, bố cục chặt chẽ, lời văn linh hoạt, hình tượng nghệ thuật sinh động, vừa gợi hình đặc sắc trực tiếp, vừa mang ý nghĩa khái quát triết lí, ngôn từ vừa trang trọng, hào sảng, vừa lắng đọng gợi cảm.
Hoạt động tiếp nối:
Học thuộc một số câu trong bài phú mà em thích.
Phân tích, so sánh lời ca của "khách " kê�t thúc bài "Phú sông Bạch Đằng" với bài thơ "Sông Bạch Đằng" của Nguyễn Sưởng:
"Mồ thù như núi, cỏ cây tươi
Sóng biển gầm vang, đá ngất trời
Sự nghiệp trùng hưng ai dễ biết
N?a do sông núi, nửa do người"