Tuần 19. Nghĩa của câu

.
Kiể�m tra bài cũ:
Theo em, nhận định nào sau đây đúng nhất về bản chất của câu:
A/ Câu phản ánh các sự kiện của hiện thực.
B/ Câu thể hiện một nhận định của tư duy.
C/ Câu là một hành vi của người nói
D/ Câu truyền đạt một thông điệp của người nói đến người nghe
I/ Hai thaønh phaàn nghóa cuûa caâu
1/ Tìm hieåu ngöõ lieäu:
a1/ Hình nhö coù moät thôøi haén ñaõ ao öôùc coù moät gia ñình nho nhoû.
a2/ Coù moät thôøi haén ñaõ ao öôùc coù moät gia ñình nho nhoû.
b1/ Neáu toâi noùi thì chaéc ngöôøi ta cuõng baèng loøng.
b2/ Neáu toâi noùi thì ngöôøi ta cuõng baèng loøng.
Như vậy:
Cặp câu a cùng đề cập đến một sự việc: Chí Phèo có một thời từng ao ước có một gia đình nho nhỏ.

Cặp câu b cùng đề cập đến một sự việc:Người ta cũng bằng lòng(Nếu tôi nói)
Trong đó:
Câu a1 dùng từ hình như, thể hiện độ tin cậy chưa cao đối với sự việc.
Câu a2 không dùng từ hình như, khẳng định sự việc như nó đã xảy ra.

Câu b1 dùng từ chắc thể hiện sự phỏng đoán có độ tin cậy cao đối với sự việc.
Câu b2 không dùng từ chắc, thể hiện thái độ khách quan đối với sự việc.




























2/ Keát luaän:
Moãi caâu thöôøng coù hai thaønh phaàn nghóa:
Nghóa söï vieäc(Nghóa mieâu taû,nghóa bieåu hieän, nghóa meänh ñeà):Laø thaønh phaàn nghóa öùng vôùi söï vieäc maø caâu ñeà caäp ñeán.
Nghóa tình thaùi:Theå hieän thaùi ñoä, söï ñaùnh giaù cuûa ngöôøi noùi ñoái vôùi sö vieäc hoaëc ñoái vôùi ngöôøi nghe.
Hai thaønh phaàn nghóa treân hoøa quyeän vaøo nhau.

Phân tích ví dụ:
Có một ông rể quý như Xuân kể cũng danh giá thực, nhưng cũng đáng sợ lắm


II/ Nghóa söï vieäc
1/ Khaùi nieäm: Laø thaønh phaàn nghóa öùng vôùi söï vieäc ñöôïc ñeà caäp ñeán trong caâu.
2/ Caùc kieåu caâu bieåu hieän nghóa söï vieäc:
Caâu bieåu hieän haønh ñoäng
Caâu bieåu hieän traïng thaùi,tính chaát, ñaëc
Caâu bieåu hieän qua ùtrình
Caâu bieåu hieän tö theá
Caâu bieåu hieän söï toàn taïi
Nối các ví dụ ở cột A với các kiểu câu biểu hiện nghĩa sự việc ở cột B để được một đáp án đúng:
A B
II/ Nghóa söï vieäc
1/ Khaùi nieäm:Laø thaønh phaàn nghóa öùng vôùi söï vieäc maø caâu ñeà caäp ñeán.
2/ Caùc kieåu caâu bieåu hieän nghóa söï vieäc:
Phaân tích caùc ví duï:
Xuaân toùc ñoû caét ñaët ñaâu vaøo ñaáy roài môùi xuoáng choã nhöõng ngöøôøi ñi ñöa.
Caâu bieåu hieän haønh ñoäng(Dieãn taû haøng ñoäng coù chuû yù)
Trôøi thu xanh ngaét maáy taàng cao
Caâu bieåu hieän traïng thaùi, tính chaát, ñaëc ñieåm(Dieãn taû traïng thaùi,ñaëc ñieåm, tính chaát cuûa söï vaät)
Laù vaøng tröôùc gioù kheõ ñöa veøo
Caâu bieåu hieän quaù trình(Dieãn taû moät söï tình ñoäng,khoâng coù chuû yù)
Lom khom döôùi nuùi tieàu vaøi chuù
Caâu bieåu hieän tö theá
Treân töôøng treo moät böùc tranh
Caâu bieåu hieän sö toàn taïi(Nhaän ñònh raèng coù moät caùi gì ñoù ôû ñaâu ñoù)
Thuùy Kieàu laø chò Thuùy Vaân
Caâu bieåu hieän quan heä(Chæ moái quan heä naøo ñoù giöõa hai söï vaät)

Nghóa söï vieäc thöôøng ñöôïc bieåu hieän thoâng qua caùc thaønh phaàn:Chuû ngöõ, vò ngöõ, traïng ngöõ, khôûi ngöõ vaø moät soá thaønh phaàn phuï khaùc.

III.Toång keát
Nghóa cuûa caâu bao goàm hai thaønh phaàn:Nghóa söï vieäc vaø nghóa tình thaùi.
Nghóa söï vieäc laø nghóa öùng vôùi söï vieäc ñöôïc ñeà caäp ñeán trong caâu.Noù thöôøng ñöôïc bieåu hieän nhôø caùc töø ngöõ ñoùng vai troø laø chuû ngöõ, vò ngöõ, traïng ngöõ, khôûi ngöõ vaø moät soá thaønh phaàn phuï khaùc.
.

IV.Luyện tập
1/ Phân tích nghĩa sự việc trong từng câu thơ của bài thơ sau:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo
Câu 1: Diễn tả trạng thái của các sự việc Ao thu lạnh lẽo/ nước trong veo.
Câu 2: Diễn tả đă�c điểm của sự việc: Thuyền- bé.
Câu 3: Diễn tả một quá trình:Sóng-gợn.
Câu4: Diễn tả một quá trình: Lá- đưa vèo.
Câu 5: Diên tả trạng thái, đặc điểm của sự việc:Tầng mây- lơ lửng, Trời- xanh ngắt.
Câu6: Diễn tả đặc điểm, trang thái của sự việc: Ngõ trúc- quanh co, Khách- vắng teo.
Câu7: Diễn tả tư thế:Tựa gối, buông cần.
Câu 8: Diễn tả hành động: Cá - đớp .
2/ Taùch nghóa tình thaùi vaø nghóa söï vieäc trong caùc caâu sau:

a/ Co ùle õhaén cuõng nhö mình, choïn nhaàm ngheà maát roài.
(Chöõ ngöôøi töû tuø- Nguyeãn Tuaân)
b/ Deã hoï cuõng phaân vaân nhö mình, vì ñeán chính ngay mình, mình cuõng khoâng bieát roõ con gaùi mình coù hö hay laø khoâng.
(Soá ñoû- Vuõ Troïng Phuïng)






























Câu a
Nghĩa sự việc:Cả hai đều chọn nhầm nghề
Nghĩa tình thái: Thể hiện sự phỏng đoán mới là khả năng, chưa hoàn toàn chắc chắn về sự việc thông qua từ tình thái "có lẽ"
Câu b
Nghĩa sự việc:
Sự việc 1:Họ cũng phân vân như mình.
Sự việc 2: Mình cũng không biết rõ con gái mình có hư hay là không.
Nghĩa tình thái:Thể hiện phỏng đoán chưa chắc chắn về các sự việc thông qua các từ tình thái: "dễ", "đến chính ngay"