Tuần 17. Ai đã đặt tên cho dòng sông?

CHÀO MỪNG THẦY CÔ
ĐẾN DỰ GIỜ NGỮ VĂN LỚP 12A10
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Xem phim
- Một trí thức cách mạng uyên bác và tài hoa.
- Yêu Huế bằng một tình yêu tha thiết và sâu nặng.
- Thành công ở thể loại bút kí.
"l� m?t trong s? m?y nh� van vi?t kí hay nh?t c?a van h?c ta hi?n nay ( Nguy�n Ng?c).
- Phong cách:
+ Viết nhiều về Huế.
+ Giàu chất trí tuệ, đậm chất trữ tình
+ Lời văn đẹp, mê đắm, tài hoa.
- Năm 2007 ông nhận giải thưởng nhà nước về VHNT
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
I.Tìm hiêu chung
Qua tìm hiểu tiểu dẫn em hãy chốt lại những nét cơ bản về tác giả.
1. Tác giả:
Hoàng Phủ Ngọc Tường
( 1937 )
- Tác phẩm chính: (SGK)
2.Tác phẩm :

a. Hoàn cảnh ra đời
Viết tại Huế đầu năm 1981, in trong tập cùng tên.
b. Vị trí đọan trích :
Bài kí gồm 3 phần, đoạn trích trong SGK là phần đầu.
c. Bố cục
Phần 1 : “ Từ đầu…quê hương xứ sở” :
Vẻ đẹp sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên.
* Sông Hương ở thượng nguồn
* Sông Hương ở ngoại vi thành phố Huế
* Sông Hương giữa thành phố Huế
Phần 2 :. Từ “Hiển nhiên… đến hết”
Vẻ đẹp sông Hương qua góc độ lịch sử, văn hóa
* Vẻ đẹp sông Hương qua góc độ lịch sử
* Vẻ đẹp sông Hương qua góc độ văn hóa
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
*Em hãy cho biết hoàn cảnh ra đời ,vị trí của đoạn trích.
* Chia bố cục của đoạn trích
Dãy Trường Sơn
Núi Kim Phụng
Ngã ba Tuần
Điện Hòn Chén
Nguyệt Biều,
Lương Quán
Chùa Thiên Mụ
Kim Long
Cồn Hến
Bao Vinh
Bằng Lãng
Vĩ dạ
II . Đọc hiểu
1 Vẻ đẹp sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
II . Đọc hiểu
1 Vẻ đẹp sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
II . Đọc hiểu
1 Vẻ đẹp sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
II . Đọc hiểu
1 Vẻ đẹp sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
Nhóm 1: Sông Hương ở nơi thượng nguồn được miêu tả và liên tưởng như thế nào?Vẻ đẹp nào của sông Hương mà tác giả phát hiện.? Nhận xét lối viết của tác giả.
Nhóm 2: Sông Hương ở ngoại vi thành phố Huế được miêu tả như thế nào? Nhận xét cách viết của tác giả. .Đánh giá chung về vẻ đẹp của sông Hương.
Nhóm 3: Sông Hương giữa thành phố Huế
có nét đặc trưng gì? Phát hiện của tác giả
về nét riêng của dòng sông.
Thảo luận nhóm: 5 phút
Nhóm 4: Những điều gì trong tình cảm của
tác giả với dòng sông và xứ Huế?
CÂU HỎI THẢO LUẬN
a. Sông Hương ở thượng nguồn :
Giữa lòng trường sơn:
*Bản trường ca của rừng già:
rầm rộ,mãnh liệt, cuộn xoáy
dịu dàng” “say đắm”
Bản lĩnh “gan dạ”, tâm hồn “tự do
và trong sáng”
- Ra khỏi rừng già:
Sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ
Người mẹ phù sa của vùng văn hoá xứ sở.
đóng kín tâm hồn sâu thẳm ở cửa rừng.
Nghệ thuật: Nhân hóa, so sánh, liên tưởng,tưởng tượng phong phú.
Vẻ đẹp của một sức sống mãnh liệt ,hoang dại,trẻ trung đầy cá tính,sự khởi nguồn bắt đầu của một không gian văn hóa Huế.
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
Một cô gái Di-gan phóng
khoáng và man dại
Nhóm 1: Sông Hương ở nơi khởi thượng nguồn được miêu tả và liên tưởng như thế nào?Vẻ đẹp nào của sông Hương mà tác giả phát hiện.? Nhận xét lối viết của tác giả.
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố Huế:
- Dòng sông: “Người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại”.

Chuyển dòng liên tục, uốn mình theo những đường cong thật mềm mại.
Vẻ đẹp đa dạng, phong phú:
+ Dòng sông mềm như dải lụa
+ Sắc màu biến ảo theo thời gian: “Sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”
+ vẻ đẹp “trầm mặc cổ kính” mang màu sắc triết lý.
* Nghệ thuật: so sánh, ẩn dụ, liên tưởng, kết hợp, kể và tả.
 Qua cái nhìn lãng mạn của nhà văn, sông Hương như một cô gái đẹp dịu dàng, mơ mộng đang khao khát đi tìm thành phố tình yêu theo tiếng gọi vang vọng từ trái tim.
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
Nhóm 2: Sông Hương ở ngoại vi thành phố Huế được miêu tả như thế nào? Nhận xét cách
miêu tả của tác giả.Đánh giá chungvề vẻ đẹp của sông Hương.
Cánh đồng Châu Hoá
Đồi vọng cảnh
Sớm xanh
Trưa vàng
Chiều tím
Đêm huyền ảo
c. Sông Hương giữa thành phố Huế:
Sông Hương vui tươi hẳn lên
Uốn một cánh cung rất nhẹ
Mềm hẳn đi như một tiếng “vâng” không nói của tình yêu
Sông Hương chảy “lặng tờ”
“điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”
Sông Hương rời Huế trong lưu luyến
“nỗi vương vấn”, “lẳng lơ kín đáo của tình yêu”
Vẻ đẹp thơ mộng, dịu dàng say đắm
Sông Hương như người tình dịu dàng và chung thủy của Huế.
Giọng văn nhẹ nhàng, sâu lắng, giàu liên tưởng

Tình yêu Huế đậm đà,
sâu sắc.
Tự hào
trân trọng vẻ đẹp
quê hương
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
- Sắp đến thành phó
- Đến thành phó
Nhóm 3: Sông Hương giữa thành phố Huế
có nét đặc trưng gì? Phát hiện của tác giả
về nét riêng của dòng sông.
Vốn tri thức phong phú, uyên bác
Sông Hương ở
thượng nguồn
Sông Hương ở
ngoại vi thành phố Huế
Sông Hương giữa
lòng thành phố
Sông Hương – “bản trường ca
của rừng già”
Sông Hương – “cô gái Di – gan
phóng khoáng và man dại”
Sông Hương – “người mẹ phù sa
của một vùng văn hóa xứ sở”
Sông Hương – “người gái đẹp”
bừng tỉnh sau một giác ngủ dài
Sông Hương – “vẻ đẹp trầm mặc”,
“như triết lí, như cổ thi”
Sông Hương – “điệu slow tình cảm
dành riêng cho Huế”
Sông Hương – “người tài nữ
đánh đàn lúc đêm khuya”
Sông Hương – người tình dịu dàng
và thủy chung
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
* Sông Hương khi rời thành phố thân yêu của mình để về với biển cả.
Mang một vẻ đẹp mơ màng như sương khói khi đi giữa màu xanh biếc của tre trúc và của những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ.
" Và rồi như sực nhớ lại điều gì chưa kịp nói, nó đột ngột đổi dòng
Đó là sự ngập ngừng lưu luyến với Huế.
Sông Hương đẹp trong sự thuỷ chung.
Cảm nhận vẻ đẹp sông Hương bằng tâm hồn, tấm lòng người Huế.
Tóm lại: Sông Hương trong vẻ đẹp tiên nhiên mang những nét đẹp rất riêng rất Huế; trầm mặc, dịu dàng, mơ màng sương khói.
b) Sông Hương trong vẻ đẹp văn hoá:

* Sông Hương là dòng sông của âm nhạc.

Sông Hương như một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya.

Toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế đã được sinh thành trên mặt nước sông Hương.

Lời thề sông Hương khi chia tay với Huế vang vọng khắp lưu vực trở thành giọng hò dân gian xứ Huế. Cảm nhận vẻ đẹp sông Hương từ nét văn hoá độc đáo của Huế.
* Sông Hương là dòng sông thi ca:
" Dòng sông không lặp lại mình".
( Chứng minh qua thơ Tản Đà, Cao Bá Quát, Tố Hữu, Thu Bồn)
Sông Hương khơi nguồn cảm hứng bất tận trong thi ca. Với mỗi nhà thơ sông Hương là một tuyệt tác riêng.
c. Sông Hương trong vẻ đẹp của lịch sử :
- Là dòng sông biên thuỳ - dòng sông chiến đấu oanh liệt để bảo vệ biên giới phía nam của tổ quốc Đại Việt.
- Dòng sông vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ ( ở TK XVIII )
"Nó sống hết lịch sử bi tráng của thế kỉ XIX với máu của những cuộc khởi nghĩa."
Nó chứng kiến thời đại mới với CM T 8-1945 và bao chiến công rung chuyển qua hai cuộc chiến tranh vệ quốc sau này.
Sông Hương là dòng sông của những chiến công hùng tráng, là niềm tự hào kiêu hãnh của Huế.
"SH là dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc, khi nghe lời gọi, nó biết cách tự hiến đời mình làm một chiến công, để rồi nó trở về với cuộc sống bình thường, làm một người con gái dịu dàng của đất nước".
So sánh, liên tưởng đầy sáng tạo, tài hoa.
Nhân hoá.
Văn phong lịch lãm tài hoa cảm xúc thiết tha vốn hiểu biết văn hoá sâu rộng.
*ý nghĩa biểu tượng của sông Hương:
Vẻ đẹp của sông Hương chính là vẻ đẹp của Huế. Sông Hương là biểu tượng của Huế.
Hoàng Phủ Ngọc Tường cảm nhận vẻ đẹp sông Hương bằng tâm hồn người Huế.
2. Nhan đề "Ai đã đặt tên cho dòng sông ?"
Sông Hương là sự hoá thân từ một huyền thoại.
- Thêm một lần nữa khẳng định ngợi ca, tự hào yêu quí vẻ đẹp sông Hương.
- Sự vương vấn, lưu luyến trước vẻ đẹp như không bao giờ khám phá hết được của sông Hương.
* Văn phong Hoàng Phủ Ngọc Tường:
Kết hợp giữa trí tuệ và trữ tình.
Văn phong lịch lãm tài hoa, cảm xúc trữ tình mãnh liệt, ngôn ngữ giàu chất thơ. Có những liên tưởng kì diệu: sông Hương như một cô gái Di- Gan, như người con gái dịu dàng, người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya.
Cái nhìn đa chiều, phát hiện vẻ đẹp sông Hương:
+ Từ thiên nhiên, văn hoá, lịch sử.
+ Từ bước chân xa xứ, trong khoảnh khắc chùng lại của sông nước.
+ Từ vẻ đẹp của Huế, từ cảm xúc của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
III. Tổng kết:
Tác phẩm đã giúp người đọc thấy được nét đặc sắc trong văn phong của Hoàng Phủ Ngọc Tường và đặc trưng của thể loại bút kí. Qua đó thấy được vẻ đẹp của sông Hương, của Huế mở rộng ra là vẻ đẹp của quê hương đất nước; Thấy được một nghệ sĩ tài hoa với tình yêu, niềm tự hào về xứ sở.
III .CỦNG CỐ:
* Cần tËp trung chú ý n¾m ch¾c những giá trị cơ bản của tác phẩm:
+ Vẻ đẹp của sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên.
+ Vẻ đẹp của sông Hương dưới c¸c góc độ văn hãa: th¬ ca, ©m nh¹c.
+ Vẻ đẹp của sông Hương gắn liền với những sự kiện lịch sử.
+ Văn phong của Hoµng Phủ Ngọc Tường.
DẶN DÒ