Tuần 17. Ai đã đặt tên cho dòng sông?

HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Tiết 49 - 50
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO
DÒNG SÔNG ?
(Trích)
I.Tiểu dẫn.

1.Tác giả

Tiểu sử:
Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh năm 1937
Quê ở Quảng Trị, cuộc đời gắn bó với Huế
Là một trí thức yêu nước, một nhà văn
uyên bác, tài hoa

Đặc điểm sáng tác:
Thể loại sở trường: Bút kí, tùy bút.
Đề tài về cảnh sắc và con người trên khắp
mọi miền đất nước, đặc biệt là những bài viết về Huế, Quảng Trị.
Tác phẩm vừa giàu cảm xúc vừa đậm chất trí tuệ. Kiến thức phong phú về văn hóa, lịch sử, triết học...
Văn phong mượt mà, trong sáng, hướng vào nội tâm.Nghị luận sắc sảo kết hợp suy tư sâu lắng, đa chiều.

Tác phẩm chính:
- Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu (1971)
- Ai đã đặt tên cho dòng sông (1986)
- Ngọn núi ảo ảnh (1999)


2. Tác phẩm
* Xuất xứ : Nằm trong tập bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” - Viết ngày 4-1-1981
* Tóm tắt : Bài bút kí có 3 phần:
- Phần I: Cảm nhận về cảnh quan dòng sông trên hành trình về thành phố
- Phần II: Những giá trị của sông Hương về lịch sử và văn hóa.
- Phần III: Huyền thoại về tên gọi của dòng sông.
* Vị trí đoạn trích: nằm ở phần I, cảnh quan sông Hương xứ Huế trong sự gắn bó với văn hóa và lịch sử cố đô.
* Nhan đề bài kí (câu hỏi kết thúc): Lưu ý về cái tên đẹp của dòng sông, sức gợi về lòng biết ơn, ca ngợi và tình yêu với con sông
* Bố cục đoạn trích: 4 đoạn
Nêu xuất xứ tác phẩm, vị trí đoạn trích?
II. Tìm hiểu đoạn trích
1. Hình tượng sông Hương



Dòng sông Hương được
Hoàng Phủ Ngọc Tường miêu tả
từ những phương diện
hay góc độ nào?
Vẻ đẹp của
sông Hương
qua
cảnh sắc
thiên nhiên
Vẻ đẹp của
sông Hương
dưới góc độ
văn hóa
và lịch sử
Vẻ đẹp rất riêng của xứ Huế
tập trung ở dòng sông Hương
Sông Hương được miêu tả
qua những đặc điểm nào?
ĐẶC ĐIỂM DIỆN MẠO
TỰ NHIÊN CỦA
DÒNG SÔNG HƯƠNG
ĐẶC ĐIỂM TÂM HỒN
VÀ TÍNH CÁCH
CỦA SÔNG HƯƠNG
VẺ ĐẸP TOÀN BÍCH
ĐA DẠNG, QUYẾN RŨ.
1.1 Vẻ đẹp sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên
Sông Hương được khám phá,miêu tả
trong những không gian nào?

Qua mỗi không gian đó, thấy vẻ đẹp gì?
Không gian
núi rừng
Trường Sơn




Sông Hương
nơi thượng
nguồn
Không gian
vùng Châu thổ
Châu Hóa




Sông Hương
với đồi núi
và cánh đồng

Không gian
kinh thành
Huế




Sông Hương
Và thành phố


- Dòng chảy khi rầm rộ giữa
bóng cây đại ngàn; khi mãnh
liệt vượt qua ghềnh thác ;
khi cuộn xoáy như cơn lốc
vào những vực sâu.

- Có lúc lại dịu dàng và say
đắm giữa những dặm dài chói
lọi của hoa đỗ quyên rừng
Tựa cô gái Di-gan phóng
khoáng và man dại, với một
bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn
tự do và trong sáng.


Là người mẹ phù sa của
một vùng văn hóa xứ sở
với vẻ đẹp dịu dàng và trí tuệ
Trường Sơn là môi trường
để hình thành, thử thách,
rèn luyện tính cách và
tâm hồn cho sông Hương.
Quá trình trưởng thành từ cô gái
mạnh mẽ, sôi nổi đầy cá tính,
thành bà mẹ, có tâm hồn trong
sáng dạt dào khát vọng tự do.
a. Thượng nguồn Sông Hương
nơi núi rừng Trường Sơn
Đó là vẻ đẹp đầy bí ẩn và hấp dẫn
của sông Hương,
là phần tâm hồn sâu thẳm mà
chính nó
không muốn bộc lộ.
b. Sông Hương vùng
đồng bằng Châu Hóa
- Sông chuyển dòng liên tục;
Uốn khúc đột ngột, cong mềm
như tấm lụa; sắc nước đổi màu,
biến ảo...Mặt nước phẳng lặng
hiền hòa.
- Như người con gái tỉnh giấc
mộng đã bộc lộ tính cách và
vẻ đẹp riêng.
Đó là vẻ đep trầm mặc, như
triết lí, như cổ thi
- Là một hành trình đầy gian
truân và nhiều thử thách
- Thủy trình của Sông Hương
như một cuộc tìm kiếm có ý
thức người tình nhân đích thực
- Dòng sông mang vẻ đẹp hài
hòa, duyên dáng. Vừa lãng
mạn đáng yêu, vừa kiêu sa
đài các.
c. Sông Hương với kinh thành Huế
Dòng sông được miêu tả ở
những vẻ đẹp diện mạo và
tính cách như thế nào?

Như tìm đúng
đường về,Sông
Hương vui tươi
hẳn lên, kéo một
nét thẳng thực
yên tâm .

Nó uốn một
cánh cung nhẹ,
như một tiếng
Vâng không nói
ra của tình yêu

Sông Hương nằm ngay
giữa lòng thành phố
yêu quý, nó mang nước
tỏa đi khắp phố thị.
Dòng chảy thực chậm
như một mặt hồ yên tĩnh.


Là điệu Slow tình cảm,
là những vấn vương
của một nỗi lòng

Chếch về chính
Bắc, xa dần thành
phố, lưu luyến ra
đi, đột ngột đổi
dòng, rẽ ngoặt
Sang hướng đông
– tây

Là nỗi vương vấn,
cả chút lẳng lơ
kín đáo của
tình yêu
Trước khi vào
Thành phố
Trong lòng
Thành phố
Ra khỏi
Thành phố
Hãy nhận xét cách miêu tả của tác giả ?
(biện pháp nghệ thuật và cảm xúc)
Dòng sông đã được tác giả miêu tả
bằng ngọn bút liên tưởng tự do,
bằng nghệ thuật nhân hóa:
vừa có diện mạo, vừa có tâm hồn
Sông Hương được
cảm nhận và miêu tả bằng cả
trái tim dạt dào xúc cảm, bộc lộ tình
yêu đối với thiên nhiên xứ Huế
1.2 . Dòng sông lịch sử và văn hóa
Ngoài vẻ đẹp diện mạo và tâm hồn,
Sông Hương còn được nhìn nhận và miêu tả
ở góc độ tri thức nào? Hãy làm rõ.
LỊCH SỬ
VĂN HÓA
HUYỀN
THOẠI
* Dòng sông anh
hùng, kiên trung

Ghi chiến công
In dấu và song
hành cùng LS
đất nước
Là thời gian
ngân vang
Là sử thi ..
Gắn với
đời sống

Dòng sông
âm nhạc

Dòng sông
thi ca

Tên sông đã làm
đẹp thêm không
gian thiên nhiên
xứ Huế;
Phong phú thêm
đời sống văn hóa
và con người
xứ Huế...
2. Vẻ đẹp văn phong Hoàng Phủ Ngọc Tường
Tình yêu say đắm với dòng sông được thể hiện bằng một cây bút giàu trí tuệ, tổng hợp từ vốn hiểu biết sâu rộng về văn hóa, lịch sử, địa lí, âm nhạc và văn chương...
Văn phong tao nhã, mượt mà, hướng nội, tinh tế, tài hoa.
Cảm xúc
và tài hoa
Biện pháp
tu từ
So sánh
Nhân hóa
Liên tưởng
Hình tượng
Cảm xúc
say đắm, dồi
dào.Ý tưởng
cao sâu và
sắc sảo
III.TỔNG KẾT
HÌNH TƯỢNG SÔNG HƯƠNG
DÒNG SÔNG XINH ĐẸP
Một vẻ đẹp đa dạng
và gợi cảm đầy
quyến rũ.
DÒNG SÔNG ĐẰM THẮM
Vẻ đẹp nữ tính,
đa tình và cũng rất
thủy chung
DÒNG SÔNG ANH HÙNG
kiên cường mà giản dị,
mạnh mẽ và sâu lắng
DÒNG SÔNG TRỮ TÌNH
Phong phú trong các
giá trị văn hóa và
đời sống
SÔNG HƯƠNG được đặt trong cái nhìn tổng thể và toàn diện:
- Lịch sử và văn hóa,
- sinh hoạt và phong tục,
- văn chương và đời sống,
- con người và thiên nhiên...

Trong các mối quan hệ ấy, sông Hương vừa tươi đẹp thơ mộng và quyến rũ, vừa phong phú trong khả năng tạo cảm hứng sáng tạo, sông Hương mãi là miềm mê say đầy bí ẩn, mãi gợi niềm yêu thích và bâng khuâng...
Vẻ đẹp của Huế , của tâm hồn Huế
qua sự quan sát sắc sảo, tinh tế, tài hoa
của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
Cái Tôi độc đáo và lãng mạn trong
Phong cách nghệ thuật viết kí.