Tuần 17. Ai đã đặt tên cho dòng sông?

AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
(Trớch)
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Tiết :47-48
GV: THƯỢNG THỊ ÁNH NGUYỆT
HO�NG PH? NG?C TU?NG
( 1937 )

.
- Nét đặc sắc trong phong cách nghệ thuật của ông: Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với miêu tả nhiều chiều, được tổng hợp từ vốn kiến thức sâu rộng về nhiều lĩnh vực; lối viết hướng nội, súc tích, mê đắm tài hoa, tạo cho thể loại kí một phong cách riêng, đem đến những đóng góp mới cho nền văn xuôi Việt Nam hiện đại.
I. TèM HI?U CHUNG:
1.Tỏc gi?:
HO�NG PH? NG?C TU?NG
( 1937 )
- Cu?c d?i c?a Ho�ng Ph? Ng?c Tu?ng g?n bú sõu s?c v?i x? Hu?.
- ễng l� ngu?i cú v?n hi?u bi?t sõu r?ng trờn nhi?u linh v?c, nh?t l� l?ch s?, d?a lớ, van h?c Hu?..
- Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn chuyên về thể loại kí.
“ là một trong mấy nhà văn viết kí hay nhất của văn học ta hiện nay” ( Nguyên Ngọc)
.
Qua phần tiểu dẫn sách giáo khoa, em hãy cho biết vài nét về tác giả?
2. Tỏc ph?m: Ai dó d?t tờn cho dũng sụng?
Ai dó d?t tờn cho dũng sụng? L� b�i kớ xu?t s?c du?c vi?t t?i Hu? ng�y 4-1-1981 v� sau dú du?c in trong t?p sỏch cựng tờn. B�i bỳt kớ cú ba ph?n, do?n trớch SGK l� ph?n th? nh?t.
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN
1. D?c v� tỡm hi?u b? c?c
2 phần
Phần 1
Thủy trình của sông Hương
Phần 2
Dòng sông của lịch sử và thi ca
Sông
Hương
ở thượng
nguồn
Sông
Hương
ở ngoại
vi thành
phố Huế
Sông
Hương
trong
lòng
thành phố
Sông
Hương
với
lịch sử
dân tộc
Sông
Hương
cuộc đời
và thi ca
Cồn Hến
Vĩ Dạ
Kim Long
Nguyệt Biều,
Lương Quán
Điện Hòn Chén
Ngã ba Tuần
Núi Kim Phụng
Dãy Trường Sơn
Chùa Thiên Mụ
Bao Vinh
Cồn Giã Viên
2. Th? lo?i: bỳt kớ (nghiờng v? tựy bỳt) gi�u ch?t tr? tỡnh, gi�u lu?ng thụng tin.
3. Nhan đề: Ai đặt tên cho dòng sông?
Cõu h?i bõng khuõng khoi g?i s? ki?m tỡm cỏi d?p tỡm ?n trong sụng Huong v� thiờn nhiờn, con ngu?i x? Hu?.
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc và tìm hiểu bố cục
III. PHÂN TÍCH
1. Vẻ đẹp của sông Hương
a. Vẻ đẹp tự nhiên trong thủy trình của sông Hương.
* ? thu?ng ngu?n:
- Sụng Huong l� "b?n tru?ng ca c?a r?ng gi�"
+ Cõu van d�i, g?i du?c s? miờn man, b?t t?n c?a dũng sụng.
+ Chia 2 vế:
rầm rộ, mãnh liệt, cuộn xoáy
dịu dàng, say đắm
2 vẻ đẹp đối lập vừa mạnh mẽ vừa dịu dàng
1.Vẻ đẹp tự nhiên
2.Vẻ đẹp nghệ thuật- văn hóa
3.Vẻ đẹp trong lịch sử
+ Nhìn từ cội nguồn, sông Hương là dòng chảy có mối quan hệ sâu sắc với dãy Trường Sơn. Sông Hương toát lên vẻ đẹp của một sức sống mãnh liệt, vừa hùng tráng, vừa trữ tình như bản “ trường ca” bất tận của thiên nhiên:…” rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn…..dậm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”

a.Vẻ đep tự nhiên của thủy trình Hương Giang
* Sông Hương ở thượng nguồn.
.
Sông Hương - “bản trường ca của rừng già”.
- Sông Hương- cô gái Di- gan man dại và phóng khoáng
+ So sánh, liên tưởng thú vị và độc đáo sông Hương hiện ra tựa “cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”=> Khắc vào tâm trí người đọc một ấn tượng mạnh về vẻ đẹp hoang dại nhưng cũng rất tình tứ của con sông.
+ Dòng sông được nhân hóa, khiến nó hiện lên như một con người có cá tính, tâm hồn: “ Rừng già ….tự do và trong sáng”


 Tôn vinh sông Hương thành đấng sáng tạo của văn hoá Huế.
- Sông Hương – “người mẹ phù sa của một vùng văn hoá xứ sở”
Sơ kết: Giữa đại ngàn Trường Sơn, sông Hương mang sức sống mãnh liệt, vừa hùng tráng, vừa trữ tình, say đắm .
* ở ngoại vi thành Huế:
Sông Hương mang 2 vẻ đẹp:
Người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hoá đầy hoa dại

Vẻ đẹp trầm mặc như triết lý, như cổ thi
- Sông Hương được nhân hoá như người gái đẹp nằm ngủ mơ màng.
+ Chuyển động:
Chuyển dòng, vòng qua, uốn mình, chuyển hướng, vẽ một hình cung, ôm lấy, xuôi dần.
-> Mềm mại, gợi cảm: "Dòng sông mềm như dải lụa"
+ Sắc nước:
-> Dòng sông luôn thay đổi, tự làm mới mình
+ Sức sống:
-> đi trong sức sống mãnh liệt đã được hun đúc từ đại ngàn Trường Sơn.
xanh thẳm, sớm xanh, trưa vàng, chiều tím.
Sông Hương vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn.
=>
- Trong vóc dáng của người gái đẹp, sông Hương đã phô diễn hết vẻ đẹp mềm mại, gợi cảm của mình, ẩn chứa bên trong là 1 sức sống mãnh liệt, đầy khát khao lãng mạn tìm kiếm người tình mong đợi.
- Đó là hành trình đi tìm tình yêu.
“Sím xanh, tr­a vµng, chiÒu tÝm”
- Vẻ đẹp trầm mặc:
+ Sông Hương chảy bên những lăng tẩm đồ sộ - giấc ngủ nghìn năm của các vua chúa.
+ Giữa những rừng thông u tịch.
+ Giữa Bốn bề núi phủ mây phong.
+ Tiếng chuông chùa Thiên Mụ
Mang đến cho dòng sông vẻ đẹp trầm mặc như triết lí, như cổ thi.
Tóm lại:
Ngay trong một trường đoạn, vẻ đẹp sông Hương không hề đơn nhất, nó luôn thay đổi, tự làm mới mình: từ cô gái gợi cảm, tình tứ thoắt trở nên kín đáo, trầm mặc, cổ kính, thâm u song vẫn đầy bí ẩn và lôi cuốn.
Tìm những chi tiết, hình ảnh miêu tả vẻ đẹp trầm mặc của Sông Hương?
Đánh giá chung về vẻ đẹp của sông Hương ở ngoại vi thành Huế?
* Đến với thành phố:
- Sắp về đến thành phố:
+ Sông Hương vui tươi hẳn lên
+ Uốn một cánh cung thật nhẹ. dòng sông mềm hẳn đi.như một tiếng "vâng" không nói ra của tình yêu
-> Không chỉ miêu tả vẻ ngoài, nhà văn như còn nhìn thấy tâm trạng và cả một chút e lệ làm duyên của dòng sông khi sắp gặp người tình mong đợi.
- Giữa lòng thành phố:
+ Dòng sông trôi thật chậm, như một mặt hồ yên tĩnh
+ Liên tưởng đến 1 số dòng sông trên thế giới, tác giả càng thấy yêu quý vẻ lặng lờ của dòng sông quê hương.
-> Đó là điệu slow tình cảm sông Hương dành riêng cho Huế, là nỗi vấn vương của một nỗi lòng.
- Sông Hương rời thành phố:
+ Theo hướng chính bắc nhưng đột ngột đổi dòng, như sực nhớ ra điều gì chưa kịp nói, muốn gặp lại thành phố lần cuối.
Đến với thành phố, sông Hương được miêu tả như thế nào? Có gì đặc biệt trong cách miêu tả ấy?
+ Tác giả liên tưởng đến nàng Kiều trong đêm tình tự, quay trở lại để nói với chàng Kim một lời thề trước lúc chia tay
-> Sông Hương là một người tình chung thuỷ và say đắm, không nỡ rời xa người yêu của mình.
Tóm lại:
Không đơn giản chỉ là việc vẽ lại thuỷ trình của sông Hương từ thượng nguồn ra biển. Từ thuỷ trình ấy, nhà văn bằng tình yêy tha thiết của mình đã làm toát lên vẻ đẹp tự nhiên tiềm ẩn trong vóc dáng của người gái đẹp say đắm và chung tình mà tạo hoá đã ban cho dòng sông kiều diễm này.
Rút ra nhận xét chung về vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương trong thuỷ trình từ thượng nguồn ra biển?
Hành trình vượt
gian truân,
ghềnh thác
Hành trình
đi tìm tình yêu
Hành trình
về biển cả,
rời xa người tình
Mãnh liệt,
phóng khoáng và man dại
Gợi cảm, tình tứ, đắm say
Lưu luyến, vấn vương,
chung tình