Tuần 17. Ai đã đặt tên cho dòng sông?

Ai đã đặt tên cho dòng sông?
( Hoàng Phủ Ngọc Tường)
Tìm hiểu chung

1. Tác giả
Hoàng Phủ Ngọc Tường
Cuộc đời

- Hoµng Phñ Ngäc T­êng lµ mét trÝ thøc yªu n­íc, mét chiÕn sÜ trong phßng trµo ®Êu tranh chèng MÜ - Nguþ ë Thõa thiªn - HuÕ.
- ¤ng quª gèc ë Qu¶ng TrÞ nh­ng sèng vµ häc tËp, ho¹t ®éng, tr­ëng thµnh vµ g¾n bã s©u s¾c víi HuÕ.
Tác phẩm
b. S? nghi?p
2. Văn bản
a. Xuất xứ
- Thể loại bút kí

- Bài kí được viết ở Huế 4.1.1981,
in trong tập Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
c. Vị trí đoạn trích
Đoạn trích nằm ở phần một và
lời kết của tác phẩm
b. Nhan đề
Câu hỏi Ai đã đặt tên cho dòng sông?
> ấn tượng về cái đẹp của sông Hương
> đánh động bao vốn liếng văn hoá tích tụ
trong người viết
II. Đọc - Hiểu văn bản

B? c?c:2 ph?n

- Ph?n 1: T? d?u? ".quờ huong x? s?": Sụng Huong nhỡn trong m?i quan h? v?i c?i ngu?n, kinh th�nh Hu?. Dũng sụng xinh d?p v� da c?m
- Ph?n 2: cũn l?i: Sụng Huong trong m?i quan h? v?i l?ch s? dõn t?c,v?i cu?c d?i v� thi ca. Dũng sụng d?m th?m, l?ng sõu; kiờn cu?ng m?nh m?.
2. Vẻ đẹp sông Hương
�2.1. Dũng sụng xinh d?p v� da c?m
a) Sông Hương vùng thượng lưu
- C?u trỳc d?a lớ: vụ cựng phong phỳ v?i búng cõy d?i ng�n, gh?nh thỏc, v?c sõu,.
    - Đặc điểm của sông Hương :
+ Như 1 bản trường ca của rừng già
+ Như ``cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại``.
-> Søc sèng m·nh liÖt, hoang d¹i, bÝ Èn, s©u th¼m nh­ng còng cã lóc dÞu dµng, say ®¾m.
-> Ngßi bót Hoµng Phñ Ngäc T­êng : liªn t­ëng k× thó, x¸c ®¸ng, ng«n tõ gîi c¶m,...
Sông Hương nơi thuợng nguồn
b) S«ng H­¬ng ®o¹n ch¶y vÒ ®ång b»ng vµ ngo¹i vi thµnh phè
 - Đặc điểm địa lí: có thềm đất bãi, có vùng lăng tẩm giữa mây trời và rừng thông.
  - Đặc điểm của dòng sông:
+ S«ng H­¬ng ®­îc vÝ “nh­ ng­êi con g¸i ®Ñp n»m ngñ m¬ mµng” ®­îc “ng­êi t×nh mong ®îi” ®Õn ®¸nh thøc.
+ Dßng s«ng mÒm nh­ tÊm lôa, víi nh÷ng chiÕc thuyÒn xu«i ng­îc chØ bÐ b»ng con thoi ”.
+ VÎ ®Ñp trÇm mÆc, nh­ triÕt lý, nh­ cæ thi g¾n víi nh÷ng thµnh qu¸ch, l¨ng tÈm cña vua chóa thuë tr­íc.

Hòn Chén
Đồi Vọng Cảnh
c) S«ng H­¬ng khi ch¶y vµo thµnh phè
 - Đặc điểm địa lí: Huế là một đô thị cổ nằm suốt dọc hai bờ sông Hương
 - Đặc điểm của sông:
+ “ChiÕc cÇu tr¾ng cña thµnh phè in ngÇn trªn nÒn trêi, nhá nh¾n nh­ mét vÇng tr¨ng non”.
S«ng H­¬ng “uèn mét c¸nh cung rÊt nhÑ sang cån HÕn”, ®­êng cong Êy lµm cho dßng s«ng mÒm h¼n ®i nh­ mét tiÕng “v©ng” kh«ng nãi ra cña t×nh yªu”.
“Ngh×n ¸nh hoa ®¨ng bång bÒnh” lµm dßng s«ng thªm léng lÉy.
-> Con s«ng ®­îc kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn ë s¾c th¸i t©m tr¹ng. S«ng H­¬ng gÆp thµnh phè nh­ ®Õn víi ®iÓm hÑn t×nh yªu.
+ S«ng H­¬ng tr«i thËt chËm, thùc chËm, “c¬ hå chØ cßn lµ mét hå yªn tÜnh”
T¸c gi¶ so s¸nh víi dßng ch¶y tèc hµnh cña s«ng Nª-va ®Ó thÊy quý h¬n ®iÖu ch¶y lÆng lê cña s«ng H­¬ng
+ “§Êy lµ ®iÖu Slow t×nh c¶m cña HuÕ”.
Sông Hương trở thành “người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya”
-> Sông Hương đã mang trong mình chất nhạc và còn là môi trường sản sinh ra “Truyện Kiều”
+ Nó đột ngột đổi dòng rẽ ngặt sang hướng Đông Tây để gặp lại thành phố ở góc Bao Vinh
-> Đấy là nỗi vương vấn, cả một chút lẳng lơ kín đáo của tình yêu.
Lời thề của dòng sông với thành phố chính là tấm lòng của người dân châu Hóa xưa mãi mãi chung tình với quê hương xứ sở
Chùa Thiên mụ
Cồn Giã viên
Cồn Hến
Cầu Tràng Tiền
Phu Văn Lâu
Sông Hương
Sông Hương với hoa phượng
Sông Hương dưới góc nhìn lịch sử
2.2. Dòng sông đằm thắm, lắng sâu; kiên cường mạnh mẽ
a. Vẻ đẹp sông Hương gắn với lịch sử dân tộc
GiẢI PHÓNG HUẾ 1945
HUẾ - MẬU THÂN 1968
b.Vẻ đẹp sông Hương với cuộc đời
- Nó về với cuộc sống bình thường ,làm một người con gái dịu dàng của đất nước
- Qua màu sương khói trên sông Hương nhà văn thấy “sắc áo cưới màu điều – lục các cô dâu trẻ vẫn mặc”


c.Vẻ đẹp sông Hương với nghệ thuật và thơ ca

- Sông Hương _ dòng sông âm nhạc:
+ Từ âm thanh của dòng sông đã hình thành những làn điệu hò dân gian và nền âm nhạc cổ điển Huế.
+ Đại thi hào đã từng có thời gian sống ở Huế, những trang Kiều ra đời từ mảnh đất có truyền thống nhã nhạc cung đình.

- Sông Hương - dòng sông thi ca:
+ Vần thơ biếc xanh của Tản Đà về xứ Huế: “Dòng sông trắng – Lá cây xanh”.
+ Một sông Hương hùng tráng bất tử “như kiếm dựng trời xanh” trong thơ Cao Bá Quát.
+ Một sông Hương “nỗi quan hoài vạn cổ” trong thơ Bà Huyện Thanh Quan…


Dàn Nhã nhạc đang trình bày ở sân Điện Thái Hòa
3. Ai đã đặt tên cho dòng sông ?

Bài kí kết thúc bằng cách lý giải về cái tên của dòng sông
-> Khát vọng của con người ở đây muốn đem cái đẹp và tiếng thơm để xây đắp văn hoá, lịch sử, địa lý quê hương mình.
Gợi lên niềm biết ơn đối với những người đã khai phá miền đất l?.
4. Nét đặc sắc của van phong Hoàng Phủ Ngọc Tường

Th? lo?i: Bút kí
- Nét đặc sắc của van phong tác giả qua đoạn trích
+ Tinh yêu say đắm, lắng sâu niềm tự hào tha thiết quê hương xứ sở
+ Sự hiểu biết phong phú về kiến thức địa lý, lịch sử, van hoá nghệ thuật và trải nghiệm của bản thân
+ Van phong tinh tế, hướng nội, tao nhã và tài hoa
III. Tổng kết
“Ai đã đặt tên cho dòng sông?” không chỉ là một trong những tác phẩm hay nhất viết về sông Hương mà còn là bút kí đặc sắc vào bậc nhất của VHVN hiện đại. Nét đặc sắc ấy làm từ xúc cảm mãnh liệt, sự am hiểu và văn phong tài hoa, hướng nội.