Tuần 17. Ai đã đặt tên cho dòng sông?

Nhiệt liệt chào mừng các thầy
cô giáo về dự lớp tập huấn
Hè 2008
Đọc văn
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
Hoàng Phủ Ngọc Tường
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
I. Tiểu dẫn:
1 . Tác giả :
- Quê: Quảng Trị, sinh tại thành phố Huế.
- Trong Kháng chiến chống Mĩ: Tham gia cách mạng tại Huế.
Sau 1975, tham gia hoạt động văn nghệ.
- Các tác phẩm chính: SGK
2 . Bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
- Sáng tác: 1 – 1981 tại Huế
=> Ông là một trí thức yêu nước, một nhà văn có phong cách độc đáo, tài hoa.
- Bố cục:
P1. Dòng sông thiên nhiên
P2. Dòng sông lịch sử - văn hóa
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
I. Tiểu dẫn:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Dòng sông thiên nhiên:
a. Trên thượng nguồn sông Hương:
- Giữa lòng Trường Sơn:
* Bản trường ca của rừng già:
rầm rộ, mãnh liệt, cuộn xoáy
dịu dàng, say đắm
Một cô gái Digan phóng
khoáng và man dại
Bản lĩnh gan dạ, tâm hồn tự do, trong sáng.
- Ra khỏi rừng già:
Sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ.
Người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở
=> Đây là một phần tâm hồn sâu thẳm mà sông Hương không muốn bộc lộ.
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
I. Tiểu dẫn:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Dòng sông thiên nhiên:
Nhận xét:

HPNT đã phát hiện và khắc hoạ vẻ đẹp mạnh mẽ, trẻ trung đầy cá tính của dòng sông, gợi lên ở người đọc những liên tưởng kì thú gợi cảm đầy sức hấp dẫn.
b. Cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố:
- Chuyển dòng liên tục, uốn mình theo những đường cong thật mềm.
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
I. Tiểu dẫn:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Dòng sông thiên nhiên:
Từ ngã ba Tuần -> chảy theo hướng Nam -Bắc qua Hòn Chén.
Chuyển hướng sang Tây- Bắc vòng qua Nguyệt Biều, Lương Quán.
Đột ngột rẽ 1 hình cung thật tròn về phía đông bắc ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế.
Sắc nước xanh thẳm.
- Vẻ đẹp dòng sông trở nên biến ảo .
Dòng sông mềm như tấm lụa.
Những mảng phản quang nhiều màu sắc : sớm xanh, trưa vàng,
chiều tím.
Vẻ đẹp trầm mặc: phong kín rừng thông âm u và giấc ngủ ngàn
năm của vua chúa.
b. Cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố:
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
I. Tiểu dẫn:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Dòng sông thiên nhiên:
* Nhận xét:
Qua cái nhìn đầy lãng mạn của nhà văn, sông Hương như 1 cô gái dịu dàng mơ mộng đang khao khát đi tìm thành phố tình yêu theo tiếng gọi vang vọng từ trái tim
c. Cuộc hội ngộ Hương giang và Huế :
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
I. Tiểu dẫn:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Dòng sông thiên nhiên:
sông Hương
Huế
- Nằm giữa lòng thành phố yêu quí
- Đô thị cổ trải dọc hai bên bờ.
- Những nhánh sông tỏa khắp thành phố.
- Uốn một cánh cung rất nhẹ như một tiếng “vâng” không nói ra…
- Cây cầu trắng như vành trăng non.
- Những cây cổ thụ tỏa vầng lá u sầm.
- Lập lòe trong đêm những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn xưa cũ.
- Sông trôi thực chậm, điệu chảy lặng lờ như điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế.
=> Sông Hương làm nên vẻ mộng mơ của Huế.
=> Huế làm nên vẻ đẹp trầm tư, sâu lắng của dòng Hương.
c. Cuộc hội ngộ Hương giang và Huế :
I. Tiểu dẫn:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Dòng sông thiên nhiên:
sông Hương
Huế
- Rời khỏi kinh thành, ôm lấy đảo Cồn Hến, lưu luyến ra đi.
- Mơ màng trong sương khói và màu xanh của cây lá.
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
- Đổi dòng, chuyển hướng để gặp lại thành phố lần cuối như nỗi vương vấn, lẳng lơ kín đáo của TY.
- Thị trấn Bao Vinh là chỗ chia tay dõi xa mười dặm trường đình.
* Nhận xét:
- Cuộc gặp gỡ của Huế và Sông Hương được tác giả cảm nhận như cuộc hội ngộ của tình yêu. Sông Hương gặp thành phố như đến với điểm hẹn của tình yêu sau 1 hành trình dài, gợi liên tưởng đến mối tình Kim Trọng- Thuý Kiều.
- Sông Hương qua NT so sánh đầy mới lạ, bất ngờ trở nên có linh hồn, sự sống như 1 cô gái si tình say đắm trong tình yêu.
I. Tiểu dẫn:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Dòng sông thiên nhiên:
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
2. Dòng sông lịch sử - văn hóa:
a. Dòng sông anh hùng:
- Dòng sông biên thùy xa xôi của đất nước các vua Hùng thuở xưa.
Dòng Linh Giang bảo vệ biên giới phía Nam.
- Thời phong kiến:
Vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của anh hùng N.Huệ.
Bi tráng với máu của những cuộc khởi nghĩa TK XIX.
- Những chiến công rung chuyển trong thời đại CM tháng Tám.
- Chịu nhiều đau thương, mất mát trong KC chống Mĩ.
Sông Hương là bản hùng ca, là dòng sông của sử thi viết giữa
màu cỏ lá xanh biếc, nó biết tự hiến đời mình làm một chiến công.
I. Tiểu dẫn:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Dòng sông thiên nhiên:
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
2. Dòng sông lịch sử - văn hóa:
b. Dòng sông thi ca:
Không lặp lại mình trong cảm hứng …
- Thay màu bất ngờ trong cái nhìn tinh tế của Tản Đà…
Hùng tráng như “kiếm dựng trời xanh” trong khí phách của Cao Bá Quát
Nỗi quan hoài vạn cổ trong hồn thơ Bà huyện Thanh Quan.
Sức mạnh phục sinh tâm hồn trong thơ Tố Hữu.
Dòng sông là nguồn cảm hứng sáng tạo không vơi cạn cho các
thế hệ thi nhân.
I. Tiểu dẫn:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Dòng sông thiên nhiên:
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
2. Dòng sông lịch sử - văn hóa:
c. Dòng sông âm nhạc:
- Người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya.
Toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế được sinh thành trên mặt
nước của dòng sông này.
Gợi hứng cho Nguyễn Du viết nên khúc đàn của nàng Kiều.
Sông Hương thuộc về một thành phố từng là chốn đế đô nên
nó đã mang đậm phẩm chất văn hóa độc đáo xứ kinh thành.
I. Tiểu dẫn:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Dòng sông thiên nhiên:
Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
2. Dòng sông lịch sử - văn hóa:
3. Đặc sắc phong cách nghệ thuật Hoàng Phủ Ngọc Tường:
- Ngòi bút tinh tế, tài hoa.
- Vốn tri thức uyên bác: hiểu biết sâu sắc, phong phú về lịch sử, địa lí, văn hóa và nghệ thuật xứ Huế.
- Giàu trí tưởng tượng, tâm hồn lãng mạn, bay bổng.
- Gắn bó máu thịt, yêu tha thiết cảnh vật và con người xứ Huế.