Tuần 16. Người lái đò Sông Đà

Người lái đò Sông Đà
( Nguyễn Tuân)
Đọc văn
a. Hoàn cảnh:"Sụng D�": 1960, g?m 15 tựy bỳt.
-> k?t qu? chuy?n di th?c t? Tõy B?c nam 1958.

b Thể loại tùy bút:
+ Chủ quan, tự do, phóng túng, giàu hình ảnh, nhạc điệu, từ ngữ phong phú, nhiều cách so sánh liên tưởng…
+ Thể loại dÔ thăng hoa cảm xúc và tư tưởng

Em hãy nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm và đặc trưng của thể tùy bút?
Tiểu dẫn
Bản đồ sông Đà
c. Nội dung của tập tùy bút
Ghi lại :
+ Phong cảnh Tây Bắc vừa uy nghiêm hùng vĩ, vừa thơ mộng trữ tình.
+ Con người Tây Bắc dũng cảm, lao động cần cù.
=> “ChÊt vµng m­êi” cña t©m hån
2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”
Theo em tác phẩm: " Người lái đò Sông đà" Nguyễn Tuân tập trung vào những hình tượng nào?

Hình tượng Sông Đà
Hình tượng người lái đò
II. §äc hiÓu
1.Hình t­îng sông Đà :
“Chúng thủy giai đông tẩu
Đà giang độc Bắc lưu”
Cách giới thiệu tạo ấn tượng về Sông Đà : như một nhân vật có cá tính độc đ¸o.Lèi ®éc tÊu riªng cña NguyÔn Tu©n.
a. Về “lai lịch”
Thảo luận nhóm.
Nhóm 1: Trình bày ấn tượng của em về hình tượng Sông Đà qua cảm nhận của Nguyễn Tuân?
Nhóm 2: Sông Đà được Nguyễn Tuân quan sát và miêu tả từ những thời điểm nào? góc độ nào?
Nhóm 3: Nhận xét về những biện pháp nghệ thuật mà tác giả sử dụng để miêu tả Sông Đà?
HÌNH ẢNH CON SÔNG ĐÀ TRÊN BẢN ĐỒ
Toàn cảnh sông Đà
từ trên máy bay nhìn xuống
Sông Đà
hùng vĩ
b.Về tính cách :
b1.Một dòng sông hïng vÜ - hung bạo - d÷ tîn
Bờ đá dựng thành vách… nh­ một cái hang tối, sâu lạnh. Bµy th¹ch trËn, nh÷ng hãn ®¸ ngç ng­îc, nh¨n nhóm, mÐo mã (giao viÖc cho mçi hßn)-> c¶ mét ch©n trêi ®¸.
NhiÒu th¸c ghÒnh, (rèng lªn nh­ ngµn con tr©u méng.. næ löa)
nhiÒu hót n­íc, èng xo¸y (thë vµ kªu nh­ cöa cèng c¸i)

Vách đá hai bên bờ sông
Những hút nước lòng sông
“Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè như muốn đòi nợ xuýt một chiếc thuyền nào qua đó”.
(“ Khi thì “oán trách van xin” , khi thì “ khiêu khích, giọng gằn và chế nhạo”, khi thì “rống lên”, “reo như đun sôi”…) .
=> Sông Đà “thành ra diện mạo và tâm địa của một thứ kẻ thù số một”
=>Khung cảnh S. Đà giống như sa bàn khổng lồ, một trận đồ thiên la địa võng, thách đố, khủng bố tinh thần người chiến sĩ làm nghề sông nước.
b2.Một dòng sông thơ mộng- trữ tình:
- Về hình dáng :
+ “Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình”
 Sông Đà như hình ảnh của thiếu nữ Tây Bắc kiều diễm và man sơ.
- Màu nước của dòng sông thay đổi theo mùa :
+ “Mùa xuân, dòng xanh ngọc bích”.
+ “Mùa thu, lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa…”
- Hai bên bờ sông : “lặng tờ”…
+ “Hoang dại như một bờ tiền sử…”
+” Hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích tuổi xưa”…
 Sông Đà thật mỹ lệ và như “một cố nhân…lắm bệnh nhiều chứng” “mét ng­êi t×nh nh©n ch­a quen biÕt” gợi cảm hứng nghệ thuật và cảm xúc; vừa Đường thi lại vừa hiện đại.

*S«ng §µ ®­îc nh×n ë nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau: tõ m¸y bay nh×n xuèng, trong chuyÕn ®i rõng,khi thuyÒn tr«i trªn s«ng…
Sông Đà được nhìn từ nhiều góc độ: Văn hóa, địa lí, lịch sử, văn học .vốn tri thức rộng, sâu của tác giả về nhiều ngành nghề: quân sự, văn học, thể thao.
* Biện pháp: so sánh, liên tưởng, liệt kê, động từ mạnh có giá trị tạo hình cao, sức gợi lớn để xây dựng, khiến Sông Đà như một sinh thể có hồn, có tính cách.mụ gì ghẻ chuyên làm mình , làm mẫy với người lái đò.
* Tóm lại, bằng khả năng quan sát sắc sảo,trí tưởng tượng phong phú, ngôn ngữ điêu luyện… Nguyễn Tuân đã cung cấp những kiến thức hết sức chi tiết về một dòng sông nổi tiếng ở Tây Bắc của Tổ quốc .
Sông Đà như một công trình nghệ thuật thiên tạo để nhiều dấu ấn cho những ai một lần biết đến.
Một số hình ảnh về sông Đà
Bình minh trên sông Đà
Hoàng hôn trên sông Đà
Du ngoạn trên sông Đà
Dọc theo triền sông Đà
Trả lời:
Con sông hùng vĩ, hung bạo, nhiều âm mưu, thủ đoạn, thách thức, ưa gây sự.
Con sông trữ tình, thơ mộng, kiều diễm, hoang dại.
=>Khung cảnh S. Đà giống như sa bàn khổng lồ, một trận đồ thiên la địa võng, thách đố, khủng bố người chiến sĩ làm nghề sông nước.

Bài cũ:
Emhãy dựnglại hình
tượng Sông Đà theo
cảm nhận của em?
Nhận xét về nghệthuật
miêt tả của tác giả?
2 H×nh t­îng ng­êi l¸i ®ß
VÒ h×nh d¸ng, nghÒ nghiÖp

C¸i ®Çu qu¾c th­íc, th©n h×nh cao to gän qu¸nh, tiÕng nãi µo µo..
Hoµn c¶nh sèng: ®Êu tranh víi thiªn nhiªn giµnh lÊy sù sèng.
¤ng thuéc dßng nh­ thuéc mét tr­êng thiªn anh hïng ca…
“Quê ông ở ngay chỗ ngã tư sông sát tỉnh”.
“Thời Tây , Tàu …ông chở đò dọc tải chè mạn , chè cối từ Mường Lay cho đến hết cửa rừng hòa bình…”
2.Hình tượng người lái đò
Cuộc chiến qua 3 trùng vi
Cuộc chiến diễn ra mấy chặng? Cuộc đọ sức của người lái đò chủ yếu với những đối tượng nào?
Đá Thác Ghềnh Sóng nước
Chúng thanh viện cho nhau tấn
công người lái đò.
Trùng vi 1

Sông Đà Người lái đò
- Sóng nước: ùa vào bẻ gãy cán chèo hò la, đá trái, thúc gối vào bụng, hông thuyền, đội thuyền
- Bám lấy thắt lưng đòi lật ngửa thuyền
Đánh những đòn hiểm
bóp lấy hạ bộ người lái đò, 5 cưả : 4 tử, 1 sinh
Nêu những ấn tượng của em về cuộc chíên của người lái đò ? Diễn biến của cuộc chiến ấy?
Ông lái đò
- nén vết thương, hai chân
kẹp vào cuống lái, mặt
méo bệch
vẫn nghe tiếng chỉ huy
của người cầm lái
Ông lái đò bình tĩnh, biết nén đau thương
để chiến đấu với những âm mưu,thủ đoạn của
sóng nước Sông Đà
Trùng vi thứ 2:
Sông đà Người lái đò
Đổi chiến thuật
Tăng thêm nhiều cửa tử ,cửa sinh bố trí lệch phía hữu ngạn
Dòng thác hùm beo, hồng hộc,
Bọn thuỷ quân níu lôi thuyền vào tập đoàn cửa tử.
Chúng vẫn không ngớt khiêu khích
- Ông đò nắm chắc binh pháp
của thần đá, thần sông,
thuộc quy luật phục kích..
ông ghì cương lái, phóng
nhanh vào cửa sinh., lái
1 đường thẳng miết.
Đứa thì ông tránh, đứa thì
ông đè sấn chặt đôi mở đường
tiến
Là người mưu trí, thông minh, hiểu biết, nhiều kinh
nghiệm trong nghhệ thuật vượt thác leo ghềnh.
Trùng vi thứ 3
Sông đà Người lái đò

ít cửa hơn,, bên trái, phải đều là luồng chết,
cửa sinh nằm giữa
( ngay bọn đá hậu vệ của con thác)

- Như một chỉ huy dày
dạn kinh nghiệm,
cứ phóng thẳng thuyền ,
chọc thủng cửa giữa.
Thuyền vút qua cổng đá, qua
cửa ngoài, cửa trong.
=>Là người nghệ sĩ tài hoa, yêu mến tự hào với
công việc. Tay lái đã nở hoa
qua nghệ thuật miêu tả của Nguyễn Tuân.
Người nghệ sĩ vượt thác leo ghềnh
Cảnh vượt thác sông Đà
Sau cuộc chiến: nhà đò đốt lửa , nướng
cơm lam,bàn tán về cá anh vũ.
Không một lời nào về cuộc chiến
thắng vừa qua.
-> Cuộc sống tự do, bình dị, lao động
lặng lẽ, nhưng thật vinh quang, tài hoa,
dũng cảm và gan góc
Nguyễn Tuân muốn khẳng định rằng không chỉ những
người làm nghệ thuật mới là nghệ sĩ, mà lao động
cũng là một nghệ thuật, nghệ thuật của cuộc sống.
Đằng sau chiến thắng ấy, người lái đò trở về với cuộc sống như thế nào?
Phóng túng, tài hoa uyên bác
Cách nhìn thiên nhiên và con người thật độc đáo.
Tiếp cận con người nghiêng về phương diện tài hoa, nghệ sĩ .
Sử dụng nhiều thủ pháp: so sánh, tương phản.

* Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân qua bài tùy bút:
Qua đoạn trích ,em có nhận xét gì về đặc điểm phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân?
- Nghệ thuật viết tùy bút đặc sắc :
+ Lối ví von độc đáo, bất ngờ, chính xác.
+ Chi tiết chân thực và hóm hỉnh.
+Cách viết phóng túng, ngôn ngữ điêu luyện.
+ Sự hiểu biết khoa học cặn kẽ, tưởng tượng phong phú, cảm xóc sâu lắng. Đặc biệt là lòng yêu thương, tự hào về con người và đất nước.
III/ Cñng cè
1 Nội dung tư tưởng: Thiên nhiên và con người được cảm nhận ở 2 phương diện: Thẩm mĩ và tài hoa.
+ Thiên nhiên là sản phẩm vô giá,
+ Lao động sáng tạo cũng là nghệ thuật vô giá.
2 Nghệ thuật: Đậm phong cách Nguyễn Tuân: Tài hoa, uyên bác, sắc sảo..
So sánh 2 tác phẩm Chữ người tử tù
và Người lái đò Sông đà giống và khác nhau trong tư tưởng và nghệ thuật?
Gợi ý
Cảm hứng thẩm mĩ hướng về quá
khứ, hiện tại hay tương lai.
Quan sát và diễn tả con người
thường nghiêng về phương diện nào?
Nhân vật tài hoa nghệ sĩ thuộc loại người
nào trong xã hội?