Tuần 16. Người lái đò Sông Đà

PHẦN I :
(1910 – 1989 )

A/Mục đích yêu cầu :
Giúp HS hiểu được đặc điểm con người và những đặc sắc tư tưởng và phong cách Nghệ thuật của Nguyễn Tuân để vận dụng vào việc tìm hiểu các tác phẩm của tác giả được học trong chương trình.
B/ Trọng tâm :
Con người , tư tưởng
Phong cách nghệ thuật


I / Tiểu sử :
( 1910 – 1989)
- Quê : Hà Nội
- Xuất thân trong gia đình nhà Nho khi Hán học đã tàn.
- Học hết bậc thành chung bị đuồi vì tham gia bãi khóa
- Bắt đầu sáng tác những năm 30 , nổi tiếng từ 1938 với tác phẩm “ Vang bóng một thời” với phong cách độc đáo.
- Trước CMTT là cây bút văn xuôi lãng mạn thời kì cuối
- Sau CMTT nhiệt tình tham gia CM , trở thành cây bút tiêu biểu của nền VH mới.
- Nổi tiếng với thể loại tùy bút , bút kí.
- Từng giữ chức Tổng thư kí Hội văn nghệ VN.
- Được giải thưởng HCM năm 1996







II / Con người và tư tưởng nghệ thuật :
- Có cá tính độc đáo , ý thức cá nhân cao.
- Văn phong độc đáo.
- Tôn trong nghề viết văn , xem đó là lao động nghiêm túc thậm chí khổ hạnh.
- Giàu lòng yêu nước , có tinh thần dân tộc cao.
- Rất mực tài hoa , uyên bác .
III/ Sự nghiệp sáng tác :
Thành công cả 2 giai đọan trước và sau CMTT
*Trước CMTT:
Chủ yếu xoay quanh 3 đề tài :
+ Chủ nghĩa xê dịch .
+ Vẻ đẹp “ vang bóng một thời ”.
+ Đời sống trụy lạc .
Tác phẩm tiêu biểu :
Chiếc lư đồng mắt cua , một chuyến đi , vang bóng một thời …


Sau CMTT :
Nội dung :
+ Ca ngợi nhân dân trong hai cuộc kháng chiến.
+ Ca ngợi công cuộc xây dựng CNXH.
+ Hình tượng nhân vật còn là những con người tài hoa , nghệ sĩ.
Tác phẩm tiêu biểu :
Tùy bút kháng chiến , tùy bút sông Đà , Hà Nội ta đánh Mĩ giỏi …

IV / Phong cách nghệ thuật :
- Độc đáo , ấn tượng bắt đầu từ chữ “ ngông ”.
- Văn đậm chất tài hoa , uyên bác .
- Kho từ vựng phong phú , cách hành văn không giống ai từ đề tài , nhân vật , dùng từ …
- Văn xuôi của Nguyễn Tuân giàu hình ảnh , nhạc điệu …


PHẦN II


I/ Hòan cảnh sáng tác :
-Trong chuyến đi thực tế đến Tây Bắc 1958
- Trích trong tùy bút sông Đà 1960 , thời kì miền Bắc xây dựng CNXH.
II/ Nội dung :
Phát hiện và miêu tả vẻ đẹp TN hùng vĩ và con người lao động bằng nét bút tài hoa , uyên bác.



III/ Đọc hiểu tác phẩm :
1/ Hình ảnh sông Đà :
a . Tính cách hung bạo :
- Địa hình hiểm trở : nhiều thác đá ,thác nước, cảnh bờ sông dựng vách thành…
- Luôn hung hăng , ưa gây sự.
- Tiếng nước sông Đà gầm réo dữ dội.
- Nhiều hút nước ghê rợn .
- Bày những thạch trận , thủy trận nguy hiểm…
→ Con sông giống loài thủy quái , khôn ngoan , xảo quyệt ,nham hiểm và hung ác.
b . Tính cách trữ tình :
- Sông Đà đầy chất thơ.
- Dịu dàng , mềm mại như một áng tóc trữ tình
- Hoang dại như một bờ tiền sử ,hồn nhiên “như nỗi niềm cổ tích xưa”.
- Nước sông trong sáng thay đổi theo mùa.
- Gợi cảm hứng nghệ thuật , gợi nhớ cố nhân..
Tính hung bạo và trữ tình kết hợp hài hòa , tạo nét đặc thù cho dòng sông .
“ Chúng thủy giai Đông tẩu
Đà giang độc Bắc lưu ”

2/ Hình ảnh người lái đò sông Đà :
- Lai lịch :
Một ông lão 70 tuổi , gắn bó cả cuộc đời với sông Đà.
- Ngoại hình :
+ Tay lêu nghêu như cái sào
+ Chân khuỳnh khuỳnh như kẹp cái cuốn lái tưởng tượng.
+ Giọng nói ào ào như sóng nước.
+ Nhỡn giới cao vòi vọi như trông một bến xa nào đó
→ Ngoại hình mang dấu ấn nghề nghiệp.





- Là người lao động tài ba , chân chính , trí dũng.
- Vị tướng tài tình thống lĩnh đội quân tinh quái , hung ác.
- Thích vượt khó ,đương đầu hiểm nguy ,
- Từng trải trong nghề lái đò .
- Hiểu biết thành thạo , nắm chắc quy luật của sông Đà .
- Dũng cảm , bản lĩnh , kiên cường xử lí mọi tình huống nguy hiểm.


- Nghệ sĩ tài hoa trong NT vượt thác , leo ghềnh.
+ Lái đò đạt trình độ điêu luyện.
+ Ung dung ,tự tin sau khi vượt thác
+ Có tình cảm với quê hương.
→ Ông lái đò là vị tướng thao lược , tài ba
Tác giả ca ngợi con người mới trong xây dựng cuộc sống mới.
3 / Nghệ thuật :
- Ngôn ngữ phong phú , mang đậm dấu ấn riêng .
- Hành văn độc đáo , liên tưởng , so sánh táo bạo , mới mẻ .
- Đậm chất tài hoa , uyên bác .
IV/ Tổng kết :
Tác phẩm thể hiện sự uyên bác về trí tuệ , am hiểu về lịch sử , địa lí , văn chương , thể hiện tình yêu quê hương thắm thiết của Nguyễn Tuân .