Tuần 16. Người lái đò Sông Đà

Người lái đò sông Đà
Tiết 47+48

NGUYỄN TUÂN
I. Đọc -tìm hiểu chung
1, Tác giả.


Nguyễn Tuân (1910-1987), quê ở làng Nh�n Mục, nay thuộc quận Thanh Xuân -Hà Nội.
L� m?t trí th?c gi�u lịng y�u nu?c v� tinh th?n d�n t?c.
Là một nhà văn tài hoa, uyên bác, có phong cách độc đáo, cĩ � th?c tr�ch nhi?m cao d?i v?i ngh?.
L� ngu?i ngh? s? su?t d?i di tìm c�i D?p.
Người lái đò sông Đà
Nhắc lại những nét cơ bản về tác giả Nguyễn Tuân ?
Quê hương? Gia đình? Phong cách ?
I. Đọc -tìm hiểu chung:

Nêu th? lo?i, xuất xứ, hồn c?nh s�ng t�c, c?m h?ng ch? d?o của bài tuỳ bút Người lái đò Sông Đà?

- D?c di?m th? lo?i: Tu? b�t th? hi?n m?t c�ch linh ho?t vi?c kh�m ph� cu?c s?ng kh�ch quan v� b?c l? nh?ng suy nghi ch? quan c?a ngu?i vi?t.
- Xuất xứ: Rút trong tập tuỳ bút Sông Đà (1960)- T?p t�y b�t xu?t s?c của văn xuôi hiện đại VN.
- Hoàn cảnh sáng tác: tác phẩm là kết quả của chuyến đi thực tế lên Tây Bắc (1958-1960) để khám phá vẻ đẹp thiên nhiên Tây Bắc và những con người lao động đang ngày đêm nhiệt tình gắn bó với công cuộc xây dựng cho Tây Bắc thêm "sáng sủa, tươi vui và vững bền".
- Cảm hứng chủ đạo: ca ngợi Tổ quốc, ca ngợi ngu?i lao d?ng.
- Là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách của Nguyễn Tuân: tài hoa, uyên bác, v� c�i nhìn s?c s?o.
I. Đọc -tìm hiểu chung.
2. Tác phẩm.

II.Đọc-hiểu chi tiết:


- Dưới ngòi bút điêu luyện của Nguyễn Tuân hình tượng con sông Đà hiện lên như thế nào?
II.Đọc-hiểu chi tiết:
1. Hình tượng Sông Đà:
a) Sông Đà hung bạo:

Để khắc hoạ hình tượng con sông Đà "hung bạo", tác giả d� hu?ng ngu?i d?c d?n những d?c di?m n?i b?t nào?

II.Ñoïc-hieåu chi tieát:
1. Hình töôïng Soâng Ñaø
a) Soâng Ñaø hung baïo:

- Hướng chảy độc đáo, ngang ngược “chúng thủy giai đông tẩu, Đà giang độc bắc lưu”
-Thế sông nguy hiểm: vách đá dựng đứng, lòng sông hẹp, như chiếc yết hầu bị đá bờ sông chẹt cứng, cao vút; đá chìm đá nổi dày đặc
- ÔÛ quaõng maët gheành Hát Looùng “haøng caây soá nöôùc xoâ ñaù, ñaù xoâ soùng, soùng xô gió , cuoàn cuoän… guøn gheø… nhö ñoøi nôï xuyùt” (cấu trúc trùng điệp: gió, nước, đá phối hợp tạo thành những lớp sóng hung dữ).
- Nhöõng caùi huùt nöôùc ôû quaõng Taø Möôøng Vaùt “nhö nhöõng caùi gieáng beâ toâng thaû xuoáng soâng… nöôùc ôû ñaây thôû vaø keâu nhö cöûa coáng caùi bò saëc”, “nöôùc aëc leân nhö vöøa roùt daàu soâi vaøo”
- Âm thanh thaùc nöôùc ñuû moïi cung bậc:
+ Lúc nỉ non như oán trách, van xin, khiêu khích…..
+ lúc phóng to : Nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang…nổ lửa.
( so sánh phóng đại- âm thanh tiếng thác được động vật hóa thành tiếng gầm trâu mộng )

Để khắc hoạ hình tượng con sông Đà "hung bạo", tác giả d� hu?ng ngu?i d?c d?n những d?c di?m n?i b?t nào?
-Thác đá Sông Đà vô cùng độc dữ và nham hiểm: đá dàn thạch trân “mai phục” sẵn trên sông, “nước thác reo hò”, sóng nước như thể “quân liều mạng”
Với nghệ thuật đặc tả, so sánh, nhân hóa đầy sáng tạo gợi liên tưởng bất ngờ, Sông Đà hiện lên như một loài “ thủy quái khổng lồ nham hiểm” .

II.Ñoïc-hieåu chi tieát:
1. Hình töôïng soâng Ñaø.
a) Soâng Ñaø hung baïo:

=> S? h�ng vi, d? d?i c?a Sơng D�; Nh?n m?nh nh?ng th? th�ch gh� g?m c?a thi�n nhi�n d?i v?i con ngu?i v� th? hi?n c�i tơi d?c d�o c?a Nguy?n Tu�n.
Để khắc hoạ nổi bật hình tượng con sông Đà hung bạo, tác giả đã miêu tả những hình ảnh tiêu biểu nào? dùng những biện pháp nghệ thuật nào?
- Hướng chảy độc đáo,ngang ngược.
- Thế sông nguy hiểm.
- ÔÛ quaõng maët gheành Hát Looùng
- Những cái hút nước hung dữ.
- Âm thanh thác nước đủ cung bậc.

Mặt ghềnh Hát Lóong
Hút nước trên Sông Đà
Sông Đà ở thượng nguồn-nhìn từ trên cao
-Trên cao nhìn xuống, thấy:
+ Sông Đà “ Tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình…” liên tưởng so sánh độc đáo, đây ấn tượng câu văn mềm mại đầy chất thơ, giọng văn sâu lắng trữ tình.
+ Màu sắc của làn mây, của nước trên sông đà thay đổi kì lạ theo mùa:
Mùa Xuân:dòng xanh ngọc bích
Mùa thu: lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa
-Đi bên bờ sông, nhìn sông Đà như một cố nhân:
+ Mặt nước loang loáng…sáng lóe lên một màu nắng tháng ba Đường thi
+ Tâm trạng: “Vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm”, “vui như nối lại chiêm bao đứt quãng”
=> Tình cảm thân thương, ấm áp.
II.Ñoïc-hieåu chi tieát:
1. Hình töôïng soâng Ñaø.
a) Con soâng Ñaø hung baïo:
b) Con soâng Ñaø thô moäng, tröõ tình:
Khi ca ngợi nét trữ tình của Sông Đà, Nguyễn Tuân đã nhìn dòng sông ở những điểm nhìn nào?


- Ng?i tr�n thuy?n trơi theo dịng sơng:
+ B? sơng tho m?ng: "hoang d?i nhu m?t b? ti?n s?", " h?n nhi�n nhu m?t n?i ni?m c? tích xua"
+ "C? gianh d?i n�i dang ra nh?ng n�n b�p.con huou tho ng? ng?ng d?u nhung kh?i �ng c? suong".
* Hình ?nh v? dịng sơng ng�y c�ng s?ng d?ng:
+ "Đàn cá dầm xanh quẫy vọt lên mặt sông bụng trắng như bạc rơi thoi"
+ Những "nương ngô non đầu mùa nhú lên" mơn mởn
-> C?nh thi v?, tho m?ng; g?i khơng khí d?m m�u s?c huy?n tho?i; T�m h?n ngh? si bay b?ng, l�ng m?n, d?m say.
II.Ñoïc-hieåu chi tieát:
1. Hình töôïng Soâng Ñaø.
a) Con Soâng Ñaø hung baïo:
b) Con Soâng Ñaø thô moäng, tröõ tình:
Nột tr? tỡnh, tho m?ng c?a Sụng D�
Nột tr? tỡnh, tho m?ng c?a Sụng D�
* Với ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu chất thơ, vận dụng so sánh, liên tưởng độc đáo, câu văn mềm mại, Sông Đà ở hạ lưu hiện lên đẹp duyên dáng ñaày nöõ tính làm say lòng người.
*. Tâm hồn nghệ sĩ bay bổng, lãng mạn, đắm say.
II.Ñoïc-hieåu chi tieát:
1. Hình töôïng Soâng Ñaø.
a) Con Soâng Ñaø hung baïo:
b) Con Soâng Ñaø thô moäng, tröõ tình:
Để khắc hoạ hình tượng con Sông Đà thơ mộng, trữ tình, t�c gi? d� dùng những biện pháp nghệ thuật nào?
Qua ngòi bút điêu luyện của Nguyễn Tuân, hình tượng con sông Đà từ thượng nguồn cho đến hạ lưu hiện lên như thế nào? (nh?n x�t chung)
Qua ngòi bút diêu luyện của Nguyễn Tuân, Sông Đà hiện lên như một công trình nghệ thuật tuyệt mĩ của hoá công. Nó vừa hùng vĩ vừa thơ mộng tạo nên chất men say cho sự sống con người.
Mặt trận sông Đà
- Dá:bày thạch trận, dàn 3 hàng.
- Nước thác: reo hò, khích lệ.
- Sóng nước: thúc vào bụng, hông thuyền.
-Tăng nhiều cửa tử, cửa sinh bố trí lệch
- Sóng thác: không ngừng khiêu khích.
-�t cửa hơn: bên phải, trái đều là luồng chết.,luồng sống: giữa bọn đá hậu vệ.
Người lái đò
- Cố nén vết thương, chân kẹp cuống lái.
- Mặt méo bệch nhưng v?n tỉnh táo.
- Dổi chiến thuật, ghì cương lái, bám chắc luồng nước.phóng nhanh, lái miết, mở đường tiến.
-> Nắm chắc binh pháp, thuộc ql phục kích c?a ?i nu?c..;
- Phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa. dua con thuy?n vút qua, xuyên nhanh qua hơi nước.
Độc dữ, nham hiểm, sẵn sàng nhấn chìm tất cả.
Dũng cảm, quyết liệt, thông minh, táo bạo ? chiến thắng thiên nhiên.
II.Ñoïc-hieåu chi tieát:
2. Hình töôïng ngöôøi laùi ñoø.
Khi vượt thác, ông đò là người như thế nào? Chi tiết nào thể hiện những phẩm chất đó?

- Ông lái đò - người tài trí và dũng cảm
+ Nắm chắc từng luồng lạch, ngọn thác, thạo địa hình sông nước: “nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá. “Ông đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá..”
+ Am hiểu quy luật dòng chảy: bám chắc luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh
+ Bình tĩnh tự tin trước thác ghềnh: hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái…tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo…không một phút nghỉ tay nghỉ mắt…
+ Gan dạ thông minh: Phá vỡ 3 lớp trùng vi thạch trận
( cố nén vết thương, chịu đựng đau đớn; “chỉ huy bạn chèo ngắn gọn”; không lơ là, thay đổi chiến thuật liên tục.
 Ông đò hiện lên như một dũng tướng tài ba.
- Khieâm toán giaøu tình caûm :Ung dung, thanh thản sau khi vöôït thaùc: nhớ quê, nhớ tiếng gà gáy, bàn tán về cá anh vũ, cá đầm xanh…
 Ca ngợi con người - vẻ đẹp “ vàng mười” , đẹp hơn tất cả, quý hơn tất cả.
Khúc hùng ca ca ngợi con người, ca ngợi ý chí của con người, ca ngợi lao động vinh quang đã đưa con người tới chieán thắng trước sức mạnh hung dữ của thiên nhiên.
II.Ñoïc-hieåu chi tieát:
1. Hình töôïng soâng Ñaø.
2. Hình töôïng ngöôøi laùi ñoø.
Hãy cắt nghĩa vì sao, trong con mắt của Nguyễn Tuân, thiên nhiên Tây Bắc quý như vàng nhưng con người Tây Bắc mới thật xứng đáng là vàng mười của đất nước ta?
+ Hãy cho biết tác giả vận dụng những tri thức của các ngành văn hóa nghệ thuật nào để đặc tả con sông và người lái đò ?Hiệu quả thẫm mĩ ?
+ Nhận xét về đặc điểm phong cách của Nguyễn Tuân qua đoạn trích ?
- Tác giả vận dụng nhiều tri thức chuyên môn của nhiều ngành văn hóa nghệ thuật khác nhau: sử học, địa lí, khoa học quân sự, tri thức võ thuật, hội họa, điêu khắc, âm nhạc…mang lại hiệu quả thẫm mĩ, đem đến ấn tượng mạnh mẽ, bất ngờ cho người đọc.
thể hiện sự tài hoa, uyên bác của một cây bút độc đáo
II.Ñoïc-hieåu chi tieát:
3. Nhöõng ñaëc ñieåm veà phong caùch ngheâ thuaâït cuûa Nguyõeân Tuaân trong ñoaïn trích
- Vốn ngôn ngữ giàu có, sắc sảo qua thể tùy bút pha bút kí rất phóng khoáng
- Có cảm hứng đặc bieät đối với những hiện tượng đập mạnh vào giác quan người nghệ sĩ-dòng sông Đà đẹp tuyệt vời, đầy chất thơ, nhưng hết sức dữ dội..
- Tiếp cận con người nghiêng về phương diện tài hoa nghệ sĩ.
III. Tổng kết

- Vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng, vừa trữ tình, thơ mộng của thiên nhiên và nhất là veû ñeïp veà yù chí vaø taâm hoàn của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc.
- Tình yêu thiên nhiên và con người của tác giả.
- Nguyễn Tuân một cây bút tài hoa, uyên bác, vaø coù thái độ lao động ngheä thuaät nghiêm túc.
Đọc phần ghi nhớ SGK.
- Sau khi học xong văn bản Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân, em cảm nhận được điều gì?
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY ĐÃ HẾT,
CHÀO TẠM BIỆT VÀ HẸN GẶP LẠI