Tuần 16. Người lái đò Sông Đà

Người Lái Đò Sông Đà
(Trích tùy bút Sông Đà - Nguyễn Tuân)
1. Tùy bút “Sông Đà”
Em hãy cho biết tùy bút “Sông Đà” ra đời trong hoàn cảnh nào?
- Ra đời năm 1960, gồm 15 tùy bút, là kết quả chuyến đi thực tế của tác giả năm 1958 ở vùng Tây Bắc.
I – TÌM HIỂU CHUNG
Mục đích của chuyến đi: Thỏa mãn khát khao tìm kiếm các miền đất lạ, đồng thời tìm kiếm “ Chất vàng của thiên nhiên – thứ vàng mười đã qua thử lửa trong tâm hồn những con người lao động và chiến đấu trên miền núi sông hùng vĩ, thơ mộng
- Thể hiện diện mạo mới mẻ - sự khát khao được hòa nhịp với đất nước, với cuộc đời
2. Tùy bút “Người lái đò sông Đà”
Em hãy cho biết xuất xứ và chủ đề của tùy bút “Người lái đò sông Đà”?
Xuất xứ: Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960)
Chủ đề: Qua hình ảnh người lái đò vượt sông Đà trên nền bức tranh sông nước hùng vĩ và trữ tình, tác giả thể hiện tình cảm yêu mến thiên nhiên, đất nước, con người và cuộc sống mới ở vùng cao Tây Bắc.
→ Miêu tả hình ảnh con sông Đà dưới nhiều góc độ khác nhau, sông Đà – Hình ảnh của thiên nhiên như trở thành 1 nhân vật có tính cách, có tâm hồn, và cuộc sống của người lái đò trên sông Đà là cuộc chiến đấu vật lộn giành giật với thiên nhiên để giành sự sống cho mình
1. Hình ảnh con sông Đà:
II Đọc – hiểu văn bản
? Hãy nêu cảm nhận chung về nội dung của tác phẩm Người lái đò sông Đà
a. Lai lịch con sông Đà:
Em biết gì về lai lịch của con sông Đà, lai lịch ấy cho ta biết ý nghĩa gì về sông Đà
“Chúng thủy giai Đông tẩu
Đà giang độc Bắc lưu” (Nguyễn Bích)
(Mọi con sông đều chảy theo hướng Đông, chỉ có sông Đà theo hướng Bắc)

→ Ý nghĩa: Sông Đà như một nhân vật có diện mạo, có cá tính độc đáo
HÌNH ẢNH CON SÔNG ĐÀ TRÊN BẢN ĐỒ
b. Tính cách của sông Đà
? Nguyễn Tuân đã miêu tả con sông Đà với những nét tính cách như thế nào ?
* Tính cách hung bạo – dữ dội
? Tìm các chi tiết miêu tả về sông Đà trong đoạn văn
Hùng vĩ của sông Đà không chỉ có thác đá
Cảnh đá bờ sông, dựng vách thành, mặt sông đúng ngọ mới có mặt trời
Vách đá thành chẹt lòng sông đà như một cái yết hầu
Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè như muốn đòi nợ xuýt một chiếc thuyền nào qua đó
Những cái hút nước giống như cái giếng bê tông
Nước thở và kêu như cửa cống cái bị sặc
Một số hình ảnh về sông Đà
? Qua các chi tiết miêu tả trên em có nhận xét gì về hình ảnh con sông Đà ở đây

- Sông đà hiện lên với những nét hung bạo, dữ dội, đầy khắc nghiệt của thiên nhiên, trở thành 1 nhân vật có tính cách, có tâm hồn
=> Sông Đà “thành ra diện mạo và tâm địa của một thứ kẻ thù số một,” sẵn sàng cướp đi mạng sống con người, có tâm địa ác độc
- Nguyễn Tuân dùng nhiều câu góc cạnh, giàu tính tạo hình, những động từ mạnh, và lối nói ví von, ẩn dụ tượng trưng, liên tưởng đầy bất ngờ, chính xác, thú vị.
? Em có nhận xét gì về ngòi bút miêu tả của nhà văn Nguyễn Tuân
=> Cho thấy tình yêu tha thiết, sự gắn bó sâu sắc của tác giả với cảnh sắc quê hương, đất nước, bộc lộ niềm tự hào của tác giả về tổ quốc giàu đẹp, hùng vĩ. Đó còn là âm hưởng của những khúc ca, ca ngợi sức mạnh của tự nhiên.
? Qua đó em có nhận xét gì về con người, tình cảm của Nguyễn Tuân

* Tính cách thơ mộng- Trữ tình:
? Hình ảnh sông Đà “trữ tình” được nhà văn nhìn trên những góc độ nào ?
- Góc độ nhìn: 3 lần với những phát hiện, khám phá đầy thú vị về sông Đà
- Đi máy bay: Nhìn từ trên cao xuống
- Đi bộ đường rừng – thẳng ra sông Đà
- Đi thuyền trôi trên sông
? Trong lần đi máy bay, NT đã phát hiện con sông đà như thế nào ?

Sợi dây thừng ngoằn ngoèo
Tuôn dài, tuôn dài như 1 áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời TB bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai
Làn mây mùa xuân
Mùa xuân nước xanh màu ngọc bích
? Trong lần đi bộ, Nguyễn Tuân đã phát hiện vẻ đẹp của sông Đà như thế nào
- Miếng sáng lóa lên một màu nắng tháng ba Đường thi “ Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”
- Bờ sông Đà, bãi sông đà, chuồn chuồn...trên sông Đà
- Vui như nắng giòn tan sau kì mưa dầm
- Đằm đằm ấm ấm như gặp lại cố nhân (người cố nhân lắm bệnh lắm chứng: Lúc dịu dàng, lại chốc bẳn tính, gắt gỏng thác lũ ngay đấy)
? Trong lần đi thuyền Nguyễn Tuân đã phát hiện vẻ đẹp của sông Đà như thế nào
- Cảnh ven sông lặng như tờ
-Một nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa
- Cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp
- Một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm sương đêm
- Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử
- Bờ sông hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích tuổi xưa”…


? Qua các chi tiết và hình ảnh quan sát trên em có nhận xét gì về con sông Đà ở đây ?
Qua hình ảnh sông Đà “trữ tình”, em có nhận xét gì về ngòi bút miêu tả cũng như tấm lòng, tình cảm của NTuân ?
- Sông Đà như hình ảnh của thiếu nữ Tây Bắc kiều diễm và man sơ
Sông Đà thật mỹ lệ và như “một cố nhân…lắm bệnh nhiều chứng” gợi cảm hứng nghệ thuật và cảm xúc; vừa Đường thi lại vừa hiện đại
-Miêu tả với cảm hứng tính chất thơ mộng, trữ tình, hình ảnh độc đáo, liên tưởng bất ngờ, câu văn
Dụng công tạo ra một không khí mơ màng qua biện pháp miêu tả khiến người đọc như lạc vào thế giới kì ảo
→Với tình yêu thiên nhiên sâu sắc và tài năng nghệ thuật của Ntuân - Sông Đà được nhìn dưới góc độ văn hóa thẩm mỹ
? Qua phân tích 2 nét tính cách của sông đà hãy nêu nhận xét chung về con sông đà
→ Dưới ngòi bút tài hoa và uyên bác của Nguyễn Tuân, sông Đà hiện lên thật sinh động, hữu tình. Ẩn sau câu chữ là niềm tự hào của nhà văn về đất nước giàu đẹp. Đây cũng là cách tôn vinh con người của Nguyễn Tuân
Sông Đà như một công trình nghệ thuật thiên tạo để nhiều dấu ấn cho những ai một lần biết đến.
Củng cố: HS nắm chắc nội dung bài học, các nét tính cách của con sông Đà
Chuẩn bị nội dung tiết 2 cuộc chiến đấu của người lái đò trên sông Đà