Tuần 16. Người lái đò Sông Đà

Chào mừng quý thầy (cô) và các em
Dự giờ lớp : 12a1
Trường : THPT Tân Thành
Tiết :
Giáo viên : Lê Xuân Phú
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân
Sông Đà là phụ lưu lớn nhất của sông Hồng, sông bắt nguồn từ tỉnh Vân Nam (TQ), chảy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam để rồi nhập với sông Hồng ở Phú Thọ.
S. Đà dài 910 km, DT 52.900 km2. Đoạn ở VN dài nhất 527 km.
Sông có lượng nước lớn cung cấp 31% lượng nước cho sông Hồng. Đồng thời là nguồn tài nguyên thủy điện lớn nhất cho ngành công nghiệp điện VN.
Theo các em, Nguyễn Tuân đã quan sát và ghi lại những biểu hiện hùng vĩ và hung dữ nào của Đà giang?
Đá bờ sông dựng vách thành
Mặt ghềnh Hát Loóng
Những cái hút nước
Thác đá sông đà
* Cảnh đá bờ sông “dựng vách thành”
“Mặt sông chổ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới thấy mặt trời”

“ Vách đá thành chẹt lòng sông Đà như một cái yết hầu”.
“Đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn đá...”
“Có quãng con nai, con hổ đã có lần vọt từ bờ bên này sang bờ bên kia
“Ngồi trong khoang đò qua quảng ấy...vừa tắt phụt đèn”
* “Quãng mặt ghềnh Hát Loóng”
“ Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió”
“Gùn ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ xuýt bất cứ người lái đò sông Đà nào”
“ Quãng này mà khi khinh suất tay lái thì cũng dễ lật ngửa bụng thuyền ra”

* Những “cái hút nước”
“ cái giếng bê tông thả xuống sông để chuẩn bị làm móng cầu”.
“ nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái bị sặc”.
“nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào”.
Ô tô sang số nhấn ấn ga cho nhanh để vút qua.
“dũng cảm ngồi vào một cái thuyền... Thế rồi thu ảnh”
“thuyền trồng ngay cây chuối...tan xác ở khuỷu sông dưới”
* Những thác nước
“nghe như là oán trách” lúc thì “van xin”, khi thì “khiêu khích, giọng gằn như chế nhạo”, có lúc “rống lên như một ngàn con trâu mộng...”
* Diện mạo
“trông cũng ngỗ ngược”, “nhăn nhúm”
“thành ra diện mạo và tâm địa của một thứ kẻ thù số một”

Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện
trong mây trời Tây Bắc.
+ “Mùa xuân, dòng xanh ngọc bích”.
+ “Mùa thu, lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa…”
“Cảnh ven sông ở đây lặng tờ. Hình như từ...lặng tờ đến thế mà thôi”.
“nương ngô nhú lên mấy lá non đầu mùa”, “cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp”, “đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm sương đêm”.
Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử.
Bờ sông hồn nhiên như một niềm cổ tích xưa.
ông lái đò Lai Châu là bạn tôi làm nghề chở đò dọc suốt sông Đà đã mười năm liền và thôi làm đò cũng đã đôi chục năm nay
Thời Tây , Tàu …ông chở đò dọc tải chè mạn , chè cối từ Mường Lay cho đến hết cửa rừng hòa bình…
Cái đầu quắc thước ấy đặt trên, thân hình cao to và gọn quánh như chất sừng chất mun...đôi cánh tay trẻ tráng...
« tay dài lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh, giọng thì ào ào như tiếng nước trước mặt ghềnh ... nhỡn với ông vời vợi như lúc nào cũng mong một cái bên xa nào đó trong sương mù »
Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục.....mặt nước này.
Đám tảng, đám hòn chia làm ba hàng.....địa sẵn.
Sông Đà mở ra năm của trận, bốn cửa tử và một cửa sinh, cửa sinh nằm lập lờ ở phía tả ngạn 
“ hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng trận địa phóng thẳng vào mình…”
“ sóng nước như thể quân liều mạng vào sát nách mà đá trái mà thúc gối vào bụng và hông thuyền…”, và “ ông lái đò cố nén vết thương…hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái…”
“ đánh đòn âm, đánh đòn tỉa”, “ nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái”
“Cưỡi lên thác sông Đà, phải cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ”
“ông ghì cương lái, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh”.
lúc thì “đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến”
vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng ... thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn được.

Hình ảnh minh họa ông lái đò nghỉ ngơi
khi dừng chèo
Bình minh trên sông Đà
Hoàng hôn trên sông Đà
Du ngoạn trên sông Đà
Dọc theo triền sông Đà