Tuần 16. Người lái đò Sông Đà

CHÀO MỪNG
QU� THẦY CÔ
VÀ
CÁC EM HỌC SINH
THÂN MẾN


Bài thơ “Sóng” viết về đề tài gì
1
Thiên nhiên
Lý tưởng
Tình yêu
Chiến tranh
Nội dung chính của bài “Sóng” là:
2
Tiết :60,61
Người lái đò Sông Đà
Nguyễn Tuân
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
- Nguyễn Tuân( 1910- 1987) là một trong những nhà văn xuất sắc nhất của văn xuôi hiện đại Việt Nam.
Nguyễn Tuân là nhà văn, nhà nghệ sỹ lớn suốt đời đi tìm cái đẹp, ông có sự đóng góp quan trọng cho thể loại kí, tùy bút và sự phát triển của ngôn ngữ dân tộc.
- Trước cách mạng: thấy cái đẹp trong quá khứ, trong những con người xuất chúng. Sau cách mạng: thấy cái đẹp ở hiện tại, trong những con người bình dị.
- Nguyễn Tuân có phong cách nghệ thuật tài hoa, uyên bác.

2. Tác phẩm:
- Xuất xứ:
Rút từ tập "Sông Đà" (1960).
-Hoàn cảnh ra đời:
Tác phẩm là kết quả c?a chuyến đi thực tế lên Tây Bắc nam 1958.
- Cảm hứng sáng tác:
+thiên nhiên
Tây Bắc
+ con người
=> Khai thác chất vàng mười trong tâm hồn con người
=> Dây là tập tuỳ bút tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân.
-Thể loại:
+Tùy bút với đặc điểm:
->Hình tượng hấp dẫn
->Cảm hứng lãng mạn
->Chất thơ, chất trữ tình đậm nét.


Sông Đà là phụ lưu lớn nhất của sông Hồng, bắt nguồn từ Vân Nam (Trung Quốc), chảy vào nước ta qua các tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Sơn La và Hòa Bình theo hướng Tây Bắc – Đông Nam, rồi nhập với sông Hồng ở Phú Thọ.
Sông Đà dài 910 km, diện tích lưu vực là 52.900km2. Đoạn ở Việt Nam dài 527 km
Sông có lưu lượng nước lớn, cung cấp 31% lượng nước cho sông Hồng và là một nguồn tài nguyên thủy điện lớn cho ngành công nghiệp điện Việt Nam.
+ Nhà máy thủy điện Hòa Bình
+ Công trình thủy điện Sơn La
+ Nhà máy thủy điện Lai Châu
II. Tìm hiểu văn bản
Ngu?i lái đò Sông Đà
Đẹp vậy thay tiếng hát trên dòng sông
Chúng thuỷ giai đông tẩu
Đà giang độc bắc lưu
->câu cảm thán =>vẻ đẹp nên thơ

Nét riêng của Sông Đà: độc đáo, nghịch ngược -> "ngông".
Lời đề từ
2)Hình tượng con Sông Đà
Sông Đà được cảm nhận như một sinh thể sống động có tính cách, nội tâm, hoạt đọ�ng nhu con người ->một nhân vật văn học với hai tính cách nổi bật: Hung b?o, d? d?i v� Tho m?ng, tr? tình
Tính cách hung bạ�o,dữ dội, nguy hiểm và hùng vĩ (ở thượng nguồn )
Khúc thượng nguồn:
lắm thác nhiều ghềnh, độ dốc lớn, nước chảy xiết.
Tính cách hung bạo của Sông Đà thể hiện ở hai phương diện: diện mạo bề ngoài và tâm điạ con sông.
+Mặt sông chỉ lúc đúng ngọ mới có mặt trời.

+Chẹt lòng Sông Đà như một cái yết hầu.
+ D?ng b�n n�y b? nh? tay n�m hịn d� d� qua b? b�n kia,.. con nai con h? d� cĩ l?n v?t qua..

Cảm giác rợn lạnh do độ hẹp, sâu, dốc, thẳng đứng tạo thành

+ Dá "dựng vách thành"
Diện mạo bề ngoài
Cảnh d� bờ sông:
+ Đá dựng vách thành
Chỉ đúng ngọ mới thấy mặt trời

“Ngồi trong khoang đò qua quãng ấy đang mùa hè mà cũng thấy lạnh như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên một khung cửa sổ nào trên cái tầng nhà thứ mấy nào vừa tắt phụt đèn điện”.


- Biện pháp nghệ thuật: so sánh hết sức độc đáo ấn tượng, trường liên tưởng mang dấu ấn độc đáo của nhà văn Nguyễn Tuân.

√ Tổng hợp sức mạnh của đá, nước, sóng, gió:

Miêu tả: dài hàng cây số, nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm…
Nghệ thuật:
+ Điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc.
+ Câu văn kết hợp nhịp dài ngắn, theo lối tăng tiến, nhiều thanh trắc liên tiếp tạo nên âm hưởng mạnh mẽ, dồn dập như xô đẩy.
 Cảm nhận: sông Đà như một loài thủy quái khổng lồ với tâm địa hẹp hòi, hung bạo.
Hút nước:
+ Giống như cái giếng bê tông thả xuống để làm móng cầu.
+ Nước thở và kêu như cửa cống cái bị sặc
+Maët caùi huùt nöôùc xoaùy tít ñaùy, ñang quay löø löø nhöõng caùnh quaï ñaøn
+ Nước ặc ặc lên như rót dầu sôi vào.
Mặt giếng xây toàn bằng nước sông xanh ve một áng thuỷ tinh
Cốc pha lê nước khổng lồ.
Từ đáy hút nước nhìn ngược lên vách thành chênh nhau lên đến một cột nước cao đến vài sải.
�Có những thuyền đã bị nó hút xuống,thuyền trồng ngay cây chuối ngược mươi phút sau tan xác ở khuỷnh sông dưới

Sự đe doạ và nguy hiểm.
b. Tâm địa con sông:
Khôn ngoan nham hiểm và hung ác được thể hiện bằng các chi tiết:
�m thanh tiếng nước:
Nghe như oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích.
Rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa như nổ lửa=> rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu.
Nhấn mạnh đặc tính huỷ diệt,sức tàn phá khủng khiếp, hãi hùng rùng rợn của sông Đà
√ Thaïch traän:
Boäc loä baûn chaát nham hieåm xaûo quyeät.
+ Ñaù: ngheä thuaät nhaân hoaù.
Maët hoøn ñaù naøo cuõng ngoã ngöôïc,nhaên nhuùm,meùo moù.
Ñöùng,ngoài,naèm,nghieâng vôùi nhöõng nhieäm vuï rieâng.
Đá ôû ñaây töø ngaøn naêm vaãn mai phuïc trong loøng soâng.
Đá sông Đà
+ Đã bày sẵn trận địa -> nhằm tước đoạt và huỷ diệt đến cùng sự sống của con người.
+ Chọn khúc ngoặt để đánh phục kích, dụ vào sâu để cô lập hĩa, chặn mọi đường sinh, khi giáp lá ca,� giở mọi ngón đòn hiểm ác, uy hiếp tinh thần đối phương.
? Nhận xét :
Sử dụng nghệ thuật so s�nh, cu?ng di?u, nhân hoá + trí tưởng tượng phong phú
Ngôn từ phong phú, sử dụng thuật ngữ của nhiều nghành khoa học ( quân sự, võ thuật, thể thao.)
Diễn tả cuộc đấu tranh quyết liệt căng thẳng, một mất một còn giữa con người và tự nhiên, đồng thời là thách thức ghê gớm của thiên nhiên đối với cuộc sống con người, nhưng cũng gợi ham muốn chinh phục, khám phá, chế ngự
Vẻ đẹp nên thơ và trữ tình
- Tập trung ở khúc hạ lưu.
-> Dòng chảy êm, phẳng, rộng -> thể hiện bằng nhiều hình ảnh gợi cảm
Trên cao và xa:
+Dây thừng ngoằn ngoèo
+Tuôn dài, tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai.
->Vẻ đẹp duyên dáng e ấp, mang cả hương thơm của núi rừng.
Màu sắc: Thay đổi theo muøa

Muøa xuaân, doøng soâng xanh maøu ngoïc bích
Muøa thu: löø löø chín ñoû nhö da maët ngöôøi bầm ñi vì röôïu böõa, lừ lừ cái màu đỏ giận dữ ở một người bất mãn bực bội gì mỗi độ thu về .
=> Nhờ lối so saùnh ñoäc ñaùo và chính xaùc => Caûnh neân thô, sinh động vaø coù hoàn.
Cảm nhận Sông Đà như một cố nhân
Màu nắng tháng ba Đường thi
=>ấm áp gợi nhớ
Nước sông lặng như tờ
Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử
Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa
=>sinh động, gần gũi thân quen, yên tĩnh.
Hình ảnh hươu non gặm c?, chu?n chu?n buom bu?m tr�n sơng.
->Một sông Đà thơ mộng, đẹp, trong trẻo thanh khiết, giàu chất tho v� g?i dịng ch?y t? qu� kh? v? hi?n t?i t?i tuong lai
Tình cảm khi gặp lại: trông con sông vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm,… như nối lại chiêm bao đứt quãng . Sự vui mừng khôn xiết có được bởi tình cảm gắn bó chân thành tha thiết như một mối quan hệ tương giao tri kỉ.
Tóm lại
Bằng ngòi bút tài hoa và biến hoa,� Nguyễn Tuân đã thổi linh hồn cho Sông Đà, để vật thể vô tri có tính cách đối nghịch và thống nhất:
Sông Đà hiện lên với hai vẻ đẹp
Vừa dữ dội, hung bạo, kì bí
Vừa dịu dàng, nên thơ, trữ tình
Nguồn cảm hứng vô tận cho nghệ thuật
Qua việc nhìn nhận, khám phá, miêu tả thiên nhiên Sông Đà, Nguyễn Tuân đã khẳng định tài năng của cây bút tài hoa và uyên bác.
۞ Hình tượng ông lái đò:
=> Miêu tả cụ thể, chi tiết, gợi hình ảnh ông đò khỏe mạnh chắc nịch, tinh tường và dạn dày kinh nghiệm, có hiểu biết sâu về thác sông Đà.

a. Giới thiệu ông lái đò:
* 70 tuổi, người Lai Châu, mười năm gắn bó với nghề chèo đò trên sông Đà
* Ngoại hình: Chân khuỳnh khuỳnh, tay dài lêu nghêu, giọng ào ào, đầu bạc trắng trên cơ thể gọn quánh chất sừng chất mun; luôn trong tư thế chèo đò
*Công việc: Đưa đò vượt thác dữ, đối đầu với thử thách, hiểm nguy.
Qua cách giới thiệu của Nguyễn Tuân, em cảm nhận như thế nào về hình ảnh của ông đò?
b. Ông đò đưa đò vượt thác:
Sông Đà:
Bày thạch trận khắp lòng sông; đá tạo những boong –ke chìm, và pháo đài đá nổi; nước và đá phối hợp hung hăng, hò la, thanh viện; sóng nước liều mạng đá trái thúc gối vào bụng và hông thuyền, có lúc đội cả thuyền lên
-Thuyền vút qua cổng đá, vút vút cửa ngoài, cửa trong , thuyền như mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước…
Ông đò:
- Bị thương vẫn cố nén, kẹp chặt cuống lái và chỉ huy bạn thuyền ngắn gọn, tỉnh táo.
-Nắm chặt bờm sóng, ghì cương, bám chắc phóng nhanh vào cửa sinh lái miết một đường chéo;lúc rảo tránh đá, lúc đè sấn lên…
Sông Đà:
Vòng 1: bốn cửa tử, một cửa sinh lệch về tả ngạn, liên tiếp ra đòn

-Vòng 2: tăng cửa tử, một cửa sinh lệch về hữu ngạn

- Vòng 3: bên trái, bên phải đều là luồng chết, luồng sống ở ngay giữa bọn đá hậu vệ của con thác.
Cuộc chiến giữa ông lái đò và sông Đà diễn như thế nào? Qua đó em thấy gì về phẩm chất ông lái đò?
b. Ông lái đò đưa đò vượt thác:
 Sự tài hoa,tài trí, ngoan cường, dũng cảm và kinh nghiệm sông nước
+ Cuộc sống vẫn diễn ra bình thường: đốt l?a trong hang đá, nướng ống cơm lam, bàn tán về cá anh vũ, cá dầm xanh.
+ Không ai bàn tán về chiến thắng vừa qua.
c. Ông lái đò khi đò cập bến:
? Ông đò bình d?, ung dung, l�ng m?n, ngh? si, .
*Hình ảnh ông lái đò cho thấy Nguyễn Tuân đã tìm được nhân vật mới: những con người đáng trân trọng ngợi ca, không thuộc tầng lớp đài các vang bóng một thời mà là những người lao động bình thường - th? vàng mười d� qua th? l?a của Tây Bắc.
* Quan niệm của nhà van: Người anh hùng không chỉ có trong chiến đấu mà còn có trong cuộc sống lao động thường ngày. Ch? nghia anh h�ng khơng xa l? m� nĩ cĩ ngay trong cu?c s?ng c?a nh?ng ngu?i lao d?ng bình thu?ng. Nh?ng ngu?i bình d?, trí dung t�i ba cĩ th? vi?t n�n nh?ng thi�n anh h�ng ca, cĩ th? t?o hình t?c m?u cho ngh? thu?t
Qua đó, Nguyễn Tuân đã có quan niệm như thế nào về người anh hùng?
Hình ảnh ông lái đò của Nguyễn Tuân có gì khác so với các nhân vật trong sáng tác trước Cách mạng tháng Tám của nhà văn?
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ- NGUYỄN TUÂN
III. TỔNG KẾT:
1. Ngh? thu?t:
- Những so sánh, ví von, liên tưởng, tưởng tu?ng độc đáo bất ngờ và thú vị.
- Từ ngữ phong phú sống động , giàu hình ảnh và có sức gợi cảm cao.
- Câu văn đa dạng, nhiều tầng, giàu nhịp điệu, lúc thì hối hả, gân guốc, khi thì chậm rãi, trữ tình.
2. Ý nghĩa văn bản:
- Giới thiệu, khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp của thiên nhiên và con người lao động ở miền Tây Bắc của Tổ quốc.
- Thể hiện tình yêu mến, sự gắn bó thiết tha của Nguyễn Tuân đối với đất nước và con người Việt Nam

CỦNG CỐ KIẾN THỨC
Nguyeãn Tuaân ñöôïc coâng nhaän ôû theå loaïi naøo

1. Coâng nhaän laø caây buùt truyeän ngaén xuaát saéc

2. Nhaø vaên tröõ tình laõng maïn

3. Vua tuyø buùt

4. Vua traøo phuùng
Nguyeãn Tuaân ñöôïc coâng nhaän ôû theå loaïi naøo

1. Coâng nhaän laø caây buùt truyeän ngaén xuaát saéc

2. Nhaø vaên tröõ tình laõng maïn

3. Vua tuyø buùt

4. Vua traøo phuùng
3
Nguyễn Tuân mô tả sông Đà trên mấy phương diện?
1

2

3

4
Nguyễn Tuân mô tả sông Đà trên mấy phương diện?
1

2

3

4
b
CÁM ƠN THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH THAM GIA TIẾT HỌC