Tuần 16. Người lái đò Sông Đà

NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
(Trích)
Nguyễn Tuân
Đọc văn: tiết 46-47
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
I.TÌM HIỂU CHUNG.
1.Tác giả: Nguyễn Tuân
2.Tác phẩm: Người lái đò sông Đà
a.Xuất xứ:
b. Mục đích sáng tác:
c.Thể loại:
d. Cảm hứng chủ đạo:
II. ĐỌC, HIỂU VĂN BẢN.
1.Hình tượng con sông Đà
a.Sông Đà hùng vĩ, hung bạo ở thượng lưu
b.Sông Đà hiền hòa, trữ tình ở hạ lưu
2. Hình tượng ông lái đò
3. Nghệ thuật
III.TỔNG KẾT .
(Trích) Nguyễn Tuân
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân
I/TÌM HIỂU CHUNG: Ôn lại kiến thức
Nguyễn Tuân là một nhà văn lớn,tài hoa, uyên bác, một nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp, là người nghệ sĩ có phong cách nghệ thuật độc đáo, sở trường về thể loại tùy bút.
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:”Người lái đò sông đà”
Những nét tiêu biểu về tác giả Nguyễn Tuân?

Nguyễn Tuân
I. Tìm hiểu chung:
a.Xuất xứ
In trong tập tuỳ bút Sông Đà, xuất bản 1960
Tác phẩm là kết quả chuyến đi thực tế Tây Bắc năm 1958 của Nguyễn Tuân.
b. Mục đích sáng tác
Tìm chất vàng của vùng Tây Bắc
Thiên nhiên
Con người
c. Thể loại :
Tuỳ bút
Kết cấu tự do, phóng túng, biến hóa linh hoạt (Từ một câu chuyện, một sự việc nào đó để liên tưởng, bàn bạc, suy ngẫm...)
Giàu chất kí và thấm đẫm yếu tố trữ tình
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
2. Tác phẩm:
Nêu những đặc điểm cơ bản của tác phẩm “Người lái đò sông Đà”?
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân
I/TÌM HIỂU CHUNG
d. Cảm hứng chủ đạo: Ca ngợi thiên nhiên, đất nước, con người và cuộc sống mới ở vùng cao Tây Bắc.
2. Tác phẩm:
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân
I/TÌM HIỂU CHUNG
Người lái đò Sông Đà
Tiêu biểu cho
phong cách nghệ
thuật độc đáo
của Nguyễn Tuân:
uyên bác, tài hoa
Cho thấy diện
mạo của một
Nguyễn Tuân
mới mẻ, khát
khao hòa nhập…
Một số hình ảnh về Sông Đà
Một số hình ảnh về Sông Đà
Một số hình ảnh về Sông Đà
Một số hình ảnh về Sông Đà
Một số hình ảnh về Sông Đà
Nhìn từ trên nhà máy thuỷ điện
Một số hình ảnh về Sông Đà
Cái nhìn toàn cảnh về Sông Đà
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân
II/ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Mở đầu tác phẩm,Nguyễn Tuân
giới thiệu điểm đặc biệt nào của
con Sông Đà ?
1.Hình tượng con Sông Đà
“Chúng thủy giai đông tẩu -Đà giang độc bắc lưu”
(Mọi dòng sông đều chảy về hướng đông- Chỉ có sông Đà chảy theo hướng bắc)

Độc đáo, gây ấn tượng về sự khác biệt của con sông.
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân
II/ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1.Hình tượng con Sông Đà
a. Sông Đà hùng vĩ, hung bạo ở thượng lưu
Theo các em, Nguyễn Tuân đã quan sát và ghi lại sự hùng vĩ và hung bạo nào của Đà Giang ở những điểm nào?
Bờ sông Đà
Thác ghềnh
Hút nước
-Những thác đá
-Sóng nước
-Đá sông Đà
Phân công làm việc theo nhóm:
Nhóm 1: Đá bờ sông, thác ghềnh của sông Đà
Nhóm 2: Hút nước, sóng nước sông Đà
Nhóm 3: Những thác đá sông Đà
Nhóm 4: Đá trong lòng Sông Đà
Trong thiên tùy bút, tác giả đã dùng những thủ pháp nghệ thuật nào để khắc họa được một cách ấn tượng hình ảnh của một con sông Đà hung bạo ?
Thời gian:3 phút
* Cảnh đá bờ sông
+ “Đá .. dựng vách thành,.. Đúng ngọ mới thấy mặt trời”
+ “ Vách đá thành chẹt lòng Sông Đà như một cái yết hầu”.
+ “Đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn đá...”
+ “Có quãng con nai, con hổ đã có lần vọt từ bờ bên này sang bờ bên kia…”
Diễn tả một cách hình ảnh sự nhỏ hẹp, hùng vĩ, hiểm trở của dòng sông.
- Hình ảnh so sánh, liên tưởng :
Sông Đà - Mặt trời lúc đúng ngọ
Hình ảnh mặt ghềnh Hát Loóng.
* “ Quãng mặt ghềnh Hát Loóng”
- “ Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió”
 Thủ pháp điệp từ, điệp ngữ, điệp cú pháp
 Âm hưởng dữ dội, dồn dập, mạnh mẽ
- “ Cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ xuýt bất cứ người lái đò Sông Đà nào tóm được qua đấy.”
 Thủ pháp điệp âm “cuồn cuộn, gùn ghè ”, so sánh, nhân hóa con sông như một kẻ chuyên đi đòi nợ dữ dằn.
Hút nước (xoáy nước) trên Sông Đà
* Những “cái hút nước”
- Những cái hút nước giống như: “ cái giếng bê tông thả xuống sông để chuẩn bị làm móng cầu”, “ nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái bị sặc”, “ nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào ” Hàng loạt các so sánh, liên tưởng độc đáo -> tô đậm mức độ khủng khiếp của những cái hút nước
“ Có những thuyền bị cái hút nước hút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối...tan xác ở khuỷnh sông dưới ”
 Hình ảnh đầy chất hiện thực diễn tả sự “tàn nhẫn” của những cái hút nước Sông Đà.
Lấy hình ảnh “ ô tô sang số…bờ vực ” để ví von với cách chèo thuyền.
Tưởng tượng xuất thần về cú lia ngược của chiếc máy quay phim : “thành giếng xây toàn bằng nước sông xanh ve…cây gậy đánh phèn ”
 Tài hoa, uyên bác.
- “ sóng nước như thể quân liều mạng ……đội cả thuyền lên”
* Sóng nước sông Đà
-”nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng ông đò….”(188)
- “Sóng thác đã đánh đến miếng đòn hiểm độc nhất, …”.(189)
-> so sánh, nhân hóa: dữ dội, mạnh mẽ, nham hiểm
* Những thác đá

Âm thanh: “ nghe như là oán trách ” lúc thì “ van xin ”, rồi như “ khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo ”, thế rồi bất ngờ “ nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng...”
Nhân cách hóa con sông như một sinh thể dữ dằn, gào thét trong những âm thanh ghê sợ.

- Diện mạo: Tên nào “ trông cũng ngỗ ngược ”, “ nhăn nhúm ”
Trông như những tên lính thủy hung tợn sẵn sàng giao chiến. Cả một trận địa đá sẵn sàng dìm chết con thuyền.

* Những thác đá
Trong thiên tùy bút, tác giả đã dùng những thủ pháp nghệ thuật nào để khắc họa được một cách ấn tượng hình ảnh thác đá của sông Đà?
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân
+” Ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông…”
+ Đá sông Đà như biết bày thạch trận trên sông:
* Trùng vi thạch trận 1:”mở ra năm cửa, bốn cửa tử, một cửa sinh, cửa sinh nằm lập lờ ở phía tả ngạn sông”
* Trùng vi thạch trận 2:”tăng thêm nhiều cửa tử, cửa sinh bố trí lệch về phía hữu ngạn”
*Trùng vi thạch trận 3:”ít cửa hơn, bên phải ,bên trái đều là luồng chết, luồng sống …ở ngay giữa bọn đá hậu vệ của con thác”
* Đá sông Đà
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân
=>Bằng những tri thức về nhiều lĩnh vực và tài năng sử dụng ngôn từ, Nguyễn Tuân đã thể hiện sự hùng vĩ, hung bạo của Đà giang ở nhiều vẻ khác nhau
Câu đồng dao thần thoại Sơn tinh, Thủy tinh:
Núi cao sông hãy còn dài
Năm năm báo oán đời đời đánh ghen
* Ca ngợi sông Đà
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân
II/ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Nhà văn đã miêu tả Sông Đà
như một dòng chảy trữ tình
ở những phương diện nào?
1.Hình tượng con Sông Đà
b. Sụng D� hi?n hũa, tr? tỡnh ? h? luu:
Hình dáng
- Màu sắc
Dòng nước
Cảnh hai bên bờ
- Hình dáng:mềm mại kiều diễm
“ Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo và mù núi mèo đốt nương xuân ”

- Gợi cảm về màu sắc :
+ “ Mùa xuân dòng xanh ngọc bích ”
+ “ Mùa thu nước Sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa … bực bội gì mỗi độ thu về”

- Gợi cảm xúc :
+ Với con người : con sông như một cố nhân “ đã có lần tôi nhìn Sông Đà như một cố nhân ”
+ Gợi vẻ đẹp của một áng Đường thi :“ Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu ”

-Cảnh hai bên bờ:
“ Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa”(191)
-> Không khí hoang dại, tĩnh lặng
“ Bờ Sông Đà, bãi Sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm trên sông Đà …vui như nối lại chiêm bao đứt quãng”
-> Trù phú, đầy chất thơ
“ một nương ngô nhú lên…cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp. Một đàn hươu … đàn cá dầm xanh ”
->Tràn trề nhựa sống
- Ca ngợi cảnh đẹp qua câu thơ của Tản Đà
Dải sông Đà bọt nước lênh bênh
Bao nhiêu cảnh bấy nhiêu tình
 Nhà văn đã tạo dựng nên một không gian trữ tình khiến người đọc say đắm, ngất ngây, là công trình tuyệt vời của tạo hóa
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Sông Đà vừa hung bạo, hùng vĩ, vừa trữ tình, thơ mộng. Hai nét tính cách đối lập đó đã tạo nên bức tranh toàn cảnh về Sông Đà độc đáo, thú vị làm say đắm lòng người.
 SƠ KẾT :
2. Hình tượng người lái đò:
3. Nghệ thuật:
III.TỔNG KẾT:
Để giữ mãi vẻ đẹp của thiên nhiên, em cần phải làm gì?
Đọc văn tiết46,47: NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
12/5/2018
Nguyễn Thị Kim Chúc 37
Nguyễn Tuân