Tuần 15. Thực hành phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ

HÂN HOAN CHÀO ĐÓN
QUÍ THẦY CÔ

&CÁC EM HỌC SINH !
BÀI DẠY:
THỰC HÀNH PHÉP TU TỪ
ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ
TIẾNG VIỆT
Ngày 4/12/2010
Tiết PPCT: 44

Khái niệm

Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác do có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
I. Ẩn dụ





















I. Ẩn dụ
BT 1:



















Mối quan hệ giữa thuyền – bến, cây đa – con đò?
Hình ảnh thuyền, bến, cây đa, con đò tượng trưng cho điều gì? Hãy cho biết ngụ ý của tác giả dân gian về mối quan hệ từ các hình ảnh ấy?


Các hình ảnh: thuyền - bến,
cây đa - con đò trong hai bài
ca dao – những cặp sự vật
luôn gắn bó bên nhau

Thuyền, con đò: di
chuyển  chỉ chàng
trai trong XHPK, người
ra đi.
Bến, cây đa: cố định,
chỉ người con gái,
người ở lại.
Ẩn dụ: chỉ tình cảm gắn bó, thủy chung của con
người (tình yêu nam nữ, tình cảm vợ chồng…),
nhưng vì hoàn cảnh nào đó khiến họ phải xa nhau.




I. Ẩn dụ
BT 2:



















Tìm từ ngữ, hình ảnh ẩn dụ trong các ngữ liệu? Chỉ ra ngụ ý của các từ ngữ, hình ảnh ấy?




I. Ẩn dụ
BT 2:



















Khái niệm




I. Hoán dụ




















Là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của sự vật, hiện tượng, khái niệm có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự vật.
I. Hoán dụ
BT 1:












Hoán dụ: lấy từ chỉ bộ phận cơ thể (đầu, má)
để chỉ con người.
Hoán dụ: lấy vật (áo) để chỉ người.
Tìm từ ngữ, hình ảnh hoán dụ trong các ngữ liệu? Chỉ ra ngụ ý của các từ ngữ, hình ảnh ấy?
Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Cau thôn Đoài nhớ trầu không thôn nào
(Tương Tư – Nguyễn Bính)
ẨN DỤ
Cau, trầu – tục ăn trầu – khi hòa quyện tạo nên màu đỏ thắm  tình cảm gắn bó, yêu thương.
I. Hoán dụ
BT 2:












HOÁN DỤ
Thôn Đoài, thôn
đông (người thôn
Đoài và người
thôn Đông)  lấy
nơi ở để chỉ con
người.
* Phân biệt giữa ẩn dụ và hoán dụ:
?. Xác định biện pháp tu từ ẩn dụ trong đoạn thơ sau:
Nắng tần ngần trên nón lá chênh chao
Nghe gót bước biết lòng biêng biếc lắm
Trời và nước đã bắt đầu nhấp nhánh
Bắt đầu nhấp nhánh những ngôi sao