Tuần 15. Quá trình văn học và phong cách văn học

QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ
PHONG CÁCH VĂN HỌC
LÝ LUẬN VĂN HỌC
TIẾT 37
Tổng quan VHVN.
Khái quát VHDGVN.
Khái quát văn học VN từ TK X đến hết TK XIX.
Khái quát VHVN từ đầu TK XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945.
Khái quát VHVN từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX.

Kể tên những bài khái quát về văn học Việt Nam trong chương trình Ngữ văn THPT mà em đã học?
Các phương diện được đề cập:
Sự phân kì của văn học.
Các tác phẩm, tác giả tiêu biểu.
Các dòng và xu hướng văn học tiêu biểu.
Trong các bài đó đề cập đến những phương diện nào?
*Những yếu tố không đề cập tới:
Người đọc và sự tiếp nhận văn học.
Các hội đoàn sáng tác.
Các hoạt động nghiên cứu văn học, dịch thuật, xuất bản…
Các hình thức tồn tại của văn học.
- Ảnh hưởng qua lại giữa văn học và các loại hình nghệ thuật ,các hình thái ý thức xã hội.
Những yếu tố nào không được đề cập tới?
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
I.QUÁ TRÌNH VĂN HỌC
1.Khái niệm :
-Là sự hình thành,tồn tại ,thay đổi,phát triển của toàn bộ đời sống văn học.
Dựa vào SGK em hãy cho biết quá trình văn học là gì?
Các yếu tố làm nên quá trình văn học
Các tác
phẩm văn
học với
chất lượng
khác nhau.
Các hình
thức tồn
tại của văn
học: truyền
miệng,
chép tay,
in ấn...
Các thành tố
của đời sống
văn học:tác
giả,người
đọc,hoạt
động nghiên
cứu, phê
bình...
Ảnh hưởng
qua lại giữa
văn học và
các loại hình
nghệ thuật ,
các hình thái
ý thức xã hội.
LỊCH SỬ VĂN HỌC
QUÁ TRÌNH VĂN HỌC
Lịch sử văn học chỉ nghiên cứu quá khứ văn học
Quá trình văn học chỉ sự vân động của văn học trong tổng thể ở quá khứ,hiện tại và cả tương lai
I.QUÁ TRÌNH VĂN HỌC
1.Khái niệm quá trình văn học:
Vậy lịch sử văn học và quá trình văn học khác nhau như thế nào?
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
CÁC THỜI KÌ
Cổ đại
Trung đại
Cận đại
Hiện đại
Đương đại
I.QUÁ TRÌNH VĂN HỌC
1.Khái niệm quá trình văn học:
VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
(gồm các giai đoạn)
Từ thế kỉ X đến
hết thế kỉ XIV
Từ thế kỉ XV đến
thế kỉ XVII

Từ thế kỉ XVIII
đến nửa đầu
thế kỉ XIX
Nửa cuối thế kỉ
XIX
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
I.QUÁ TRÌNH VĂN HỌC
b.Những quy luật cơ bản của quá trình văn học
VÍ DỤ 1
Cách mạng tháng Tám thành công mở ra kỉ nguyên mới cho dân tộc ta .Từ đây một nền văn học mới gắn liền với lí tưởng độc lập,tự do và CNXH (nền văn học cách mạng được khai sinh).
QUY LUẬT VĂN HỌC GẮN BÓ VỚI ĐỜI SỐNG
Đây là mối quan hệ giữa quá trình văn học và lịch sử đất nước,đời sống xã hội… Mỗi biến động lịch sử của đời sống xã hội thường tạo nên những chuyển biến trong lịch sử phát triển của văn học.
Dựa vào ví dụ dưới đây em hãy nêu nhận xét và gọi tên các quy luật cơ bản của quá trình văn học?
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
I.QUÁ TRÌNH VĂN HỌC
b.Những quy luật cơ bản của quá trình văn học
VÍ DỤ 2
Thơ mới (1932-1945) vừa kế thừa những yếu tố truyền thống của thơ ca cổ điển (cảm xúc,hình ảnh,hình tượng,thể thơ…)vừa có những khám phá mới mẻ (ý thức về cái tôi,thể thơ tự do…)
Thơ mới vừa dựa trên nền tảng truyền thống,sử dụng các yếu tố truyền thốngvùa làm ra cái mới chưa từng có .
QUY LUẬT VĂN HỌC PHÁT TRIỂN TRONG SỰ KẾ THỪA VÀ CÁCH TÂN
Dựa vào ví dụ dưới đây em hãy nêu nhận xét và gọi tên các quy luật cơ bản của quá trình văn học?
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
I.QUÁ TRÌNH VĂN HỌC
b.Những quy luật cơ bản của quá trình văn học
VÍ DỤ 3
Trong quá trình phát triển của mình văn học Việt Nam có sự giao lưu với VHTQ (Vay mượn đề tài,thi liệu,thể loại …trong văn học truyền thống),giao lưu với văn học Pháp (CNLM,CNHT…)
Văn học dân tộc không thể phát triển nếu thiếu giao lưu với văn học các nước ,nhưng phải biết chọn lọc và cải biến cho phù hợp .
QUY LUẬT VĂN HỌC TỒN TẠI,VẬN ĐỘNG TRONG SỰ BẢO LƯU VÀ TIẾP BIẾN
Dựa vào ví dụ dưới đây em hãy nêu nhận xét và gọi tên các quy luật cơ bản của quá trình văn học?
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
I.QUÁ TRÌNH VĂN HỌC
b.Những quy luật cơ bản của quá trình văn học
Những quy luật cơ bản của quá trình văn học
QUY LUẬT VĂN HỌC GẮN BÓ VỚI
ĐỜI SỐNG
QUY LUẬT VĂN HỌC TỒN TẠI, VẬN ĐỘNGTRONG SỰ BẢO LƯU VÀ
TIẾP BIẾN
QUY LUẬT VĂN HỌC PHÁT TRIỂN TRONG SỰ KẾ THỪA VÀ CÁCH TÂN
Quy luật gắn bó với đời sống.
2. Quy luật kế thừa và cách tân.
3. Quy luật bảo lưu và tiếp biến.
Lịch sử văn học.
Quá trình văn học.
I.QUÁ TRÌNH VĂN HỌC
2.Trào lưu văn học
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
Trong bài bút chiến thể hiện thái độ công kích của các nhà văn lãng mạn những năm 1930 -1945, Vũ Trọng Phụng đã viết
“ Các ông muốn tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết. Tôi và các nhà văn cùng chí hướng như tôi muốn tiểu thuyết là sự thực ở đời”.
Từ tiêu chí Vũ Trọng Phụng xác định cho văn học – phản ánh sự thực ở đời. Em có thể kể ra một số tác phẩm, tác giả tiêu biểu trong đội ngũ “ Tôi và các nhà văn cùng chí hướng như tôi” đó?
Nguyễn Công Hoan: Bước đường cùng,
Đồng hào có ma…
Vũ Trọng Phụng: Số đỏ, Giông tố…
Ngô Tất Tố: Tắt đèn, Việc làng…
Nguyên Hồng: Bỉ vỏ, Những ngày thơ ấu…
QUÁ TRÌNH VĂN HỌC & PHONG CÁCH VĂN HỌC
II. Phong cách văn học
1. Khái niệm
2. Biểu hiện
Hiện
thực cuộc
sống
Nhà
văn 1
Tác
phẩm 1
Nhận thức
Phản ánh
Nhà
văn 2
Nhà
văn n
Tác
phẩm 2
Tác
phẩm n
Nội dung n
Hình thức n
Nội dung 2
Nội dung 1
Hình thức 2
Hình thức 1
2. Trào lưu văn học:
* Khái niệm:
- Trào lưu văn học là một hiện tượng có tính chất lịch sử.
- Phong trào sáng tác các tác giả, gần gũi nhau về cảm hứng, tư tưởng, nguyên tắc miêu tả hiện thực, tạo thành một dòng rộng lớn có bề thế trong đời sống văn học của một dân tộc hoặc một thời đại .
- Trào lưu văn học có thể có nhiều khuynh hướng hoặc trường phái khác nhau.
- Trào lưu văn học là hoạt động nổi bật của quá trình văn học.
QUÁ TRÌNH VĂN HỌC & PHONG CÁCH VĂN HỌC
I. Quá trình văn học
1. Khái niệm
2. Trào lưu văn học
Phong trào sáng tác rộng lớn, bề thế
Tác giả,- tác phẩm gần gũi cảm hứng, tư tưởng, nguyên tắc miêu tả hiện thực
Diễn ra trong một thời đại
TRÀO LƯU
VĂN HỌC
Quá trình văn học.
Trào lưu văn học
* Các trào lưu văn học lớn trên thế giới:
VH thời phục hưng: Ở Châu Âu vào thế kỷ XV, XVI.
+ Đề cao con người, giải phóng cá tính, chống lại tư tưởng khắc nghiệt thời Trung cổ
+ Tác phẩm : “Ro-me-o và Ju-li-et”của
Sếch-xpia, “Đôn Ki-hô-tê” của Xéc-van-tét…
Shakerpeare
Xéc – van – téc.
-Chủ nghĩa cổ điển: ở Pháp vào thế kỷ XVII.
+ Đề cao lí trí, sáng tác theo quy phạm chặt chẽ.
+ Tác phẩm:“Lơxit” của Cooc-nay, “Lão hà tiện” của Mo-li-e ...
Cooc - nay
Mo – li -e
- Chủ nghĩa lãng mạn: ở Tây Âu sau CMTS Pháp năm 1789.
+ Đề cao nguyên tắc chủ quan, xây dựng hình tượng cho phù hợp với lý tưởng và ước mơ của nhà văn.

+ Tác phẩm: “ Những người khốn khổ” của Huy-go, “Những tên cướp”của Si-le...
V. Huy – gô.
Si - le
Chủ nghĩa hiện thực phê phán :thế kỷ XIX:
+ Lấy đề tài từ hiện thực, quan sát thực tế để sáng tạo điển hình.
+Tác phẩm:“Lão Gôriô” của Ban-zăc, “Chiến tranh và hoà bình” L.Tonxtoi…
Ban – dắc
Lép Tôn – xtôi.
- Chủ nghĩa hiện thực XHCN thế kỷ XX:
+ Miêu tả cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng, đề cao vai trò lịch sử của nhân dân.

+ Tác phẩm: “Số phận con người”của M.Gorki, Gióoc -giơ A-ma-dô,....
M.Gorki
G.A-ma-dô

Chủ nghĩa siêu thực ra đời 1922 ở Pháp:
+ Coi thế giới trên hiện thực là mảnh đất sáng tạo của nghệ sĩ.
+ Tác phẩm: “ Na-di-a” của Brơ-tông

- Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo:ở Mĩ la-tinh sau chiến tranh thế giới thứ hai:
+ Coi thực tại bao gồm cả đời sống tâm linh,tôn giáo, huyền thoại, truyền thuyết…
+ Tác phẩm: “ Trăm năm cô đơn” của Macket

- Chủ nghĩa hiện sinh ra đời ở Châu Âu sau chiến tranh thế giới II:
+ Miêu tả con người như một sự tồn tại huyền bí,xa lạ và phi lí.
+ Tác phẩm: “ Người xa lạ”của An-be Ca-muy.
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
I.QUÁ TRÌNH VĂN HỌC
2.Trào lưu văn học
Hãy kể tên một số trào lưu văn học ở Việt Nam mà em biết
* Ở Việt Nam(1930-1945)
Trào lưu lãng mạn:
Xuân Diệu, Huy Cận , Hàn Mặc Tử… Nhóm Tự lực văn đoàn: Nhất Linh,Khái Hưng ,Thạch Lam…
Xuân Diệu
Huy Cận
Hàn Mặc Tử
-Trào lưu hiện thực phê phán:
Vũ Trọng Phụng, Nam Cao,Ngô Tất Tố,Nguyễn Công Hoan….
Vũ Trọng Phụng
Nam Cao
Ngô Tất Tố
Nguyễn Công Hoan
-Trào lưu văn học hiện thực XHCN:
Hồ Chí Minh,Tố Hữu , Nguyên Ngọc ,Nguyễn Khải, Nguyễn Thi ,Nguyễn Minh Châu…
Tố Hữu
Nguyên Ngọc
Nguyễn Khải
Hồ Chí Minh
II.PHONG CÁCH VĂN HỌC
1.Khái niệm:
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
Em hãy cho biết vài nét về phong cách nghệ thuật của những tác giả sau đây: Hồ Chí Minh,Tố Hữu,Nguyễn Tuân,Xuân Diệu ?
THẢO LUẬN
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
II.PHONG CÁCH VĂN HỌC
1.Khái niệm:
NGUYỄN ÁI QUỐC-HỒ CHÍ MINH
*Phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh độc đáo , đa dạng. - Văn chính luận của Người thường ngắn gọn,súc tích ,lập luận sắc sảo,chặt chẽ,bằng chứng giàu sức thuyết phục và đa dạng về bút pháp. - Truyện và kí của Người rất hiện đại ,có tính chiến đấu mạnh mẽ và nghệ thuật trào phúng sắc bén. - Thơ của Hồ Chí Minh có sự hoà hợp độc đáo giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại;giữa chất trữ tình và chất “thép”;giữa sự trong sáng,giản dị và hàm súc,sâu sắc…
HỒ CHÍ MINH (1890-1969)
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
II.PHONG CÁCH VĂN HỌC
1.Khái niệm:
TỐ HỮU
-Thơ Tố Hữu mang tính chất trữ tình chính trị rất sâu sắc.
-Thơ Tố Hữu mang đậm chất sử thi.
-Thơ Tố Hữu đậm đà tính dân tộc.
- Thơ Tố Hữu có giọng điệu riêng tâm tình,ngọt ngào ,tha thiết…
TỐ HỮU (1920-2002)
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
II.PHONG CÁCH VĂN HỌC
1.Khái niệm:
NGUYỄN TUÂN
-Khẳng định cái tôi độc đáo khác thường.
-Tiếp cận thế giới nghiêng về phương diện văn hoá, thẩm mĩ,tiếp cận con người nghiêng về phương diện tài hoa nghệ sĩ.
Có cảm hứng đặc biệt với những gì phi thường.
Miêu tả hiện thực bằng nhiều tri thức khoa học,văn hoá,nghệ thuật.
-Sử dụng thành công thể văn tuỳ bút tự do phóng túng với nhân vật chính là cái tôi độc đáo của mình…
NGUYỄN TUÂN (1910-1987)
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
II.PHONG CÁCH VĂN HỌC
1.Khái niệm:
XUÂN DIỆU
-Một tâm hồn đặc biệt nhạy cảm trước mọi biến động của thời gian.
-Một trái tim luôn hướng đến tình yêu tuổi trẻ,tình yêu nơi trần thế bằng niềm yêu đời ,yêu cuộc sống cuồng nhiệt sôi nổi.
-Một nỗ lực cách tân thơ Việt bằng sự bền bỉ học hỏi và vận dụng cấu trúc câu thơ Tây phương hoàn thiện thơ trữ tình điệu nói cùng nhiều sáng tạo những cách nói mới,phát huy triệt để năng lực cảm nhận của các giác quan...
XUÂNDIỆU (1916-1985)
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
II.PHONG CÁCH VĂN HỌC
1.Khái niệm:
Dựa vào các ví dụ vừa nêu . Em hãy cho biết thế nào là phong cách văn học?
- Phong cách văn học là dấu ấn độc đáo của cá nhân nhà văn trong sáng tác văn học
- Quá trình văn học được đánh dấu bằng những nhà văn kiệt xuất với phong cách độc đáo của họ .
- Phong cách in đậm dấu ấn của dân tộc và thời đại.
QUÁ TRÌNH VĂN HỌC & PHONG CÁCH VĂN HỌC
II. Phong cách văn học
1. Khái niệm
2. Biểu hiện
Giọng điệu riêng biệt, cách nhìn, cảm thụ có tính chất khám phá.
Sự sáng tạo các yếu tố thuộc nội dung tác phẩm.
Hệ thống phương thức biểu hiện, các thủ pháp kỹ thuật mang dấu ấn riêng.
Thống nhất từ cốt lõi, nhưng triển khai phải đa dạng, đổi mới.
Có phẩm chất thẩm mỹ cao, giàu tính nghệ thuật
BÀI:QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
III.LUYỆN TẬP
Nhận xét vắn tắt sự khác biệt về đặc trưng của văn học lãng mạn và văn học hiện thực phê phán qua truyện Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân và đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia (trích Số đỏ-Vũ Trọng Phụng)?
Thảo luận
QUÁ TRÌNH VĂN HỌC & PHONG CÁCH VĂN HỌC
III.LUYỆN TẬP
[1] Sự khác biệt về đặc trưng của VHLM và VHHTPP qua Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân) và đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia (Số đỏ- Vũ Trọng Phụng)
Chữ người tử tù – Nguyễn Tuân
Hạnh phúc của một… Vũ T Phụng
Đề tài tưởng tượng, xây dựng cho phù hợp lí tưởng, ước mơ.
Đề tài từ cuộc sống hiện thực để sáng tạo các điển hình.
Hướng về quá khứ, tưởng tượng tình huống éo le, oái oăm.
Xoáy sâu vào hiện tại, ghi lại một cách chân thực.
Huấn Cao có vẻ đẹp lý tưởng: tài hoa, thiên lương, khí phách, anh hùng.
Bóc trần bộ mặt giả dối, lố lăng, vô đạo đức của xã hội tư sản thành thị đương thời.
QUÁ TRÌNH VĂN HỌC & PHONG CÁCH VĂN HỌC
[2] Những nét chính trong phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân và Tố Hữu
LUYỆN TẬP
TỐ HỮU
NGUYỄN TUÂN
Có cảm hứng đặc biệt với những gì phi thường
Nhìn con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ
Miêu tả hiện thực bằng nhiều tri thức khoa học, vắn hóa, nghệ thuật
Điêu luyện trong việc dùng thể tùy bút và ngôn ngữ
Thơ mang tính chất trữ tình chính trị sâu sắc.
Nghệ thuật biểu hiện đậm đà tính dân tộc
Mang đậm chất sử thi
Có giọng điệu riêng: tâm tình, ngọt ngào, tha thiết…