Tuần 15. Đọc thêm: Vi hành

Nguyễn Ái Quốc
Vi Hành
I. TÁC GIẢ
Nguyễn Ái Quốc(Hồ Chí Minh)(19/5/1890-2/9/1969), tên khai sinh là Nguyễn Sinh Cung.
Quê: làng Kim Liên(làng Sen), nay thuộc xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.
Sinh ra trong 1 gđ nhà nho nghèo yêu nước, thân phụ là cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, thân mẫu là cụ bà Hoàng Thị Loan.
Nguyễn Ái Quốc
(Hồ Chí Minh)
Cụ Nguyễn Sinh Sắc
(Thân phụ của HCM)
Cụ bà Hoàng Thị Loan
(Thân mẫu của HCM)
Là nhà cách mạng, người sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam, một trong những người đặt nền móng và lãnh đạo công cuộc đấu tranh giành độc lập, toàn vẹn lãnh thổ cho Việt Nam trong thế kỷ XX, một chiến sĩ cộng sản quốc tế.
Là lãnh tụ được nhiều người ngưỡng mộ và tôn sùng
 Ông đồng thời cũng là nhà văn, nhà thơ và nhà báo với nhiều tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Pháp, tiếng Trung.
Bản án chế độ thực dân Pháp
(1925-1926)
Nhật kí trong tù
(1942-1943)
Bản tuyên ngôn độc lập (1945)
Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946)
II. TÁC PHẨM
- “Vi hành” là 1 truyện ngắn tiêu biểu cho bút pháp văn xuôi hiện đại và nghệ thuật châm biếm sắc sảo của những truyện, kí Nguyễn Ái Quốc ra đời vào đầu những năm 20 của thế kỉ XX ở Pháp.
Xuất xứ
Nguyễn Ái Quốc viết “Vi hành” để cùng với các tác phẩm khác như “Con rồng tre”, truyện ngắn “Lời than vãn của bà Trưng Trắc”,…
Nội dung tập trung đả kích vua bù nhìn Khải Định khi y sang Pháp dự cuộc đấu xảo thuộc địa ở Mác-xây(1922)
Tác phẩm được viết bằng tiếng Pháp, đăng trên báo Nhân đạo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Pháp, số ra ngày 19/2/1923.
Bản dịch của Phạm Huy Thông, in trong tập Truyện và kí của Nguyễn Ái Quốc (NXB Văn học, Hà Nội, 1974)
2. Tóm tắt
Trên chuyến xe điện ngầm, đôi trai gái người Pháp nhìn thấy nhân vật tôi, người kể chuyện, là một người An Nam nên tưởng đó là Khải Định. Họ bàn luận nhận xét về Khải Định và coi hắn như một tên hề, một trò giải trí rẻ tiền. Đôi trai gái xuống tàu, người kể chuyện nhớ về ngày ấu thơ, về câu chuyện vi hành của Vua Pi - e, vua Thuấn rồi liên hệ, bình luận về cuộc “Vi hành” mờ ám vì mục đích riêng của Khải Định. Tác giả cũng kể về sự nhầm lẫn của người Pháp, của chính quyền thực dân. Qua đó châm biếm cách đối xử của thực dân Pháp đối với người Việt Nam yêu nước.
3. Nhan đề
- “Vi hành”(nguyên văn tiếng Pháp Incognito, có nghĩa là k ai biết): đi 1 cách kín đáo, chỉ việc Vua cải trang thành thường dân đi lẫn vào dân chúng để tìm hiểu sự thật về dân tình (hoặc chơi bời để k ai biết – tác giả dùng theo nghĩa mỉa mai này trong trường hợp Khải Định)
4. Bố cục
- Phần 1 (từ đầu đến “…thuê đấy”): Cuộc trò chuyện của đôi trai gái Pháp về hoàng đế An Nam.
Phần 2 (tiếp theo đến “…công tử bé?” ): Nhân vật “tôi” bình luận về cuộc vi hành của vua Khải Định.
Phần 3 (còn lại): Nhân vật mỉa mai bọn mật thám Pháp theo dõi người Việt Nam yêu nước.
5. Tìm hiểu văn bản
Hình ảnh vua Khải Định:
Lúc đầu tác giả để đôi nam nữ thanh niên người Pháp nhầm tưởng Bác là vua Khải Định không biết tiếng Pháp. Do vậy mặt sức tha hồ bình phẩm từ dáng vẻ đến cử chỉ hành vi ăn chơi của y .


Chân dung Khải Định hiện lên rất sinh động mà không cần hắn xuất hiện:
+ Hình dáng (bộ mặt): xấu xí thô kệch: mũi tẹt, mắt xếch, mặt bằng như vỏ chanh → coi thường miệt thị người dân An Nam
+ Trang phục: Lố lăng, kệch cỡm, quê mùa : “có cả cái chụp đèn chụp lên cái đầu quấn khăn, các ngón tay đeo đầy những nhẫn”, “Hắn đeo lên người hắn đủ cả bộ lụa là, đủ cả bộ hạt cườm”
→ tác giả châm biếm hài hước, hắn là người thích khoe khoang chưng diện cố tình phô trương sự giàu có của mình nhưng không phù hợp với người phương Tây → chỉ là 1 chú hề rẻ tiền: “Hôm nay chúng mình có mất tí tiền nào đâu mà được xem Vua đang ngay cạnh”.
+ Tư cách : ăn chơi vô độ, hắn xuất hiện: trường đua, đang vi hành đến tiệm cầm đồ, ngài còn đến những nơi ăn chơi của Pari, làm vua Khải Định có đầy đủ cung tần mỹ nữ, cao lương mĩ vị nhưng vẫn muốn tập tành cách ăn chơi theo kiểu phương Tây:“hay là chán cảnh làm một ông vua to, bây giờ ngài lại muốn nếm thử cuộc đời của các công tử bé”



→ Thực chất vua Khải Định trong con mắt của người dân Pháp chỉ là 1 ông vua bù nhìn, 1 tên hề, 1 con rối không hơn không kém : “Nghe nói ông bầu nhà hát múa rối có định kí giao kèo thuê đấy ...”
⇒ Đối với những người yêu nước, Khải Định là 1 ông vua làm nhục quốc thể → như vậy với tình huống nhầm lẫn mà chân dung Khải Định được khắc họa 1cách rõ nét nhất.



b) Châm biếm chính sách của thực dân Pháp:
Giọng văn vừa mỉa mai vừa trữ tình. Trong lời mỉa mai có cả nỗi đau xót khi nói đến tội ác của thực dân Pháp đối với nhân dân ta .
Đầu độc dân thuộc địa bằng rượu cồn và thuốc phiện → đây là những thứ vô cùng độc hại làm suy nhược cả giống nòi và mất ý chí đấu tranh : “phải chăng ngài muốn biết dân Pháp, dưới quyền ngự trị của bạn ngài là A-lếch-xăng Đệ nhất, có được sung sướng uống rượu và hút thuốc phiện như dân Nam”
→ nhưng thực chất mỉa mai châm biếm tội ác của thực dân.

+ tác giả để cho dân chúng Pháp cho rằng : “Tất cả những ai có màu da vàng đều trở thành hoàng đế ở Pháp”


+ Hay hơn là chính phủ Pháp mời Khải Định sang Pháp nhưng cũng chẳngnhận khách thật của mình là ai nên đã “Đối đãi với tất cả mọi người An Nam vào hàng vua chúa và phái tùy tùng đi hộ giá tuốt” và “có thể nói các vị bám lấy đế giày tôi, dính chặt với tôi như hình với bóng và thật tình là các vị cuống cuồng cả lên nếu mất hút tôi chỉ trong dăm phút”
→ mỉa mai châm biếm bề ngoài mời vua Khải Định sang thăm Pháp nhưng thực chất cho mật thám theo dễ rình rập bắt bớ những người yêu nước Việt Nam trên đất Pháp


+ Nghĩ về quê nhà, nghĩ về đất nước về dân tộc cảm thấy đau đớn xót xa khi nước mình cũng có 1 vị vua đang vi hành không phải vì dân vì nước như vua Thuấn, vua Pi-e nước Nga mà ngài vi hành vì mục đích cá nhân.


III. TỔNG KẾT
1. Nội dung
- Truyện thể hiện sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chính trị và văn học nghệ thuật, ngắn gọn súc tích, giàu chất trí tuệ hiện đại tiêu biểu cho bộ phận sáng tác truyện và kí nói riêng phong cách nghệ thuật của Nguyễn Ái Quốc nói chung đã phản ánh chân thật đúng tính chất tay sai bù nhìn của vua Khải Định và chính sách tàn bạo giả dối của thực dân Pháp.


2. Nghệ thuật
Tạo tình huống truyện độc đáo => tính khách quan của các ý kiến đánh giá, tính hài hước, hấp dẫn.
Hình thức bức thư => Chuyển đổi giọng điệu linh hoạt
Sử dụng thành công các thủ pháp khác nhau của loại hình châm biếm
Ngôn ngữ trào phúng sâu sắc, giàu chất châm biếm, thấm đẫm chất hài hước
Đa nghĩa, hướng về nhiều đối tượng đả kích
THE END