Tuần 15. Đọc thêm: Vận nước (Quốc tộ)

Trường THPT Chuyên
Trần Đại Nghĩa
Giáo án đọc văn

Vận nước
Đỗ Pháp Thuận

Giáo viên : Nguyễn Thị Thu Tuyết
2
ĐỖ PHÁP THUẬN
Vận nước
I- TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả :
(Xem tiểu dẫn SGK và mục tri thức đọc - hiểu trang 103 và 105)

1.Tác giả
Là người cố vấn cho vua Lê Đại Hành soạn định nhiều sách lược quan trọng về nội trị và ngoại giao, được vua phong tới chức pháp sư.
Công tích phò vua giúp nước và đức độ thanh cao, liêm khiết của ông được đời bấy giờ nể trọng.
2. Bài thơ "Vận nước"
a) Hoàn cảnh sáng tác :
Bài thơ
_ Là lời nhà sư đáp lại câu hỏi của vua Lê Đại Hành về vận nước .
_ Được viết khoảng năm 981 - 982 sau chiến thắng giặc Tống xâm lược, đất nước bước vào thời thái bình.
2. Bài thơ "Vận nước"
a) Hoàn cảnh sáng tác
b) Ý nghĩa lịch sử văn học :
Đây là một trong những tác phẩm :
Sớm nhất có tên tác giả của văn học viết Việt Nam.
Mở đầu cho văn học yêu nước của cả thời đại Lý - Trần nói riêng, cho truyền thống văn học yêu nước Việt nam nói chung.
2. Bài thơ "Vận nước"
a) Hoàn cảnh sáng tác
b) Ý nghĩa lịch sử văn học
c) Thể loại :
Thơ chữ Hán ngũ ngôn tuyệt cú Đường luật.
II- ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Tìm hiểu từ ngữ :
Quốc tộ : vận nước
Đằng lạc : mây quấn
Thái bình :
Bình yên, vui vẻ, dân an cư lạc nghiệp, không có loạn lạc, chiến tranh.
1.Tìm hiểu từ ngữ
Vô vi :
Không làm điều gì trái với tự nhiên, sống thuận theo tự nhiên, không bị ràng buộc trong những khuôn phép ứng xử do con người đặt ra. Theo quan niệm nhà Phật nó còn là từ bi, bác ái, vị tha.
Cư điện các :
Nhà vua ở nơi triều chính điều hành chính sự.
Đao binh :
Chỉ chiến tranh.
2. Nghĩa triết lý của từ :
? Vô vi :
Theo Đạo giáo : Là làm những việc thuận với lòng dân, không gây phiền nhiễu cho dân, để dân được sống yên lành.
Theo Phật giáo : Là thương dân, làm cho mọi chúng sinh được hạnh phúc, loại bỏ mọi khổ nạn cho họ.
Theo Nho giáo : Người lãnh đạo lấy đức của bản thân để cảm hóa dân, khiến cho dân tin phục, để từ đó xây dựng nền thịnh trị.
3. Đọc biểu cảm
Giọng đọc bình đạm, điềm tĩnh, khách quan.
Phiên âm :
Quốc tộ
Quốc tộ như đằng lạc ,
Nam thiên lí thái bình .
Vô vi cư điện các ,
Xứ xứ tức đao binh .
Dịch nghĩa :
Vận nước như dây mây quấn quýt ,
Trời Nam sửa sang nền thái bình
Ở cung điện dùng đường lối "vô vi"
(Thì) khắp nơi (trong nước) dứt nạn đao binh .
Dịch thơ :
Vận nước
Vận nước như mây quấn ,
Trời Nam giữ thái bình .
Vô vi nơi điện các ,
Chốn chốn dứt đao binh .
Phiên âm : Quốc tộ như đằng lạc ,
Nam thiên lí thái bình .
Vô vi cư điện các ,
Xứ xứ tức đao binh .
Dịch nghĩa : Vận nước như dây mây quấn quít ,
Trời Nam sửa sang nền thái bình.
Ở cung điện dùng đường lối "vô vi",
(Thì) khắp nơi (trong nước) dứt nạn đao binh .
Dịch thơ : Vận nước như mây quấn ,
Trời Nam giữ thái bình .
Vô vi nơi điện các ,
Chốn chốn dứt đao binh .

Vận nước
4. Hiểu văn bản :
a) Nhận thức về vận nước :
Tác giả dùng hình tượng thiên nhiên "mây quấn" để khẳng định và ca ngợi về vận nước.
Một dân tộc nhỏ bé nhưng đầy sức sống, bền bỉ, dẻo dai.
Sự đoàn kết, gắn bó toàn dân đã tạo thành một khối sức mạnh không thể tách rời.
4. Hiểu văn bản
a) Nhận thức về vận nước
Hình tượng "mây quấn" còn thể hiện cái nhìn sâu sắc, ý thức trách nhiệm của tác giả : Nền thái bình, thịnh trị của đất nước có bền vững mãi hay không còn tùy thuộc vào mối quan hệ ràng buộc về nội trị (chủ yếu) và ngoại giao.
4. Hiểu văn bản
a) Nhận thức về vận nước
b) Đường lối chính trị đúng đắn , phù hợp :

Nhà vua phải thực hiện đường lối "vô vi"

Thảo luận
Những hoạt động chính trị nào của nhà vua là thực hiện theo đường lối "vô vi"?
Thực hiện đường lối "vô vi" sẽ đem lại lợi ích gì cho đất nước
Về nội trị
Về ngoại giao
4. Hiểu văn bản
a) Nhận thức về vận nước
b) Đường lối chính trị đúng đắn, phù hợp
Một mặt :
"Vô vi" là đường lối chính trị nhân ái lấy dân làm gốc. Nó sẽ tạo nên cuộc sống no ấm, hạnh phúc cho nhân dân, thanh bình cho đất nước.
Mặt khác :
"Vô vi" là đường lối chính trị
đoàn kết , hợp lòng dân . Nó
sẽ tạo ra uy lực , sức mạnh
nội tại cho đất nước, làm cho
ngoại bang phải kiêng nể ,
nhờ thế mà tránh được họa
chiến tranh .

4. Hiểu văn bản
a) Nhận thức về vận nước
b) Đường lối chính trị đúng đắn, phù hợp
4. Hiểu văn bản
a) Nhận thức về vận nước
b) Đường lối chính trị đúng đắn, phù hợp
c) Lòng yêu hòa bình của tác giả :
Bày tỏ niềm tự hào về cảnh đất nước thanh bình.
Hòa bình, thịnh trị đó là khát vọng của con người thời đại mà tác giả là đại diện.
Câu hỏi trắc nghiệm 1
Theo anh, chị những nhận xét nào sau đây phù hợp với bài "Vận nước" ?
A- Đó là bài thơ chính luận, giàu tính triết lí .
B- Đó là bài thơ ngắn gọn, hàm súc , giàu hình ảnh .
C- Đó là bài thơ chữ Hán làm theo luật nhà Đường
D- Đó là bài kệ của một nhà sư .
Câu hỏi trắc nghiệm 2
Điền những từ ngữ thích hợp vào chỗ khuyết để hoàn chỉnh đoạn văn sau đây :
Bài thơ là lời khuyên về .............đúng đắn . Nó cho thấy ý thức ......., ...., niềm ..... trước vận nước của tác giả , đồng thời phản ánh .......và lòng ............... của dân tộc .

niềm tin
khát vọng
đường lối trị nước
lạc quan
trách nhiệm
yêu chuộng hoà bình
chân lí
thái bình
bền vững










Kết luận
"Vận nước" là bài thơ chính luận ngắn gọn, hàm súc, giàu hình ảnh, mang tính triết lý .
Bài thơ là lời khuyên về đường lối trị nước đúng đắn. Nó cho thấy ý thức trách nhiệm , niềm tin, niềm lạc quan trước vận nước của tác giả . Đồng thời phản ánh khát vọng và lòng yêu chuộng hoà bình của dân tộc .

Dàn bài
I _Tìm hiểu chung
1 - Tác giả
2 _ Bài thơ "Vận nước"
a_ Hoàn cảnh sáng tác
b_ Ý nghĩa lịch sử văn học
c_ Thể loại
II - Đọc hiểu văn bản
1_ Tìm hiểu từ ngữ
2_ Nghĩa triết lý của từ
3_ Đọc văn bản
4_ Hiểu văn bản
a_ Nhận thức về vận nước
b_ Đường lối chính trị đúng đắn,phù hợp
c_ Lòng yêu hòa bình cuả tác giả .
III_ Kết luận
IV- LUYỆN TẬP
Tìm những câu thơ, câu văn trong những tác phẩm thời đại Lý - Trần có đề cập đến đường lối trị nước.
Luyện đọc biểu cảm.
Chân thành cảm ơn