Tuần 14. Nhàn

NGỮ VĂN 10 – TIẾT 58: NHÀN (Nguyễn Bỉnh Khiêm)
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY – CÔ GIÁO
ĐẾN DỰ GIỜ LỚP 10C1
Tiết 53 ĐỌC VĂN:
NHÀN
Nguy?n B?nh Khi�m
I. TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả (1491 – 1585)
Quê hương: Lí Học, Vĩnh Bảo, Hải Phòng.
Thời đại: Có nhiều biến động
- Cuộc đời: Làm quan dưới triều Mạc sau đó cáo quan về ở ẩn, làm nghề dạy học.
Sự nghiệp văn học:
+ Thơ chữ Nôm: Bạch Vân quốc ngữ thi.
+ Thơ chữ Hán: Bạch Vân am thi tập
=> Là nhà thơ lớn của Dân tộc
Tượng Nguyễn Bỉnh Khiêm đặt tại
Thư viện TP Hải Phòng
NHÀN
Nguyễn Bỉnh Khiêm
Một mai, một cuốc, một cần câu,
Thơ thẩn dầu ai vui thú nào.
Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ,
Người khôn, người đến chốn lao xao.
Thu ăn măng trúc, đông ăn giá,
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.
Rượu, đến cội cây, ta sẽ uống,
Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao.
(Hợp tuyển thơ văn Việt Nam, tập II)
1. Tác giả
2.Tác phẩm
I. Tìm hiểu chung
- Sáng tác khi ông về quê ở ẩn. Là bài thơ số 73 trích trong tập Bạch Vân quốc ngữ thi.
- Thể thất ngôn bát cú Đường luật.
Nêu hoàn cảnh sáng tác và xuất xứ bài thơ?
- Bố cục:
Đề - Thực - Luận - Kết.
Bài thơ được viết theo thể loại nào?
Bố cục của bài thơ?
Một mai, một cuốc, một cần câu,
Thơ thẩn dầu ai vui thú nào.
+ “Một”: số đếm
+ “Mai, cuốc, cần câu”: Dụng cụ lao động

Phong thái sống bình dị, thuần hậu, vui thú điền viên
+ Thơ thẩn > < Vui thú –> Khẳng định lối sống đã lựa chọn: thong thả, an nhàn, vô sự trong lòng.
Điệp từ, liệt kê, láy, lặp cấu trúc, đối lập, nhịp 2/2/3
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1. Hai câu đề
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Hai câu đề
Hình ảnh tác giả
Lão nông tri điền
Nhà Nho ẩn dật
Lựa chọn cuộc sống giản dị thuần hậu.
Thành nhà Mạc ở Lạng Sơn – Di tích lịch sư cấp Quốc gia
Vắng vẻ
Lao xao
2. HAI CÂU THỰC
Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ,
Người khôn, người đến chốn lao xao.
quan
niệm
dại
khôn
Nơi vắng vẻ
Chốn lao xao
thiên nhiên
tĩnh tại
tâm hồn
thảnh thơi
phồn hoa
danh lợi
bon chen
lu?n cỳi
khôn
dại
Nhàn là
tìm về
thiên nhiên
để tránh xa
danh lợi
Trí tuệ của
một bậc
triết gia
3. HAI CÂU LUẬN
Thu ăn măng trúc, đông ăn giá,
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.
Thu
Đông
Hạ
Xuân
Cuộc sống nơi thôn dã
Sản vật
măng trúc, giá
mộc mạc, dân dã
Cuộc sống yên bình thanh tao.
Sinh hoạt
hồ sen, ao
tự nhiên, nguyên sơ
3. HAI CÂU LUẬN
4. HAI CÂU KẾT

“phú quý tựa chiêm bao” (điển tích)
Đời người là giấc mộng
Phú quý chỉ là phù du
Nhàn là triết lí sống phủ nhận danh lợi
Rượu, đến cội cây, ta sẽ uống
Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao
Chỉ có thiên nhiên và nhân cách cao đẹp của con người là còn mãi
Tìm đến Say mà lại rất Tỉnh -> nhận ra
4. HAI CÂU KẾT
Nghệ thuật
Phá cách trong ngắt nhịp (1/3/3)
Sử dụng điển tích
công danh, phú quý chỉ là giấc mơ nhanh đến nhanh đi
Rượu, đến cội cây, ta sẽ uống
Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao
Quan niệm “Nhàn” được ý thức bởi trí tuệ uyên thâm, cốt cách thanh cao, vượt trên danh lợi.
Nhàn là xa lánh vòng danh lợi, giữ cốt cách thanh cao.
Từ việc đọc – hiểu văn bản, hãy rút ra nhận xét về nội dung và nghệ thuật của bài thơ?
III. Tổng kết
III. TỔNG KẾT
2. Nghệ thuật
Lời thơ giản dị, tự nhiên, nhịp thơ linh họa biến hóa không theo khuôn khổ thơ Đường.
Từ ngữ thuần Việt, hình ảnh cô đọng, đối ngẫu chặt chẽ. Kết hợp tính triết lí và chất trữ tình.
1. Nội dung
- Lối sống: Đạm bạc mà thanh cao.
- Nhân cách cao khiết, trí tuệ uyên thâm.
3. Ý nghĩa văn bản
- Vẻ đẹp nhân cách của tác giả: Thái độ coi thường danh lợi, luôn giữ cốt cách thanh cao trong mọi cảnh ngộ đời sống.
NHÀN
Là cuộc sống lạo động khỏe khoắn
Là sống thanh đạm, hòa mình với thiên nhiên
Là tìm về thiên nhiên để tránh xa danh lợi
Là xa lánh vòng danh lợi, giữ cốt cách thanh cao
CỦNG CỐ
THẢO LUẬN
Qua bài thơ, em có suy nghĩ gì về quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm? Theo em giới trẻ hiện nay quan niệm về lối sống nhàn như thế nào? Vì sao?
Học thuộc bài thơ “Nhàn”
Hiểu được quan niệm sống Nhàn và vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ .
Chuẩn bị bài “Đọc Tiểu Thanh kí”của Nguyễn Du
DẶN DÒ