Tuần 14. Nhàn

Bài :






Nhàn- Nguyễn Bỉnh Khiêm
I. Tiểu dẫn
Tác giả: Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585)
-Quê quán: làng Trung Am-xã Lí học-Vĩnh Bảo, ngoại thành Hải Phòng.
-Ông đỗ Trạng Nguyên năm 1535, là người có học vấn rất uyên thâm.
Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm
2. Sự nghiệp văn chương
NBK là nhà thơ lớn của dân tộc:
+Thơ chữ Hán: Bạch vân am thi tập
+Thơ chữ Nôm: Bạch vân am quốc âm thi tập.
Nội dung thơ mang đậm chất triết lí, giáo huấn ngợi ca chí khí của kẻ sĩ, thú thanh nhàn; đồng thời phê phán những điều xấu xa trong xã hội.
3. Bài thơ “Nhàn”
Là bài thơ Nôm trong Bạch Vân quốc âm thi tập. Nhan đề do người đời sau đặt.
Bài thơ: Nhàn-Nguyễn Bỉnh Khiêm
Một mai một cuốc một cần câu
Vui vẻ dù ai vui thú nào.
Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn người đến chốn lao xao
Thu ăn măng trúc đông ăn giá
Xuân tắm hồ se hạ tắm ao
Rượu đến cộicây ta sẽ nhấp
Nhìn xem phú quí tựa chiêm bao
II. Đọc hiểu văn bản
Vẻ đẹp cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
Một mai một cuốc một cần câu
Thơ thẩn dù ai vui thú nào
+Danh từ: mai cuốc, cần câu
+Số từ: một
+Nhịp: 2/2/3
⇨ Một tư thế sẵn sàng, chuẩn bị chu đáo cho cuộc sống chất phác, nguyên sơ, thuần hậu. Thơ thẩn là trạng thái thảnh thơi, không bận tâm tới lối sống bon chen, chạy đua với danh lợi.
II. Đọc hiểu văn bản (tt)
Thu ăn măng trúc đông ăn giá
Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao
+Thức ăn (măng trúc, giá): quê mùa, dân dã.
+Sinh hoạt (tắm hồ sen, ao): bình dị, dân dã.
.
Cuộc sống sinh hoạt bộc lộ rõ quan điểm sống “nhàn” của NBK là hòa hợp với thiên nhiên, phủ nhận danh lợi để giữ cốt cách thanh cao.
2. Vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm
Những hình ảnh đối lập: Ta dại/ người khôn; tìm nơi vắng vẻ/đến chốn lao xao. Hai cảnh sống khác nhau: một bên là nơi thanh tĩnh an nhiên, thảnh thơi, dân dã; một bên là chốn cửa quyền, danh lợi bon chen, sát phạt nhau.
Nghệ thuật đối lập kết hợp với âm điệu thơ nhẹ nhàng gợi sự thảnh thơi thoải mái trong sự lựa chọn “lánh đục về trong”. Là cách nói vui đùa, ngược nghĩa, dại mà thực chỉ là khôn, còn khôn mà hóa dại.





Rượu đến cội cây ta sẽ uống
Nhìn xem phú quí tựa chiêm bao
⇨Xem công danh, quyền quí, của cảI chỉ là giấc chiêm bao-một nhân cách cao cả, một trí tuệ uyên thâm.


.
III. Ghi nhớ
Bài thơ như là lời tâm sự thâm trầm, sâu sắc, khẳng định quan niệm sống nhàn là hòa hợp với tự nhiên, giữ cốt cách thanh cao, vượt lên trên danh lợi.