Tuần 14. Nhàn

nhàn
TIẾT 38: NGỮ VĂN 10
_Nguyễn Bỉnh Khiêm_
Người soạn: Phạm Hà My
K59C đại học Sư phạm Hà Nội
I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
1. Thế kỉ XVI và nhà thơ Nguyễn Bình Khiêm
Thế kỉ XVI: Tình hình rối ren, thay đổi hưng vong (Lê- Mạc),
đời sống nhân dân điêu linh; sự thống trị của đồng tiền trong quan hệ xã hội…
b. Nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585)
Nguyễn Bỉnh Khiêm: tên huý là Văn Đạt, hiệu là Bạch Vân Cư Sĩ,
học trò suy tôn là Tuyết Giang Phu Tử (người thầy sông Tuyết).
Quê hương: Trung Am- Vĩnh Lại_ Hải Phòng
Gia đình: nho sĩ , mẹ thông kinh sử- giỏi văn chương
Con người: Người thông minh, uyên bác, chính trực, coi thường lợi danh.
Có tấm lòng ưu thời mẫn thế, yêu nước, thương dân.
Sự nghiệp sáng tác
Các tác phẩm: Bạch Vân am thi tập- gồm 700 bài thơ chữ Hán;
Bạch Vân quốc ngữ thi- khoảng trên 170 bài thơ chữ Nôm.
Đặc sắc thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm:
+ Mang đậm chất triết lí, giáo huấn.
+ Ca ngợi chí của kẻ sĩ, thú thanh nhàn.
+ Phê phán chiến tranh phong kiến, sự mục nát của giai cấp thống trị và thói đời suy đạo.
Là nhà thơ lớn của dân tộc
nhàn
_ Nguyễn Bỉnh Khiêm_
I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
1. Thế kỉ XVI và nhà thơ Nguyễn Bình Khiêm
2. Bài thơ “Nhàn”
b. Văn tự, thể loại và bố cục
Xuất xứ
Thuộc tập “Bạch Vân quốc âm thi tập”
c. Cảm nhận chung
Văn tự: chữ Nôm
Thể loại: Thất ngôn bát cú Đường luật
Bố cục: Đề - Thực - Luận - Kết
Bài thơ nói về cuộc sống nhàn, qua đó khẳng định quan niệm sống nhàn: hòa hợp với tự nhiên, giữ cốt cách thanh cao, đứng trên danh lợi tầm thường
 Vẻ đẹp của một nhân cách văn hóa- 1 trí tuệ uyên bác.
nhàn
_ Nguyễn Bỉnh Khiêm_
nhàn
_ Nguyễn Bỉnh Khiêm_
I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC- TÌM HIỂU VĂN BẢN
1. Hai câu đề
Điệp từ: “một”
Liệt kê (dụng cụ lao động): Cày, cuốc, cần câu
Nhịp thơ: 2/2/3: gấp khúc, lắng đọng
Từ láy: “thơ thẩn”:
Cuộc sống thuần hậu, giản dị, đủ đầy giữa thôn quê như của một “lão nông tri điền”
ung dung, điềm nhiên, trạng thái thoải mái, không vướng bận, không phiền muộn
“dầu ai vui thú nào”
 Nhân vật trữ tình kiên định 1 lối sống mà mình lựa chọn, khinh đời, mặc cho người đời bị những ham muốn tầm thường cuốn trôi
nhàn
_ Nguyễn Bỉnh Khiêm_
I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC- TÌM HIỂU VĂN BẢN
1. Hai câu đề
 Lối sống lánh đục về trong vui vẻ, kiêu hãnh
2. Hai câu thực
Nghệ thuật đối:
Ta
Người
nơi vắng vẻ
khôn
dại
chốn lao xao
><
Nơi tĩnh lặng của tự nhiên, thanh thản của lòng người
Đường danh dự lợi, cửa quyền, xe cộ,… bon chen
Triết lí dại- khôn:
Lối nói ngược:
“dại”- cái dại của bậc đại hán
“khôn”- đua tranh, bon chen
Tự dành cái “dại” cho mình, nhường chữ “khôn” cho người
 2 câu thực nhấn mạnh vẻ đẹp nhân cách Nguyễn Bỉnh Khiêm: thông tuệ, tỉnh táo ở cách xuất xử, chọn lẽ sống; hóm hỉnh đùa vui trong cách nói ngược.
nhàn
_ Nguyễn Bỉnh Khiêm_
I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC- TÌM HIỂU VĂN BẢN
1. Hai câu đề
2. Hai câu thực
3. Hai câu luận
4. Hai câu kết
Điển tích:
về Thuần Vu Phần  phú quý
chỉ là một giấc chiêm bao.
Ngắt nhịp: 2/5
Nhìn xem
Tư thế đứng cao hơn trên danh lợi, ngạo nghễ
Phú quý tựa chiêm bao
Quan niệm sống: thái độ sống bình dị, vững vàng, trong sạch, không tham công danh, phú quý- là thái độ tự chủ giữa cõi đời hõn loạn, là chỗ đứng vững vàng trước cuộc đời đảo điên.
Triết lí: danh vọng, tiền tài cũng chỉ là phù du, hư vô .Tất cả sẽ vô nghĩa sau một cái khép mắt khẽ khàng. =>cái nhìn của một bậc đại nhân, đại trí.
Bài học: Con người sống ở trên đời nên thuận theo lẽ đời, thuận theo tự nhiên, sông sao cho thanh thản. Đùng vì dục vọng của mình mà bất châp tất cả.Tât cả rồi chỉ như một giấc mơ.
nhàn
_ Nguyễn Bỉnh Khiêm_
I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC- TÌM HIỂU VĂN BẢN
1. Hai câu đề
2. Hai câu thực
3. Hai câu luận
Bức tranh cuộc sống nhàn dật, lí tưởng
món ăn dân dã, thanh đạm nhưng không khắc khổ, cơ cực

thú vui thanh bần, không kiểu cách, lối sinh hoạt giản dị
 Con người thuận theo tự nhiên , hòa hợp với thiên nhiên, mùa nào thức ấy, mùa nào ứng với thu vui ấy, bình dị mà không kém phần thanh cao.
VÒNG TUẦN HOÀN
THU
ĐÔNG
XUÂN
HẠ
nhàn
_ Nguyễn Bỉnh Khiêm_
I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC- TÌM HIỂU VĂN BẢN
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung
2. Nghệ thuật
NHÀN
Vui cuộc sống thôn quê, thuận theo kế tự nhiên
Lánh nơi quyền quí, danh lợi, giữ cốt cách thanh cao
NHÂN CÁCH CAO ĐẸP, TRÍ TUỆ SÁNG SUỐT
Ngôn ngữ: giản dị, hàm súc, giàu chất triết lí.
Thủ pháp: Cách nói đối lập, ngược nghĩa thâm trầm, giàu chất triết lí.
Ngôn ngữ tiếng Việt mộc mạc , giản dị , kết hợp chất trữ tình và triết lí sâu xa , phát huy cao độ tác dụng của nghệ thuật đối trong thơ thất ngôn Đường luật.
Ngắt nhịp phá cách
Tính quy phạm và việc phá vở tính quy phạm.Xu hướng bình dị