Tuần 14. Đọc Tiểu Thanh kí (Độc Tiểu Thanh kí)

Nguyễn Du
Nguyễn Du
(1765-1820)
Nguyễn Du tên tự là Tố Như, hiệu Thanh Hiên, biệt hiệu Hồng Sơn lạp hộ, là một nhà thơ nổi tiếng thời Lê mạt, Nguyễn sơ.
Nguyễn Du là một nhà thơ lớn của Việt Nam, được mọi người kính trọng gọi ông là "Đại thi hào dân tộc". Năm 1965, ông được UNESCO tôn vinh là danh nhân văn hóa thế giới.
Nguyễn Du rất quan tâm đến số phận bất hạnh của người phụ nữ tài hoa nhan sắc. Được thể hiện rất rõ qua Truyện Kiều và Đọc Tiểu Thanh Kí.
Chuyện nàng Tiểu Thanh
Phùng Tiểu Thanh là một cô gái Trung Quốc sống khoảng đầu thời Minh.
Vốn thông minh nên từ nhỏ nàng đã thông hiểu các môn nghệ thuật cầm kì thi hoạ, lại có sắc đẹp lộng lẫy hơn người.
Năm 16 tuổi, nàng được gả làm vợ lẽ cho Phùng Sinh, một công tử nhà gia thế. Vợ cả tình hay ghen lại cay độc, bắt nàng ra sống riêng trên Cô Sơn, gần Tây Hồ.
Vì đau buồn, nàng sinh bệnh rồi qua đời khi mới tròn mười tám xuân xanh. Nhưng đau khổ muộn phiền được gửi gắm vào thơ nhưng phần lớn bị vợ cả đem đốt hết, may mắn còn một số bài sót lại. Người ta cho khắc in số thơ đó, đặt là Phần dư tập.
Nguyễn Du đã đọc Phần dư đó trong một chuyến đi sứ và viết nên bài thơ này.

Bố Cục Bài Thơ
4 phần:
Đề (2 dòng đầu)
Thực (2 dòng tiếp)
Luận (2 dòng tiếp)
Kết (2 dòng còn lại)
Đọc phần dư cảo, thương cảm cho Tiểu Thanh
Số mệnh đầy bi thương, uất hận của người con gái có tài, có sắc
Niềm suy tư và mối đồng cảm với nhân vật
Từ thương xót Tiểu Thanh đến thương xót mình
Bài thơ nói lên số phận bất hạnh của Tiểu Thanh. Một con người đầy tài hoa và nhan sắc. Đồng thời nói lên thái độ và suy nghĩ của Nguyễn Du với Tiểu Thanh.
TÌM HIỂU CHI TIẾT:
1/ Hai câu đề:
Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư,
Dộc điếu song tiền nhất chỉ thư.
(Tây Hồ cảnh đẹp hoá gò hoang,
Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.)
Nhà thơ xót xa nuối tiếc trước cái đẹp bị huỷ hoại, tàn lụi
Câu 1: Cảnh T©y Hå :
X­a: rùc rì léng lÉy.
Nay: l¹nh lÏo hoang tµn.
Thực chất là xót xa cho Tiểu Thanh ,người con gái bất hạnh.
Nghệ thuật đối lập
Niềm xúc cảm của tác giả
Câu thơ có sự gặp gỡ gi?a hai tâm hồn: Hai tâm h?n cô đơn gặp nhau
+ “Tẫn”: Hết, triệt để gợi sự thay đổi khốc liệt.
Tư thế và cảm xúc của nhà thơ vừa đọc vừa khóc một mình cô đơn một lòng đau tìm đến một hồn đau.
Câu 2: Tâm trạng Nguyễn Du
Từ ngữ nào được chú ý ở phần phiên âm?
+ Độc điếu:
+ Nhất chỉ thư:
Viếng một mình, khóc một mình
Duy nhất một tập sách
Tư thế và cảm xúc của nhà thơ được thể hiện ra sao?
2. Hai câu thực:
"Chi phấn h?u thần liên tử hậu,
Van chương vô mệnh luỵ phần dư."
(Son phấn có thần chôn vẫn hận,
Van chương không mệnh đốt còn vương)
nhan sắcsắc đẹp của Tiểu Thanh.
- Chi phấn(son phấn):
Nỗi oan trái của cuộc đời Tiểu Thanh.
Từ ngữ nào được chú ý đến trong hai câu thơ này?, gợi lên điều gì về Tiểu Thanh?
+ “Thần”
+ “Hận”
: Linh hồn (linh thiêng).
: uất ức.
Cái đẹp, cái tài là không có ở số mệnh nhưng vẫn bị dập vùi.
- Văn chương:
Tập thơ của Tiểu Thanh và cái tài ở đời của nàng
 Cuộc đời phi lí, xã hội bất công ngang trái khiến cái đẹp, cái tài luôn bị chà đạp phũ phàng.
3. Hai câu luận:
"Cổ kim hận sự thiên nan vấn,
Phong vận kỳ oan ngã tự cư."
(Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi,
Cái án phong lưu khách tự mang.)
Hiện thực xã hội.
Nêu cách hiểu của em về cụm từ “Nỗi hờn kim cổ” và “cái án phong lưu”
- “Nỗi hờn kim cổ”:
- “Án phong lưu”:
Những mối hận từ xưa đến nay.
Nỗi oan của những người có tài.
Lời tự giải đáp cho nỗi oan của Tiểu Thanh và của chính Nguyễn Du.
 Nêu lên những chuyện phi lí ở đời và sự đồng cảm của tác giả .
4. Hai câu kết:
"Bất tri tam bách dư niên hậu,
Thiên hạ hà nhân khấp Tố như ?"
(Chẳng biết ba tram nam lẻ n?a,
Người đời ai khóc Tố Như chang ?)
Cảm nghĩ của Nguyễn Du về cuộc đời của mình.
Nghệ thuật gì được sử dụng ở hai câu thơ kết? Tác dụng?

-Nghệ thuật:
Câu hỏi tu từ: Câu hỏi buồn tha thiết.
Chỉ sự cô đơn của tác giả mong tìm sự đồng cảm của hậu thế
Đại từ phiếm chỉ “ai”
Tình thương của tác giả dành cho Tiểu Thanh và tâm sự của mình với cuộc đời và xã hội lúc bấy giờ.