Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

Mặt trời hồng trên cát nóng Es-pa-nha
Là tiếng đàn ghi ta của Lorca
Giọt lệ nào ướt đẫm áo choàng đỏ thắm Es-pa-nha
Hay giọt buồn ghi ta của Lorca

Tìm lại vần thơ tranh đấu Es-pa-nha
Nhặt tiếng đàn ghi ta của Lorca
Dăm đường dài với những nỗi buồn
người vũ nữ di gan hát lên bài ca tranh đấu của Lorca

Bay đi xa đi xa
Tiếng đàn ghi ta của Lorca
Bay đi xa đi xa
Lời thơ tranh đấu Es-pa-nha
Vang vang trong tim ta
Tiếng đàn ghi ta của Lorca
Vang vang trong tim ta
Lời thơ tranh đấu Es-pa-nha


Lorca Gascia
Anh đã chết với cây đàn ghi ta
Lorca Gascia
Lời anh vang mãi trong tâm hồn chúng ta

Trong trái tim của những người yêu nước
Và trong mắt xanh của bao niềm mơ ước
trong bước chân người vũ nữ
và trong tiếng ca người nghệ sĩ giang hồ

Lorca Gascia
Anh sống mãi với cây đàn ghi ta
Lorca Gascia
Lời anh vang mãi trong tâm hồn chúng ta

Nếu tôi chết, Hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta!
Tiết 29,30
Đàn ghi ta của lor-ca
Thanh Th?o
“ Khi t«i chÕt h·y ch«n t«i víi c©y ®µn”
Ph.G. Lor- ca

I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
Em hãy nêu những hiểu biết của em về nhà thơ Thanh Thảo?
- Tên thật Hồ Thành Công,quê ở Quãng Ngãi, từng công tác ở chiến trường Miền nam
* Tác phẩm tiêu biểu:
Dấu chân qua trảng cỏ(1978),
Khối vuông ru-bích(1985)
Từ một đến một trăm(1988)
* Đề tài: con người nghĩa khí,nhân cách ngời sáng
* Đặc điểm thơ: Giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực, luôn theo đuổi khát vọng cách tân cấu trúc thơ.

2. Tác phẩm
a. Xuất xứ
-In trong tập “Khối vuông Ru-bic”

Cấu
trúc
thơ
mô hình mở
phá bỏ khuôn mẫu, giải
phóng cảm xúc và
tưởng tượng
b. Ngọn nguồn cảm hứng
Số phận bi thảm và nhân cách cao đẹp của Lor-ca
- Phê-đê-ri-cô Ga-xi-a Lor-ca (1898 -1936) là một trong những tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha và thành công trên nhiều lĩnh vực nghệ thuật: thơ ca, hội họa, âm nhạc, sân khấu...
- Sống trong thời đại bạo tàn,dưới sự cai trị của chế độ độc tài, phản động Pri-nô đê Ri- vê -ra, Lor-ca đã trở thành người nghệ sĩ, chiến sĩ không ngừng đấu tranh chống mọi thế lực áp chế và khởi xướng, thúc đẩy mạnh mẽ những cách tân trong lĩnh vực nghệ thuật.

GHI NHỚ
(Người dịch : Hàm Đan)
Bao giờ tôi tôi chết,
hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta
trong cát.
Bao giờ tôi chết,
giữa những hàng cam
và đám bạc hà.
Bao giờ tôi chết,
xin hãy chôn tôi
trong chiếc chong chóng gió.
Bao giờ tôi chết!
c. Thể loại:
- Thơ tự do mang phong c¸ch siªu thùc-t­îng tr­ng
+ Giọng tự sự và mang cấu trúc nhạc giao hưởng
+ Từ mô phỏng các nốt ghi ta lối diễn tấu tạo dáng dấp ca khúc

d. Bố cục
Ba phần :
-Phần 1 (6 dòng đầu): H×nh ¶nh Lor – ca, con ng­êi tù do, nghÖ sÜ c¸ch t©n trong khung c¶nh chÝnh trÞ vµ nghÖ thuËt T©y Ban Nha.
-Phần 2 (12 dòng tiếp):Lor – ca bÞ h¹ s¸t vµ nçi xãt xa dang dë vÒ kh¸t väng c¸ch t©n.
-Phần 3 (còn lại):): NiÒm xãt th­¬ng Ga – xi – a Lor – ca vµ nçi xãt tiÕc nh÷ng c¸ch t©n nghÖ thuËt cña Lor – ca kh«ng ai tiÕp tôc, Suy t­ vÒ cuéc gi¶i tho¸t vµ c¸ch gi· tõ cña Lor – ca.

II. Đọc – hiểu bài thơ
1. Lời đề từ
Thể hiện tình yêu say đắm của Lor-ca với nghệ thuật, lời căn dặn những người đến sau trong sáng tạo nghệ thuật phải biết chôn cất nghệ thuật của ông để đi tới.

GHI NHỚ
(Người dịch : Hàm Đan)
Bao giờ tôi tôi chết,
hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta
trong cát.
Bao giờ tôi chết,
giữa những hàng cam
và đám bạc hà.
Bao giờ tôi chết,
xin hãy chôn tôi
trong chiếc chong chóng gió.
Bao giờ tôi chết!

2. Phần 1: 6 dòng đầu
* Đất nước của Lor-Ca:
- Hình ảnh: -áo choàng đỏ
-vầng trăng
-yên ngựa
-hoa li-la
Không gian văn hoá đặc trưng
Gợi cuộc sống phóng khoáng tự do đồng thời còn nuôi dưỡng tâm hồn người nghệ sĩ
- “những tiếng đàn”

+
“bọt nước”
Âm thanh
Hình ảnh
Cảm nhận rất riêng của Thanh Thảo về tiếng đàn của Lor-ca : đó là những âm thanh có hình khối, dường như tròn trịa, trẻ trung, nhảy nhót, lúc hiện lúc tan, nhưng tan rồi lại hiện; mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệt

+ áo choàng đỏ gắt
Hình ảnh gợi lên những đấu trường bò tót truyền thống của Tây Ban Nha
Gợi hình dung về một đấu trường đặc biệt

Khát vọng dân chủ
Khát vọng cách tân nghệ thuật

Nền chính trị độc tài
Nền nghệ thuật già nua
* Hình ảnh Lor-Ca trên phông nền văn hoá dân tộc mình

Áo choàng
Yên ngựa
Hát nghêu ngao
Tiếng đàn bọt nước
Vầng trăng chuếnh choáng
Kị sĩ đơn độc
Lãng du, phóng khoáng
Du ca yêu tự do và thầm lặng
Người nghệ sĩ mong manh đơn độc trong hành trình đi tìm cái đẹp cuộc đời và khao khát cách tân nghệ thuật giữa một thế giới bạo tàn với nền nghệ thuật già nua cằn cỗi.

3. Phần 2: 12 dòng tiếp
Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du

Những dòng thơ nói đến một sự kiện thảm khốc : cảnh Lor-ca bị hành hình
- Nhà thơ Thanh Thảo đã dùng một số thủ pháp nghệ thuật diễn tả cái chết của Lor-ca theo lối tượng trưng siêu thực:
+ Hoán dụ
Cuộc đời Lor-ca

Áo choàng bê bết máu

Tiếng đàn
Cái chết
Hình ảnh hoán dụ gợi ra cảnh Lor-ca bị hành hình đột ngột, bất ngờ, Số phận bi thảm, bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn


tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy

+ Tiếng ghi ta

Nâu

Màu quen thuộc của vỏ đàn ghi ta, màu của đất, của quê hương
Nỗi niềm hướng tới quê hương

Lá xanh
Màu của sự sống tươi đẹp

Niềm tha thiết với cuộc sống
Tròn bọt nước vỡ tan
Ròng ròng máu chảy

Hình khối, dòng
Đau đớn

Sử dụng nghệ thuật ẩn dụ linh hoạt ( chuyển đổi cảm giác, tượng trưng, nhân hóa) vốn rất dặc trưng của trường phái tượng trưng siêu thực  Tiếng lòng của người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương: niềm yêu tha thiết quê hương, cuộc sống; mang trong mình một tình yêu thủy chung; và nỗi đau đớn trước cái chết oan khuất. Ở đây Tiếng đàn nên hình thành sắc, vỡ ra thành thân phận con người

=> Tấm lòng Thanh Thảo: đau xót, tiếc thương, trân trọng, ngưỡng mộ mãnh liệt một tài năng, một nhân cách nghệ sĩ lớn – Lor-ca trong giờ khắc bi thương nhất.
Đối lập

Tự do

Bạo tàn

Gieo sự sống
Hủy diệt sự sống

Gieo cái đẹp
Gieo cái ác
Trái tim yêu đời
Hiện thực phũ phàng
Tiếng đàn trong trẻo, tròn đầy
Sự vỡ nát đau thương
Đan xen nhiều biện pháp nghệ thuật

làm bật tâm hồn tài năng và số phận bi thương của Lorca
Sự đồng cảm sâu sắc liên tưởng đa chiều của Thanh Thảo

Củng cố - Dặn dò
Nhận định nào sau đây không đúng về nhà thơ Thanh Thảo?
A. Ông là ngòi bút thơ luôn khước từ cách biểu đạt dễ dãi, tìm kiếm những cách biểu đạt mới.
B. Ông là ngòi bút thơ luôn nỗ lực cách tân thơ Việt, với xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm.
C. Ông là ngòi bút thơ góp phần làm mới thể lục bát bằng những tìm tòi theo hướng hiện đại, tạo nên nét độc đáo trong cấu trúc và hình ảnh.
D. Ông là ngòi bút thơ giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.

Nội dung
+Số phận của Lor- ca
+Sự đồng cảm của nhà thơ Thanh Thảo

Nghệ thuật
+Cấu trúc
+Hình ảnh
+ Biện pháp tu từ

Bài tập về nhà

C¶m nhËn cña em vÒ hai c©u th¬:
nh÷ng tiÕng ®µn bät n­íc
Tay Ban Nha ¸o choµng ®á g¾t