Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

I. Giới thiệu chung
1. Tác giả:
- Tên thật: Hồ Thành Công - một trong những nhà thơ nổi tiếng thời chống Mĩ với các tập trường ca và tập thơ có những khám phá đổi mới trong tư duy thơ và hình thức thể loại.




? Dựa vào phần tiểu dẫn SGK, giới thiệu vài nét tiêu biểu về tác giả Thanh Thảo?
Phong cách thơ : tiếng nói của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề thời đại, xã hội.
2001, ông được tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.

? Nhận xét của em về phong cách thơ Thanh Thảo?
Tây Ban Nha là đất nước có nền văn hóa đa đạng, phong phú với nhiều công trình kiến trúc độc đáo, nhiều bảo tàng nghệ thuật và di tích lịch sử.
Tây Ban Nha còn là quê hương của nhiều nhà hoạt động văn hóa nghệ thuật nổi tiếng như nhà văn Miguel de Cervates (1547 – 1616) với tiểu thuyết "Don Quixote", các danh họa Picasso va Dali, kiến trúc sư Antoni Gaudi (thế kỷ 20)...
Áo choàng đỏ gắt
Đấu trường đẫ̃m máu
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả.
2. Lor- ca và thời đại
( 1898 - 1936 )
- Là một trong những tài năng sáng chói của văn học Tây Ban Nha và thành công trên nhiều lĩnh vực nghệ thuật: Thơ ca, hội họa, âm nhạc, sân khấu.


? Dựa vào phần chú thích SGK, hãy nêu những hiểu biết của em về Lor-ca?
- Soáng trong thôøi ñaïi baïo taøn, döôùi söï cai trò cuûa cheá ñoä ñoäc taøi, phaûn ñoäng Pri – noâ ñeâ Ri – veâ – va, Lor-ca ñaõ trôû thaønh ngöôøi ngheä só, chieán só khoâng ngöøng ñaáu tranh choáng moïi theá löïc aùp cheá vaø khôûi xöôùng, thuùc ñaåy maïnh meõ nhöõng caùch taân trong lónh vöïc ngheä thuaät.
? Dựa vào phần tiểu dẫn, hãy cho biết Lor-ca sống trong thời đại như thế nào?
I. Giới thiệu chung
Tác giả:
Lor- ca và thời đại
3. Tác phẩm:
a. Thể thơ : tự do
b. Xuất xứ:
Rút trong tập thơ "Khối vuông ru bích" - thể hiện tư duy thơ Thanh Thảo : giàu tư duy nhuốm màu sắc tượng trưng siêu thực.

c. Bố cục:
- Câu 1 - 6 : Hình ảnh Lor - ca một nghệ sĩ tự do, cô đơn.
- Câu 7 - 18: Cái chết bi phẫn, oan khuất của Lor-ca.
- Câu 19 - 31: Sự bất tử và khát vọng của nghệ sĩ chân chính Lor-ca.

? Em hiểu như thế nào là thơ tự do?
Gv hướng dẫn hs đọc tác phẩm và phân chia bố cục.
I. Giới thiệu chung
II. Đọc - hiểu văn bản.
Ý nghĩa nhan đề và câu đề từ:
a. Nhan đề:
- Đàn ghi -ta là niềm tự hào, là một phần hồn của đất nước TBN (Tây Ban cầm)
? Trình bày những hiểu biết của em về ý nghĩa nhan đề?
- Ñaøn ghi –ta gaén boù vôùi Lor-ca treân nhöõng neûo ñöôøng ca haùt vaø saùng taïo.
- Ñaøn ghi –ta bieåu hieän cho tình yeâu cuûa Lor-ca ñoái vôùi ñaát nöôùc TBN,cho con ñöôøng ngheä thuaät cuûa taùc giaû.
I. Giới thiệu chung
Tác giả:
Lor- ca và thời đại
3. Tác phẩm:
a. Thể thơ : tự do
b. Xuất xứ:
Rút trong tập thơ "Khối vuông ru bích" - thể hiện tư duy thơ Thanh Thảo : giàu tư duy nhuốm màu sắc tượng trưng siêu thực.

c. Bố cục:
- Câu 1 - 6 : Hình ảnh Lor - ca một nghệ sĩ tự do, cô đơn.
- Câu 7 - 18: Cái chết bi phẫn, oan khuất của Lor-ca.
- Câu 19 - 31: Sự bất tử và khát vọng của nghệ sĩ chân chính Lor-ca.

? Em hiểu như thế nào là thơ tự do?
Gv hướng dẫn hs đọc tác phẩm và phân chia bố cục.
I. Giới thiệu chung
II. Đọc - hiểu văn bản.
Ý nghĩa nhan đề và câu đề từ:
a. Nhan đề
b. Lời đề từ:
"Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn"
Đây là di chúc của nhà thơ, khi tiên cảm về cái chết:


- Phaàn hoàn cuûa ñaát nöôùc TBN  Tình yeâu toå quoác noàng naøn, tình yeâu ngheä thuaät say ñaém.
- Bieåu tröng cho söï nghieäp cuûa Lor-ca  öôùc nguyeän suoát ñôøi theo ñuoåi söï nghieäp saùng taïo ngheä thuaät
? Em có suy nghĩ gì về ý nghĩa của câu đề từ ?
2. Hình ảnh Lor -ca - một nghệ tự do, cô đơn.
- Hình ảnh so sánh ẩn dụ mới mẻ:
+ "Tiếng đàn bọt nước" ? sự tinh tế, mong manh của tiếng đàn, của ước vọng đổi mới nền âm nhạc TBN.



"Tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang v? mi?n đon đ?c
v?ng trang chu?nh choáng
Trên yên ng?a m?i mòn"

? Hình ảnh Lor-ca hiện lên như thế nào trong tưởng tượng của Thanh Thảo ?
?Nhận xét biện pháp nghệ thuật trong 6 câu thơ đầu ?
? Hình ảnh "tiếng đàn bọt nước gợi cho em suy nghĩ gì ?
2. Hình ảnh Lor -ca - một nghệ tự do, cô đơn.
+"A�o choàng đỏ gắt" ?Hình ảnh vừa thực vừa tượng trưng ?đấu trường quyết liệt, nơi người nghệ sĩ đương đầu với những thế lực tàn bạo, hà khắc.
?Hình ảnh "áo choàng đỏ gắt gợi cho em liên tưởng gì?
2. Hình ảnh Lor -ca - một nghệ tự do, cô đơn.
+"lang thang, miền đơn độc, vầng trăng chuếnh choáng , yên ngựa mõi mòn" ? cuộc hành trình đơn độc của người nghệ sĩ đang tranh đấu cho tự do và cái mới.

"Tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ
li-la li-la li-la
đi lang thang v? mi?n đon đ?c
v?ng trang chu?nh choáng
Trên yên ng?a m?i mòn"

?Hình ảnh "đi lang thang, miền đơn độc, vầng trăng chuếnh choáng, yên ngựa mõi mòn có ý nghĩa gì ?


2. Hình ảnh Lor -ca - một nghệ tự do, cô đơn.
- "Li la li la li la" ? gợi hợp âm của tiếng đàn ghi-ta, gợi hình ảnh bông hoa buồn của phút chia ly, gợi chuyến đi thăm thẳm và đơn độc của người nghệ sĩ.

? Lor-ca hiện lên như một nghệ sĩ của tự do, với tiếng đàn say đắm giải bày nỗi đau buồn với khát vọng cách tân nghệ thuật.
? A�m thanh "Li- la- li - la -li - la" trong khổ thơ này có ý nghĩa gì?
? Qua 6 câu thơ đầu hình ảnh Lor-ca hiện lên như thế nào?
I. Giới thiệu chung
II. Đọc - hiểu văn bản.
1. Ý nghĩa nhan đề và câu đề từ:
2. Hình ảnh Lor -ca - một nghệ tự do, cô đơn.
3. Cái chết bi phẫn, oan khuất của Lor-ca

Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
tiếng ghi ta nâu bầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy
I. Giới thiệu chung
II. Đọc - hiểu văn bản.
3. Cái chết bi phẫn, oan khuất của Lor-ca:
- Nghệ thuật:
+ Hoán dụ:
Tiếng hát : để chỉ Lor-ca
"A�o choàng bê bết đỏ" ? đấu trường đẫm máu ? cái chết của Lor-ca.
? Xác định và phân tích những BPNT mà tác giả dùng để miêu tả về cái chết của Lor- ca?
HS thảo luận nhóm (theo tổ) trong 3 phút, trình bày vào phiếu học tập.
- Gv thu phiếu học tập và nhận xét chốt ý.
+ Đối lập:
Tự do của người nghệ sĩ >< tàn bạo của phát xít
Tiếng hát yêu đời, vô tư >< hiện thực phũ phàng.
Tình yêu cái đẹp >< hành động tàn ác dã man.


Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn chàng đi như người mộng du
tiếng ghi ta nâu bầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy
? Cái chết của nghệ sĩ để lại nhiều suy nghĩ, gây lòng căm thù với bọn phát xít và nỗi thương cảm đối với người nghệ sĩ dân gian.
+ Nhân hóa:
"tiếng ghi ta nâu, tiếng ghi ta xanh , tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
, tiếng đàn ghi-ta ròng ròng máu chảy"

? Âm thanh mang màu sắc, hình khối và tuôn ra thành dòng "máu chảy"
? tiếng đàn mang thân phận nghiệt ngã, sự đớn đau cả về thể xác lẫn tinh thần ? hiện thân của Lor-ca.
? Cảm nhận của em về cái chết của Lor-ca?
I. Giới thiệu chung
II. Đọc - hiểu văn bản.
1. Ý nghĩa nhan đề và câu đề từ:
2. Hình ảnh Lor -ca - một nghệ tự do, cô đơn.
3. Cái chết bi phẫn, oan khuất của Lor-ca
4. Sự bất tử và khát vọng của người nghệ sĩ chân chính:

" Không ai chôn cất tiếng đàn
Tiếng đàn như cỏ mọc hoang
Giọt nước mắt vầng trăng
Long lanh trong đáy giếng
Đường chỉ tay đã đứt
Dòng sông rộng vô cùng
Lor- ca bơi sang ngang
Trên chiếc ghi ta màu bạc.
Chàng ném lá bùa cô gái Di - gan
Vào xoáy nước
Chàng ném trái tim mình
Vào lặng yên bất chợt
Li - la - li - la - li - la."


- Biện pháp ngoa dụ:
"Không ai chôn cất tiếng đàn
Tiếng đàn như cỏ mọc hoang"
? Tiếng đàn có ý nghĩa ẩn dụ, gợi liên tưởng đến sức sống mãnh liệt của tiếng rơi tự do và khát vọng chân chính chính. Sức sống ấy không thể tiêu diệt "cỏ mọc hoang".




" Giọt nước mắt vầng trăng
Long lanh trong đáy giếng"
Nước mắt đau xót, tiếc thương , khóc cho một con người, một nghệ sĩ đã xả thân vì tự do vì khát vọng chân chính.

? Nêu cảm nhận của em về 4 câu thơ đầu?
HS thảo luận nhóm (4 hs) trong 2 phút
- Hình ảnh tượng trưng:
+"Đường chỉ tay đã đứt"
? ẩn dụ về định mệnh nghiệt ngã của số phận con người.
+ "Dòng sông rộng mênh mông" tượng trưng cho thế giới vô cùng.
+ Hành động ném lá bùa, ném trái tim :có ý nghĩa tượng trưng cho một sự giả từ, một sự lựa chọn.


+ "Bơi sang ngang / trên chiếc ghi - ta màu bạc" ? sự giải thoát.
- Với kết cấu nhạc giao hưởng, chuỗi âm thanh Li - la - li - la - li - la đã trở thành hợp âm của khúc mở đầu và hợp âm sau các tấu khúc.
?Tiếng lòng tri âm sâu sắc đồi với người nghệ sĩ, thiên tài Lor-ca.
? Hình ảnh "đường chỉ tay đã đứt", hành động ném lá bùa, ném trái tim" có ý nghĩa gì?
I. Giới thiệu chung
Tác giả:
Lor- ca và thời đại
3. Tác phẩm:
II. Đọc - hiểu văn bản.
1. Ý nghĩa nhan đề và câu đề từ:
2. Hình ảnh Lor -ca - một nghệ tự do, cô đơn.
3. Cái chết bi phẫn, oan khuất của Lor-ca

4. Sự bất tử và khát vọng của người nghệ sĩ chân chính:
III. Luyện tập
Cảm nhận của em về hình ảnh Lor-ca được thể hiện qua bài thơ Đàn ghi-ta của Lor-ca.
IV. Tổng kết (SGK).