Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

Chào mừng các thầy cô giáo đến dự lớp 12C1
Đọc văn
Đàn ghi - ta
của Lor - ca
Thanh Thảo
Nhà thơ Thanh Thảo và quê hương Quảng Ngãi
I. Giới thiệu chung:
1.Vài nét về tác giả:
Tên thật Hồ Thành Công,sinh năm 1946
Quê Quảng Ngãi
Từng tham gia chiến trường Miền Nam
Các tác phẩm chính: SGK
- Đặc điểm sáng tác:
+ Thường viết về chiến tranh và thời hậu chiến, thể hiện nhiều suy tư trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại
+ "Tìm kiếm chất người" ở những nhân cách thanh cao, bất khuất, những tâm hồn phóng khoáng, yêu tự do
+ Không ngừng tìm kiếm thể nghiệm để làm mới hình thức của thơ ( Khước từ lối biểu đạt dễ dãi, xoá bỏ mọi ràng buộc khuôn sáo: nhịp điệu bất thường, liên tưởng phóng khoáng) - ảnh hưởng thơ tượng trưng, siêu thực Phương Tây

2. Vài nét về tác phẩm
a. Xuất xứ:
In trong tập "Khối vuông ru- bích"(1985)
Cấu
trúc
thơ
Mô hình mở
phá bỏ khuôn mẫu, giải
phóng cảm xúc và
tưởng tượng
b. Đặc điểm

- Lấy di chúc của Lor-ca làm đề từ

- Thể thơ tự do, không có dấu chấm câu, viết thường các chữ đầu dòng

+ Nhìn nhận cuộc sống ở trạng thái mở đa chiều
+ Khước từ khuôn mẫu, lối biểu đạt dễ dãi
+ Mang phong cách tượng trưng có màu sắc siêu thực
Kiến thức bổ trợ:
- CN tượng trưng: ra đời cuối TK XIX, hình tượng trong thơ tượng trưng mang tính chất đa nghĩa. Lối sáng tác là lối liên tưởng
- CN siêu thực: xuất hiện vào khoảng đầu TK XX, trở thành 1 cuộc CM trong thơ ca ->phá vỡ các khuôn mẫu tư tưởng, đánh thức khát vọng vươn dậy khỏi mọi trói buộc của con người; chú trọng khai thác cái ngẫu hứng, đề cao sự liên tưởng cá nhân độc đáo

Một số hình ảnh
về đất nước Tây Ban Nha
Quốc kỳ và quốc huy Tây Ban Nha
Thánh đường Sagrada Familia
– biểu tượng của đất nước Tây Ban Nha
Đàn ghi ta (Tây Ban cầm)
Hoa Li la (Tử đinh hương)
Áo choàng đỏ gắt
Đấu trường đẫ̃m máu
Vũ nữ Di gan
Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936)
3. Vài nét về Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936):

- Một thiên tài: nhà thơ, nhạc sĩ, nhà viết kịch, nhà hoạt động sân khấu người Tây Ban Nha - đại diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỷ XX.
- Một nhân cách cao đẹp: nhà thơ hiện đại yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dám dũng cảm đấu tranh với một nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.
- Một số phận đầy oan khuất: kẻ thù tàn nhẫn lén thủ tiêu ông, nhiều người không hiểu hết sự hy sinh cao cả của ông.
Ca khúc
“Nếu tôi chết,
hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta”
Nhạc: Thanh Tùng
Lời: Huỳnh Phước Liên
Trình bày: Việt Hoàn
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Bố cục bài thơ:
Có thể chia làm 4 đoạn
* Đoạn 1 (6 dòng đầu): hình ảnh Lor-ca người nghệ sĩ tự do cùng khát vọng cách tân nghệ thuật.
* Đoạn 2 (12 dòng tiÕp): cái chết đầy bi phẫn của Lor-ca, khát vọng cách tân nghệ thuật đành dang dở.
* §o¹n 3 (4 dßng tiÕp): Nçi niÒm xãt tiÕc nh÷ng c¸ch t©n nghÖ thuËt cña Lor- ca kh«ng ai tiÕp tôc
* Đoạn 4 (9 dòng cuối): Suy t­ vÒ cuéc gi¶i tho¸t vµ niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của tiếng đàn Lor-ca.
2. Ý nghĩa tựa đề và lời đề từ:

a. Tựa đề “Đàn ghi ta của Lor-ca”:
- Đàn ghi ta là niềm tự hào, là một phần hồn của đất nước Tây Ban Nha (nên còn được gọi là Tây Ban cầm).
- Đàn ghi ta gắn bó thân thiết với Lor-ca trên những nẻo đường ca hát và sáng tạo.
- Đàn ghi ta là biểu tượng cho tình yêu của Lor-ca đối với đất nước Tây Ban Nha, cho con đường nghệ thuật, cho khát vọng cao cả mà Lor-ca nguyện phấn đấu suốt đời.
b. Lời đề từ:

- Đây là di chúc của nhà thơ, khi tiên cảm về cái chết
- Hãy chôn tôi với cây đàn - phần hồn của đất nước Tây Ban Nha → tình yêu Tổ quốc nồng nàn.
- Hãy chôn tôi với cây đàn – biểu trưng cho sự nghiệp của Lor-ca -> mong muốn xóa bỏ ảnh hưởng của bản thân để dọn đường cho thế hệ sau vươn tới.
3. Phân tích
a. Hỡnh ?nh Lor-ca ngu?i ngh? si t? do, khỏt v?ng cỏch tõn ngh? thu?t

- Tiếng đàn bọt nước:
Từ thính giác sang thị giác -> thủ pháp lạ hoá
→ Søc hÊp dÉn kú l¹ cña tiÕng ®µn Lor-ca (Cã ®­êng nÐt, h×nh khèi,
trÎ trung, máng manh, nh­ng kh«ng thÓ bÞ tiªu diÖt)
- Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt:
Hình ảnh vừa thực vừa tượng trưng
-> Những đấu trường đấu bò tót truyền thống của TBN
-> Gợi hình dung về đấu trường quyết liệt:
Khát vọng dân chủ
Khát vọng cách tân nghệ thuật
Nền chính trị độc tài
Nền nghệ thuật già nua
- Từ ngữ "lang thang, miền đơn độc, yên ngựa mỏi mòn, vầng trăng chếnh choáng"

-> Những chặng đường lãng du
-> cu?c h�nh trỡnh don d?c c?a ngu?i ngh? si dang tranh d?u cho t? do v� cỏi m?i

- Nghệ thuật láy âm "li-la li-la li-la"
-> gợi hợp âm của tiếng đµn ghi - ta
->gợi hình ảnh bông hoa buồn của phút chia ly
-> gợi chuyến đi thăm thẳm và đơn độc của người nghệ sĩ

Hình ảnh "áo choàng bê bết đỏ"
->Hoán dụ => Một cái chết kinh hoàng
- Đi như người mộng du:
-> So sánh =>Không nghĩ đến cái chết vẫn hướng về nghệ thuật và cuộc đấu tranh
Những câu thơ ở khổ 2
nói lên sự kiện gì?

b. Cái chết d?y bi ph?n c?a Lor-ca, khát v?ng cách tõn
ngh? thu?t đành dang dở.

* Cảnh Lor- ca bị hành hình

* Tiếng đàn của Lor- ca:
Tiếng ghi ta
Nâu
Màu quen thuộc của vỏ đàn ghi -ta, màu của đất, của quê hương
N?i ni?m hu?ng t?i quờ huong
Lá xanh
Màu của sự sống tươi đẹp
Niềm tha thiết với cuộc sống
Tròn bọt nước vỡ tan
Ròng ròng máu chảy
Hình khối, dòng
Đau đớn

=>Những hình ảnh so sánh, ẩn dụ, nhân hoá được diễn tả
theo lối tượng trưng liên tục chuyển đổi cảm giác
- > làm nổi bật về tình yêu cái đẹp và số phận bi kịch
của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại rối ren



c. Nỗi niềm xót tiếc những cách tân nghệ thuật của Lor- ca không ai tiếp tục

- Không ai chôn cất tiếng đàn:
-> Ngoa dụ: Mọi người không một ai hiểu di chúc của Lor-ca
- Tiếng đàn như cỏ mọc hoang:
-> So sánh nhiều liên tưởng:
+ Nghệ thuật vắng thiếu kẻ dẫn đường
+ Cái đẹp nghệ thuật không thể bị huỷ diệt

Giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
=> Bộc lộ tình yêu say đắm của Lor-ca với Nghệ thuật, với xứ sở Tây Ban cầm
=> Là nỗi xót tiếc hành trình cách tân dang dở
của một thiên tài

d. Suy tư về cuộc giải thoát và ni?m tin mónh li?t v�o s? b?t t? c?a ti?ng d�n Lor-ca.


-> ẩn dụ về số phận ngắn ngủi
->Tượng trưng cho thế giới vô cùng
Hai câu đối lập ->Làm nổi bật số mệnh phũ phàng
của một bậc tài hoa
Ném lá bùa vào xoáy nước
Ném trái tim vào thế giới
của sự lặng im (Cõi chết)
Bơi sang ngang
- Trên chiếc ghi ta màu bạc

=>Thanh Thảo thực sự có những khoảnh khắc hoá thân, đồng điệu đến tận cùng để cảm nhận được tiếng lòng của người nghệ sĩ Lor- ca trong giờ khắc bi thương ->Tấm lòng nhà thơ : đau xót, tiếc thương, trân trọng,ngưỡng mộ mãnh liệt một tài năng, một nhân cách nghệ sĩ lớn
-> Sự tưởng mộ tiếng đàn của Lor-ca sẽ sống mãi với nhịp
chảy thời gian và cuộc hành trình vô tận của nhịp sống
- Li la ...
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình
- Bài thơ đã toát lên vẻ đẹp thơ Thanh Thảo - hiện đại theo phong cách tượng trưng, siêu thực với những liên tưởng bất ngờ, nhiều so sánh ẩn dụ, hoán dụ, phép chuyển đổi cảm giác.
2. Nội dung: vẻ đẹp nhân văn
- Tác giả thể hiện nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lor- ca và thái độ trân trọng ngưỡng mộ một nghệ sĩ khao khát tự do, dân chủ luôn mong muốn sự cách tân nghệ thuật và nghệ thuật phải luôn đi tới không ngừng

Luyện tập: Cảm nhận của anh (chị) về hình ảnh
Lor- ca được thể hiện qua bài thơ .
- Một nghệ sĩ khao khát tự do dân chủ, cách tân trong nghệ thuật nhưng rất cô đơn trong xã hội tàn bạo
- Một cái chết oan khuất đầy bi phẫn
- Một tâm hồn bất diệt
Đọc văn:
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA
Thanh Thảo