Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

Nguy?n Thanh Th?o
Lorca
Những hình ảnh về đất nước
Quốc kỳ và huy hiệu
Thánh đường Sagrada Familia
– biểu tượng của đất nước Tây Ban Nha
Đàn ghi ta (Tây Ban cầm)
Hoa Li la (Tử đinh hương)
Áo choàng đỏ gắt
Đấu trường đẫ̃m máu
Vũ nữ Di gan
Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936)
3. Vài nét về Gar-xi-a Lor-ca
(1898 – 1936):
Một thiên tài: Một nhà thơ, nhà viết kịch,nhạc sĩ nhà hoạt động sân khấu người Tây Ban Nha, đại diện cho tinh thần tự do dân chủ và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỉ XX.
Một nhân cách cao đẹp: nhà thơ hiện đại yêu nhạc dân gian,dùng tiếng đàn ghita để giải bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân,dám dũng cảm đấu tranh với một nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua bảo thủ.
Một số phận đầy oan khuất: kẻ thù tàn nhẫn lén thủ tiêu ông,nhiều người không hiểu hết sự hi sinh cao cả của ông.
Tìm hiểu chung
Tác giả:
_ Nguyễn Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Công, quê ở Quãng Ngãi, tốt nghiệp khoa Ngữ văn trường ĐH Tổng hợp Hà Nội.
_ Thanh Thảo được chú ý qua những tập thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh và hậu thời chiến.
_Ông được xem là một trong số những cây bút luôn nỗ lực cách tân thơ Việt, đem đến cho thơ một mĩ cảm hiện đại với hệ thống thi ảnh và ngôn từ mới mẻ.

Giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong xúc cảm và đương nhiên không dễ hiểu vì ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực mà ông học tập ở nhà thơ Tây Ban Nha : Lorca.
■ Tác phẩm tiêu biểu:
Những người đi tới biển(1977)
Từ một đến một trăm(1988)
Khối vuông ru-bích (1985)
■ Phong cách thơ:
Tác phẩm
a. Xuất xứ:
In trong tập "Khối vuông ru- bích"(1985)
Cấu
trúc
thơ
Moõ hỡnh mụỷ
phaự boỷ khuoõn maóu, giaỷi
phoựng caỷm xuực vaứ
tửụỷng tửụùng
Ý nghĩa của đề từ

Thanh Thảo đã lấy câu thơ được coi là di chúc của Lorca để làm đề từ cho bài thơ của mình. Với Lorca đây là biểu tượng cho nghệ thuật; nghệt thuật là tình yêu, là lẽ sống. Lorca không thể rời xa nghệt thuật ngay cả khi rời xa cõi đời. Tây Ban Nha là quê hương của cây đàn ghita nên người ta còn gọi đàn ghita là Tây Ban Nha cầm.
Đàn ghita là biểu tượng đặc trưng cho đất nược này vì thế câu thơ di chúc còn biểu hiện tình yêu tha thiết của người nghệ sỹ Lorca với quê hương xứ sở. Nhưng Lorca không phải được sinh ra để nói những điều đơn giản. Lorca là nhà cách tân nghệ thuật, Lorca biết thi ca của mình một ngày nào đó cóp thể trở thành án ngữ ngăn cản những người đến sau trong sáng tạo nghệ thuật nên đã có di chúc dặn lại rắng cần phải chôn nghệ thuật của ông mà đi tới.
Đạo đức của người sáng tạo là khi làm xong việc của mình, sức sáng tạo đã hết thì phải biết lui vào quá khứ để thế hệ sau được tự do làm cái mới.
Đấy mới là tư tưởng nghệ thuật sâu sắc của Lorca và Thanh Thảo đã lấy câu thơ làm đề từ nhằm hướng người đọc hiểu thông điệp thực sự của bài thơ
Những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang trên miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như một người mộng du
tiếng đàn ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giêng
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lor-ca bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc

chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li-la li-la li-la
=> Hình tượng bi tráng về người nghệ sĩ chân chính phải sống trong môi trường cái tàn bạo thống trị
Hình tượng nhà thơ có thể cảm nhận ở nhiều cấp độ nhiều khía cạnh:
* Moät ngöôøi ngheä só töï do vaø coâ ñôn;
* Moät caùi cheát oan khuaát , bò gaõy phaân ra bôûi nhöõng theá löïc taøn aùc ;
* Moät taâm hoàn baát dieät
Về Hình Tượng Của Lor-ca
Được Thể Hiện Qua Bài Thơ "Đàn Ghi Ta Của Lor-ca"
CẢM NHẬN CỦA BẠN ?
Hiện lên nổi bật trong bài thơ là hình ảnh của lor-ca , người nghệ sĩ đại diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thật của thế kỉ 20. Trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha - một nền chính trị độc tài - một nền nghệ thuật già nua lor-ca

" tấm áo choàng đỏ gắt "

Như một võ sĩ trên đấu trường . Màu áo choàng "đỏ gắt" là lời tuyên chiến , là lời thách đấu manh mẽ , cho dù Lor-ca thật mong manh đơn độc trên con đường của chính mình với :
TÌM HIỂU CHUNG VỀ HÌNH TƯỢNG LOR-CA
Chế độ độc tài hoảng sợ trước sức mạnh tinh thần phản kháng của lor-ca đã vội giết chết người chiến sĩ của tự do người chiến sĩ của cái mới . lor-ca bị hành hình bây giờ
Vì không ngờ cái chết lại dến với mình sớm như thế , nhanh như thế , khi mọi ý tưởng , dự định hành động cho tương lai của đất nước , của nghệ thuật mới chỉ bắt đầu . Tiếng đàn ghi ta như nỗi lòng của lor-ca lúc ấy , "tiếng ghi ta nâu" trầm tĩnh suy tư , "tiếng ghi ta lá xanh" thiết tha hy vọng , "tiếng đàn ghi ta tròn bọt nước vỡ tan" bàng hoàng tức tưởi Đớn đau nghẹn ngao ,.
"vầng trăng chếnh choáng
Trên yên ngựa mỏi mòn "
"áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn
Chàng đi như người mộng du "
Hãy dũng cảm vượt qua cái cũ , kể cả những thần tượng cũ để làm nên cái mới . Vì người ta không "chôn cất tiếng đàn " nghệ thuật cũ nên tiếng đàn lan "như cỏ mọc hoang" . Vậy thì lor-ca phải vĩnh viễn giã từ , phải giải thoát người ta ra khỏi cái bóng của mình , để họ mạnh bước trên con đường của nghệ thuật va tự do. Vì thế lor-ca sang cõi khác

Lor-ca còn đớn dau hơn khi người ta không hiểu thông điệp tư tưởng của ông
"khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn "
"Lor-ca bơi sang ngang
tên chiếc ghi ta màu bạc
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt"
Bằng hành động ấy , Lor-ca sống mãi với hình ảnh một chiến sĩ dũng cảm của tinh thần tự do , một nghệ sĩ dũng cảm cua tinh thần cách tân.
Bài thơ như một bản nhạc , có phần nhạc đệm của ghi ta. Các chuỗi âm li la li la luyến láy sau hai câu thơ đầu gợi liên tưởng tiếng vang của chùm hợp âm sau tấm khúc mở đầu . Chuỗi am li la li la kết thúc đoạn thơ gợi lên tiếng vang của chùm hợp âm vĩ thanh , sau khi phần chính của bản nhạc đã diễn tấu xong .
Ngôn ngữ diễn tả âm thanh theo lối tượng trưng , liên tục chuyển đổi cảm giác , âm thanh vỡ ra thành màu "tiếng ghi ta NÂU" ,"tiếng ghi ta lá XANH","thành hình khối"tiếng ghi ta TRÒN BỌT NƯỚC VỠ TAN", thành hình ảnh động"tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy"
Màu sắc gắn liền với cảm súc và suy tưởng "áo choàng đỏ gắt , áo choàng bê bết đỏ , chiếc ghi ta màu bạc"
NGHỆ THUẬT BÀI THƠ

* RẤT MỚI MẺ VÀ HIỆN ĐẠI*
Hình ảnh đẹp và buồn
" giọt nước mắt vầng- trăng long lanh đáy giêng"
Hình ảnh mang sắc thái tượng trưng
Ném lá bùa mình vào đáy nước , ném trái tim mình vào lặng yên (tượng trưng cho sự giã từ và thoát ly , chia tay thực sự với những hệ lụy va ràng buộc trần gian )
Hệ thống ngôn ngữ giàu sắc thái tu từ :
So sánh ( chàng đi như người mộng du , tiếng đàn như cỏ mọc hoang )
Nhân hóa (vầng trăng chếnh choáng )
Ngoa dụ (ai chôn cất tiếng đàn ),
A�n dụ (đường chỉ tay đã đứt-dòng sông rộng vô cùng)