Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

THANH THẢO
Thánh đường Sagrada Familia
– biểu tượng của đất nước Tây Ban Nha
BÀI HÁT :
NẾU TÔI CHẾT HÃY CHÔN TÔI VỚI CÂY ĐÀN GHI TA
Sáng tác : Thanh Tùng, Huỳnh Phước Liên
Lời : Huỳnh Phước Liên
Nhạc : Thanh Tùng
Thể hiện : Việt Hoàn
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
Câu 1: Nhận định nào sau đây không đúng về nhà thơ Thanh Thảo?
Ông là ngòi bút thơ luôn khước từ cách biểu đạt dễ dãi, tìm kiếm những cách biểu đạt mới.
Ông là ngòi bút thơ luôn nỗ lực cách tân thơ Việt, với xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm.
Ông là ngòi bút thơ góp phần làm mới thể lục bát bằng những tìm tòi theo hướng hiện đại, tạo nên nét độc đáo trong cấu trúc và hình ảnh.
Ông là ngòi bút thơ giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.
Tác phẩm
2. Bài thơ
Hoàn cảnh sáng tác :
Đồng điệu với Lorca và tiếng đàn của ông
Lấy cảm hứng trực tiếp từ những giây phút bi phẫn trong tâm hồn của ông
→ Thanh Thảo sáng tác bài “Đàn ghi ta của Lorca” trong tập “Khối vuông ru-bích” (1985)
Cấu
trúc
ru-bich

Cấu
trúc
thơ
mô hình mở
phá bỏ khuôn mẫu, giải
phóng cảm xúc và
tưởng tượng
Thanh Thảo nói :
“Lorca là một nhà thơ mà tôi hết sức ngưỡng mộ, cả về thi ca lẫn cuộc đời và cái chết đều gây cho tôi nhiều xúc cảm và ấn tượng. Chính những hình ảnh và nhạc điệu trong nhiều bài thơ, Lorca đã dẫn dắt tôi khi viết bài thơ mà tôi coi như một khúc tưởng niệm ông”
Thể thơ
Thơ tự do mang phong cách siêu thực - tượng trưng, không có dấu chấm câu
Cách trình bày : lấy di chúc của Lorca làm đề từ, viết thường các từ đầu dòng
Nhịp điệu biến hoá linh hoạt, có sự mô phỏng tiếng đàn
Hình ảnh gợi nhiều liên tưởng, ẩn dụ
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
Bố cục :
- 6 dòng đầu : hình ảnh Lorca con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha
12 dòng tiếp : sự đồng cảm và suy nghĩ về cái chết của Lorca, sự dang dở của khát vọng đổi mới
Còn lại : suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ cuộc sống của Lorca.
Nhan đề và câu đề từ
-Đàn ghi ta là một phần hồn của đất nước Tây Ban Nha
-Đàn ghi ta gắn bó với Lor - ca
-Tình yêu say đắm của Lor - ca với nghệ thuật, với đất nước Tây Ban Nha; là biểu tượng cho con đường nghệ thuật của tác giả, khát vọng cao cả mà Lor - ca nguyện phấn đấu suốt đời.
-”hãy chôn tôi với cây đàn” ước nguyện cao đẹp của người nghệ sĩ chân chính
Lòng yêu mến, kính trọng và khâm phục của tác giả.
Khi
tôi
chết
hãy
chôn
tôi
với
cây
đàn
Lời thơ khơi
nguồn, dẫn dắt
dòng cảm xúc
mãnh liệt của
Thanh Thảo
về cái chết
của Lor-ca.
Là một lời
di chúc sớm
-> tình yêu
của Lor-ca
với nghệ thuật,
với xứ sở
Tây Ban Nha
Lời đề từ
GHI NHỚ

Bao giờ tôi chết,
hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta
trong cát.
Bao giờ tôi chết,
hãy chôn tôi giữa những hàng cam
và đám bạc hà.
Bao giờ tôi chết,
xin hãy chôn tôi
trong chiếc chong chóng gió
Bao giờ tôi chết !
1. Lorca và đất nước Tây Ban Nha (6 câu)
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
vầng trăng chuếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
những tiếng đàn + bọt nước

Cảm nhận rất riêng của Thanh Thảo về tiếng đàn của Lor-ca : đó là những âm thanh có hình khối, dường như tròn trịa, trẻ trung, nhảy nhót, lúc hiện lúc tan, nhưng tan rồi lại hiện; mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệt
áo choàng đỏ gắt
Hình ảnh gợi lên những đấu trường bò tót truyền thống của Tây Ban Nha
Gợi hình dung về một đấu trường đặc biệt
Khát vọng dân chủ
Khát vọng cách tân nghệ thuật
Nền chính trị độc tài
Nền nghệ thuật già nua
li-la li-la li-la
Vừa là những nốt nhạc ghi ta vừa là tên một loài hoa ở Tây Ban Nha
“vầng trăng” ; “ yên ngựa”
Không gian thảo nguyên bát ngát, mênh mông
* Hình ảnh Lor-Ca trên phông nền văn hoá dân tộc mình

Áo choàng
Yên ngựa
Tiếng đàn bọt nước
Vầng trăng chuếnh choáng
Kị sĩ đơn độc
Lãng du, phóng khoáng
Du ca yêu tự do và thầm lặng
Tác giả đã gợi lên được hình ảnh của Lor-ca, người nghệ sĩ tự do, tài hoa, sống giữa thời đại bạo tàn của chế độ độc tài Frăng-cô và nền nghệ thuật già nua, vẫn ôm ấp khát vọng cách tân sáng tạo nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ, nhưng lại rất cô đơn trên hành trình lý tưởng ấy.
2. Cái chết oan khuất và sự đồng cảm của tác giả (12 câu)
Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
Hình ảnh thực
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy
Hình ảnh tượng trưng
Nghệ thuật đặc sắc
-Hoán dụ
Tiếng đàn
Áo choàng bê bết máu
Cuộc đời Lor-ca
Cái chết
-Ẩn dụ
Ghi ta nâu
Ghi ta lá xanh
Ghi ta tròn
Tượng trưng
bầu trời, cô gái
bọt nước vỡ tan
Nhân hoá
ròng ròng máu chảy
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
Màu sắc tượng trưng siêu thực
Tiếng ghi ta
Nâu
Màu quen thuộc của vỏ đàn ghi ta, màu của đất, của quê hương
Nỗi niềm hướng tới quê hương
Lá xanh
Màu của sự sống tươi đẹp
Niềm tha thiết với cuộc sống
Tròn bọt nước vỡ tan
Ròng ròng máu chảy
Hình khối, dòng
Đau đớn
* Bằng những hình ảnh đậm màu sắc tượng
trưng, Thanh Thảo đã phục sinh giây phút bi
phẫn nhất trong cuộc đời Lor-ca, thể hiện
niềm xót thương của mình một cách ấn tượng
và đầy ám ảnh.
3. Niềm xót thương và sự giải thoát của Lorca (13 câu)
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng



N?i ti?c xút cho
h�nh trỡnh cỏch tõn
ngh? thu?t dang d?
c?a ngh? si




Ni?m tin v�o s?
b?t t? c?a ngh?
thu?t do Lorca t?o
nờn

Đường chỉ tay đã đứt
Dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
Trên chiếc ghi ta màu bạc

Chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
Vào xoáy nước
Chàng ném trái tim mình
Vào lặng yên bất chợt

Li-la li-la li-la …
Hữu hạn
Vô hạn
Lorca bơi qua con sông
cuộc đời để đi vào cõi bất
tử trên một chiếc ghi ta
Chiếc ghi ta màu bạc
Màu của sự trong sạch, gợi lên sự tinh khiết, sự phản chiếu lung linh
Là biểu tượng của sự chân thật, ngay thẳng, không chịu quỳ gối trước bất công; sự chân thành, trung thực với chính mình, với mọi người
Đường chỉ tay đã đứt
Dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
Trên chiếc ghi ta màu bạc

Chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
Vào xoáy nước
Chàng ném trái tim mình
Vào lặng yên bất chợt

Li-la li-la li-la …
Hữu hạn
Vô hạn
Lorca bơi qua con sông
cuộc đời để đi vào cõi bất
tử trên một chiếc ghi ta
S? gió t? c?a Lorca v?i cu?c s?ng d? di v�o cừi vinh h?ng
Âm vang của cuộc sống bất tử, cái chết đã nở những đoá hoa
Với hình ảnh đầy chất mộng, chất thơ, tác giả tưởng tượng sự giã từ của Lorca : thanh thản, đậm chất nghệ sĩ
Tấm lòng Thanh Thảo : đau xót, tiếc thương, trân trọng, ngưỡng mộ mãnh liệt một tài năng, một nhân cách nghệ sĩ lớn trong giờ khắc bi thương nhất.
Lor-ca
Hình tượng Lor-ca
III.Tổng kết
Nghệ thuật
Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, tự sự và trữ tình.
Bài thơ đã toát lên vẻ đẹp thơ Thanh Thảo - hiện đại theo phong cách tượng trưng, siêu thực
b. Nội dung : vẻ đẹp nhân văn
Qua bài thơ, tác giả thể hiện nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lorca và thái độ ngưỡng mộ một nghệ sĩ khao khát tự do, dân chủ, luôn mong muốn sự cách tân nghệ thuật và nghệ thuật phải luôn đi tới không ngừng.