Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH
Thánh đường Sagrada Familia – biểu tượng của đất nước Tây Ban Nha
Vài hình ảnh về TBN
Đàn ghi ta (Tây Ban cầm)
Vũ nữ Di gan
Đấu sĩ và bò tót
Hoa Lila được trồng nhiều ở Tây Ban Nha ( Tử đinh hương)
Thanh Thảo
Đàn ghi ta của Lor-ca
Mục tiêu bài học:
Thanh Thảo
N?i dung:Hi?u v� c?m nh?n du?c v? d?p bi tr�ng c?a hình tu?ng Lor-ca trong m?ch c?m x�c, suy tu da chi?u v?a s�u s?c v?a m�nh li?t c?a t�c gi?. N?m du?c nh?ng n�t d?c d�o, m�u s?c tu?ng trung, si�u th?c trong hình th?c bi?u d?t c?a b�i tho.
Ki nang: Bi?t c�ch d?c hi?u m?t t�c ph?m tho tr? tình hi?n d?i mang phong c�ch tho tu?ng trung.
Th�i d?: Y�u m?n v� tr�n tr?ng Lor-ca. Cĩ th�i d? s?ng d�ng d?n.
Đàn ghi ta của Lor-ca
Đọc văn
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
Thanh Thảo
I.GIỚI THIỆU CHUNG
1.TÁC GIẢ THANH THẢO
Dựa vào tiểu dẫn sách giáo khoa hãy nêu những nét cơ bản về Thanh Thảo và thơ Thanh Thảo?
Nhà thơ Thanh Thảo và quê hương Quảng Ngãi
Đọc văn ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
Thanh Thảo
GIỚI THIỆU CHUNG
1. TÁC GIẢ THANH THẢO
Quê Quảng Ngãi.Thuộc thế hệ các nhà thơ trẻ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ.
Một cây bút luôn nỗ lực cách tân thơ Việt theo hướng hiện đại hoá.
Thơ Thanh Thảo giàu suy tư, cảm xúc mãnh liệt, hình thức biểu đạt tự do, phóng túng nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.
Khối vuông Ru-bích cấu trúc thơ mới mẻ sáng tạo theo mô hình mở.
Tôi hay xâu chuỗi vào nhau
Những chữ rời rạc như xâu hạt cườm
Có khi dùng sợi chỉ thường
Có khi là một chuỗi cườm không dây
(Chuỗi Cườm)

Đọc văn ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
Thanh Thảo
I.GIỚI THIỆU CHUNG
1.TÁC GIẢ THANH THẢO
2.TÁC PHẨM
- Viết về Phê-đê-ri-cô Ga-xi-a Lorca (1898- 1936)
Qua chú thích (1) sách giáo khoa hãy nêu những nét chính về Lor-ca?
Bài thơ của Lorca : GHI NHỚ
(Người dịch : Hàm Đan)

Bao giờ tôi tôi chết,
hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta
trong cát.
Bao giờ tôi chết,
giữa những hàng cam
và đám bạc hà.
Bao giờ tôi chết,
xin hãy chôn tôi
trong chiếc chong chóng gió.
Bao giờ tôi chết!
2.TÁC PHẨM
Viết về Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lorca (1898- 1936)
+ Nhà thơ, nhạc sĩ, nhà viết kịch, nhà hoạt động sân khấu thiên tài, người mở đường cho sự cách tân nghệ thuậtTây Ban Nha thế kỉ XX.
+ Một chiến sĩ dũng cảm đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ văn hoá dân tộc và văn minh nhân loại.
+ Bị sát hại 1936 với cái chết oan khuất, bi tráng.
- Rút trong tập “ Khối vuông ru bích” sáng tác tiêu biểu cho kiểu tư duy thơ Thanh Thảo.
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. ĐỌC- HIỂU TỪ KHÓ

Những tiếng đàn bọt nước
Tây-Ban-Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
Tây-Ban-Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc
chàng ném lá bùa cô gái di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li-la li-la li-la…
Khi
tôi
chết
hãy
chôn
tôi
với
cây
đàn
Lời thơ khơi
nguồn, dẫn dắt
dòng cảm xúc
mãnh liệt của
Thanh Thảo về
cái chếtcủa Lor-ca.
L?y tu tu?ng c?a
Lorca ng?m hu?ng
ngu?i d?c hi?u
thụng di?p
c?a b�i tho...
Là một lời
di chúc sớm
th? hi?n tình yêu
của Lor-ca
với nghệ thuật,
với xứ sở
Tây Ban Nha. L�
l?i d?n ph?i bi?t
chụn ngh? thu?t
c?a ụng d? di t?i...

a.Lời đề từ
Lời đề từ này có ý nghĩa gì ?
2.TÌM HIỂU VĂN BẢN
Đọc văn ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
Thanh thảo
I.GIỚI THIỆU CHUNG
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Đọc- giải nghĩa từ khó
Tìm hiểu văn bản
a.Lời đề từ
b.Hình tượng Lorca
* 6 dòng thơ đầu


Em hãy tìm những hình ảnh đặc trưng của xứ sở Tây Ban Nha trong đoạn thơ? Từ đó nhận xét về cách xây dựng hình tượng Lorca của nhà thơ Thanh Thảo?
Đàn ghi ta
(Tây Ban cầm)
Áo choàng Ma-ta-dor (áo choàng đỏ gắt)
Hoa li la
b.Hình tượng Lorca
* 6 dòng thơ đầu
- Đoạn thơ mở đầu gợi 3 hình ảnh đặc trưng của xứ sở Tây Ban Nha
+ Những tiếng đàn Tây ban cầm (Đàn ghi ta)
+ Áo choàng đỏ Những trận đấu bò tót
+ Li la  Hoa li la ( hoa tử đinh hương)
Hình tượng Lorca được xây dựng trên phông nền văn hoá Tây Ban Nha đặc trưng, đậm nét.



Các hình ảnh trong 3 dòng thơ đầu gợi cho em những liên tưởng như thế nào? Hình tượng Lorca gợi lên qua liên tưởng?
- Tiếng đàn bọt nước: một cảm nhận lạ hoá,tiếng đàn vô hình lại hiện hữu tròn trịa mỏng manh như bọt nước liên tưởng đến sự nghiệp cách tân nghệ thuật của Lorca.
-Áo choàng đỏ gắt: gợi liên tưởng tới một đấu trường đặc biệt nơi diễn ra cuộc quyết chiến
+ Con bò tót chính trị độc tài >< đấu sĩ Lorca tư tưởng tự do
+ nền nghệ thuật già nua >< người nghệ sĩ cách tân, sáng tạo
- Li la, li la: chuỗi hợp âm ngân nga liên tưởng tinh thần đấu tranh không mệt mỏi của Lorca qua nghệ thuật.
Lorca một nghệ sĩ đi đầu trong cách tân sáng tạo nghệ thuật; một chiến sĩ đấu tranh vì nền tự do, dân chủ.Một đấu sĩ dũng cảm trên đấu trường nghệ thuật và đấu trường chính trị.
Trong 3 dòng thơ tiếp theo hình tượng Lorca được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh như thế nào?
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
-Các từ láy: lang thang, chếnh choáng, mỏi mòn và các hình ảnh vầng trăng, yên ngựa gợi cuộc sống lãng du đầy khó khăn gian khổ nhưng đẹp đẽ, phóng khoáng và cảm xúc say mê của Lorca trước cuộc sống ấy.

-Miền đơn độc miền của lí tưởng, của nghệ thuật mà Lorca dấn thân chưa có người đồng điệu.Bi kịch của người chiến sĩ, nghệ sĩ tiên phong.

Lorca người nghệ sĩ du ca cô đơn
* Tóm lại 6 dòng thơ đầu Hình ảnh Lor-Ca được xây dựng trên phông nền văn hoá dân tộc mình
Áo choàng
Tiếng đàn
Hoa li la
Vầng trăng
Yên ngựa
Kị sĩ đơn độc
Lãng du, phóng khoáng
Du ca yêu tự do và sáng tạo

 Người nghệ sĩ tài hoa, tự do sống giữa thời đại bạo tàn của chế độ độc tài Frăng-cô và nền nghệ thuật già nua, ôm ấp khát vọng cách tân nghệ thuật và dũng cảm đấu tranh vì nền dân chủ nhưng rất cô đơn trên hành trình lí tưởng ấy.
Trong 12 dòng thơ tiếp theo, Thanh Thảo đã cảm xúc mãnh liệt trước cái chết bi tráng của Lorca, Hãy phân tích các từ ngữ, hình ảnh, cách diễn đạt trong các câu thơ để thấy rõ cảm xúc tư tưởng của nhà thơ?
Tây Ban Nha
hát nghêu nghao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy
* 12 dòng tiếp theo

Sử dụng phép đối lập

Hát nghêu ngao >< Áo choàng bê bết đỏ
 Sự đối lập giữa tinh thần yêu đời, khát vọng tự do sáng tạo cái đẹp của người nghệ sĩ với hiện thực tàn bạo, tạo ấn tượng mạnh mẽ “ kinh hoàng” về cái chết oan khuất đầy đau đớn của Lorca.
Tiếng ghi ta
Nâu
Màu của vỏ đàn, của đất, của quê hương
Nỗi niềm hướng tới quê hương
Lá xanh
Màu của sự sống tươi đẹp
Niềm tha thiết với cuộc sống
Tròn bọt nước vỡ tan
Ròng ròng máu chảy
Hình khối, dòng
đau đớn
Phép nhân hoá, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác khiến tiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim người nghệ sĩ Lor-ca.
vỡ oà, xót xa, tức tưởi

Sử dụng hình ảnh tượng trưng, siêu thực:
* 12 dòng thơ tiếp theo
*12 câu tiếp
Tóm lại
Đoạn thơ khắc hoạ chân dung người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương nhất
Đó là nghệ sĩ yêu tha thiết quê hương cuộc sống. cháy bỏng trong lí tưởng nghệ thuật;
đắm say, thuỷ chung trong tình yêu
bi tráng trong cái chết

Tấm lòng Thanh Thảo: đau xót, tiếc thương, trân trọng, ngưỡng mộ mãnh liệt một tài năng, một nhân cách nghệ sĩ lớn – Lor-ca trong giờ khắc bi thương nhất.
13 dòng thơ cuối:
không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng
đường chỉ tay đã đứt dòng sông rộng vô cùng Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước chàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợt
li la- li la- li la ...

*

Trong 13 dòng thơ cuối tác giả đã suy tư như thế nào về cuộc đời và cái chết của Lorca?
*13 dòng thơ cuối
Không ai chôn cất tiếng đàn
 Lorca chết, vì quá ngưỡng mộ ông người ta đã không biết vượt qua nghệ thuật của ông như mong muốn.
- tiếng đàn như cỏ mọc hoang
- So sánh diễn tả nỗi xót tiếc hành trình cách tân dang dở của người nghệ sĩ. Lorca chết, thiếu vắng kẻ dẫn đường nghệ thuật thành cỏ mọc hoang.
- So sánh cũng thể hiện niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của Lorca.Tiếng đàn tượng trưng cho nghệ thuật của ông, tượng trưng cho tình yêu tự do, tình yêu con người, yêu cái đẹp... nghệ thuật ấy, tư tưởng ấy không thể bị huỷ diệt nó sẽ sống mãi, lan truyền mãi giản dị mà kiên cường như cỏ dại.
* 13 dòng thơ cuối

- Giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng

- Hình ảnh thơ tượng trưng gợi lại cái chết bi phẫn của Lorca: bọn phát xít sát hại rồi quăng xác ông xuống giếng.

- Hình ảnh thơ đẹp kì vĩ thể hiện niềm ngưỡng mộ kính trọng với thiên tài Lorca.
* 13 dòng thơ cuối
- Đường chỉ tay đã đứt
Cái chết của Lorca là định mệnh phũ phàng

Lorca sang ngang, trên chiếc ghi ta màu bạc
Lorca sang thế giới bên kia cùng với nghệ thuật và tinh thần ngay thẳng không chịu quì gối trước bạo lực.


- Các hành động: ném lá bùa, ném trái tim...mang ý nghĩa tượng trưng cho sự giã từ của Lorca, một sự giã từ đậm chất nghệ sĩ dân gian tự do và phóng khoáng...
Hoa Li la (Tử đinh hương)

- Nghệ thuật láy âm “li-la li-la li-la”:
+ gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta ngân nga
+ gợi hình ảnh bông hoa buồn, chia li
+ gợi chuyến đi thăm thẳm và đơn độc của người nghệ sĩ
 Lorca giã từ cuộc sống
nhưng tình cảm ,tư tưởng
nghệ thuật của ông tồn tại
bất diệt
*13 dòng thơ cuối
Tóm lại: đoạn kết tác giả đã suy tư về cuộc đời và cái chết của Lorca bằng những hình ảnh giàu sắc thái tượng trưng ,đem đến cho người đọc cảm nhận sâu sắc Lorca sống mãi với hình ảnh một chiến sĩ dũng cảm của tinh thần tự do, một nghệ sĩ dũng cảm của tinh thần cách tân.
.
*Tiểu kết:
Qua bài thơ hình tượng Lorca được khắc hoạ
+ Một nghệ sĩ tự do, du ca cô đơn trong thế giới bạo tàn để cách tân nghệ thuật và tranh đấu vì nền dân chủ.
+ Một cái chết bi phẫn bởi các thế lực bạo tàn.
+Một tâm hồn bất diệt và nghệ thuật mãi trường tồn, phát triển
Bài thơ làm sống lại huyền thoại về một con người- nghệ sĩ- chiến sĩ Tây Ban Nha vĩ đại Lorca
c.Những đặc sắc nghệ thuật
Sử dụng các hình ảnh, ngôn ngữ thơ tựng trưng, hình tượng thơ đa nghĩa tạo hiệu quả lạ hoá, kích thích liên tưởng nhiều chiều, phóng túng của người đọc...
Bài thơ như giai điệu của một bản nhạc có phần nhạc đệm của ghi ta...
Cấu trúc thơ linh hoạt đảo lộn ngữ pháp cổ điển, câu chữ nhiều khi gián đoạn cắt rời, không vần.
 Phong cách thơ tượng trưng siêu thực.
Đọc văn ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
Thanh Thảo

I.GIỚI THIỆU CHUNG
Tác giả
Tác phẩm
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Đọc- hiểu từ khó
Tìm hiểu văn bản
Chủ đề- tư tưởng
Ghi nhớ SGK
III.LUYỆN TẬP CỦNG CỐ
1. Qua bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” ta thấy hiện lên:
a. Một nghệ sĩ lãng du có tâm hồn phóng khoáng, tha thiết yêu đời, hết mình trong dâng hiến.
b. Một nghệ sĩ tài hoa, tự do, du ca cô đơn trong cách tân sáng tạo nghệ thuật và tranh đấu vì nền dân chủ.
c. Một nghệ sĩ tràn đầy niềm tin tưởng vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
d. Một nghệ sĩ tràn đầy niềm vui sướng vì được về với nhân dân, với ngỌn nguồn cảm hứng sáng tạo.
2. Trong bài thơ “Đàn ghita của Lor-ca”, hình ảnh cây đàn ghi ta, tiếng đàn ghi ta :
a. Được gợi cảm từ tiếng đàn ai oán tủi sầu của Thuý Kiều.
b. Có mối liên hệ sâu sắc bền chặt với dân ca và nhạc cổ truyền của dân tộc ta.
c. Mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Biểu tượng cho tinh thần thơ Lor-ca, cho cuộc đời bất tử của Lor-ca.
d. Vang lên ngắn ngủi rồi tắt lịm theo số phận bi thảm của nhà thơ Lor-ca.
3. Trong bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” hình tượng nghệ thuật nào song trùng với hình tượng Lor-ca ?
a. Cô gái Di-gan.
b. Không gian Tây Ban Nha đặc thù.
c. Màu hoa tím.
d. Cây đàn ghi ta.
4. Hình ảnh “tiếng đàn như cỏ mọc hoang” trong bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” của Thanh thảo có ý nghĩa gì ?
a. Nỗi đau muôn đời ngời sáng trong thơ.
b. Tình yêu và ước vọng muôn đời của nhà thơ được gửi vào cõi bất tử.
c. Thơ ca nghệ thuật không ai chôn được, nó vẫn tồn tại mãi trong cuộc đời.
d. Cuộc đời giản dị và dòng thời gian vô tận.
5. Nhận định nào dưới đây không đúng về hình tượng cây đàn ghi ta trong bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” :
a. Nó cất lên tiếng lòng của Lor-ca trước cuộc sống trước thời đại.
b. Nó biểu tượng cho linh hồn và số phận vĩ đại của Lor-ca.
c. Nó có đủ cung bậc như thơ Lor-ca.
d. Nó bị huỷ diệt nên không thể giúp Lor-ca đến với cõi bất tử.
BÀI TẬP VỀ NHÀ
Cảm nhận của em về hình tượng Lorca được thể hiện trong bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” của nhà thơ Thanh Thảo.
Phân tích những yếu tố thể hiện phong cách thơ tượng trưng siêu thực của Thanh Thảo được thể hiện qua bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca”.
Chân thành cảm ơn
Các thầy cô giáo
và các em học sinh