Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

Kiểm tra bài cũ:
- Giọng thơ trữ tình – chính luận
Kết hợp giữa xúc cảm nồng nàn và suy tư sâu lắng
Hãy trình bày đặc điểm
phong cách thơ
Nguyễn Khoa Điềm?
Ga-xi-a Lorca: (1898 - 1936)
Hãy nghe ca khúc:
Nếu tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta
Sau khi nghe bài hát, em hãy cho biết bài hát nói về điều gì?
Mặt trời hồng trên cát nóng Es-pa-nha
Là tiếng đàn ghi ta của Lorca
Giọt lệ nào ướt đẫm áo choàng đỏ thắm Es-pa-nha
Hay giọt buồn ghi ta của Lorca

Tìm lại vần thơ tranh đấu Es-pa-nha
Nhặt tiếng đàn ghi ta của Lorca
Dăm đường dài với những nỗi buồn
người vũ nữ di gan hát lên bài ca tranh đấu của Lorca

Bay đi xa đi xa
Tiếng đàn ghi ta của Lorca
Bay đi xa đi xa
Lời thơ tranh đấu Es-pa-nha
Vang vang trong tim ta
Tiếng đàn ghi ta của Lorca
Vang vang trong tim ta
Lời thơ tranh đấu Es-pa-nha


Lorca Gascia
Anh đã chết với cây đàn ghi ta
Lorca Gascia
Lời anh vang mãi trong tâm hồn chúng ta

Trong trái tim của những người yêu nước
Và trong mắt xanh của bao niềm mơ ước
trong bước chân người vũ nữ
và trong tiếng ca người nghệ sĩ giang hồ

Lorca Gascia
Anh sống mãi với cây đàn ghi ta
Lorca Gascia
Lời anh vang mãi trong tâm hồn chúng ta

Nếu tôi chết, Hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta!
Đàn ghi ta của Lor-ca
(Thanh Thảo)
KẾT QUẢ CẦN ĐẠT
1.Thấy được vẻ đẹp bi tráng của hình tượng Gar-xi-a Lor-ca.
2. Hiểu và cảm nhận được mạch cảm xúc và suy tư đa chiều của tác giả cùng hình thức biểu đạt thơ mang phong cách tượng trưng.
A. Tìm hiểu chung
Tác giả
Hãy trình bày những hiểu biết của em về nhà thơ Thanh Thảo?
Thanh Thảo (1946): quê huyện Mộ Đức, Quảng Ngãi.
- Tốt nghiệp khoa Ngữ văn, ĐHTH Hà Nội.
- Tham gia kháng chiến chống Mĩ ở miền Nam, sau năm 1975 thì chuyên hoạt động văn nghệ.
- Có nhiều sáng tác hay và độc đáo về chiến tranh và thời kì hậu chiến.
- Được tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học và nghệ thuật năm 2001.
Thanh Thảo
Thơ của Thanh thảo có đặc điểm gì?
Đặc điểm thơ:
+ Đậm chất triết luận: hướng tới vẻ đẹp tinh thần của con người (nhân ái, bao dung, can đảm, trung thực và yêu tự do).
+ Là tiếng nói nhiều suy tư, trăn trở về cuộc sống.
+ Luôn tìm tòi, khám phá, sáng tạo cách biểu đạt mới qua hình thức câu thơ tự do.
+ Đem mĩ cảm hiện đại cho thơ bằng thi ảnh và ngôn từ mới mẻ .
2. Tác phẩm
a/. Tác phẩm chính: (sgk)
b/. Bài thơ “Đàn ghi ta của Lorca”:
+ Những người đi tới biển (trường ca, 1977)
- Xuất xứ:
Rút trong tập “Khối vuông ru-bích”
- Tiêu biểu cho tư duy thơ Thanh Thảo
Khối vuông ru-bich – những gợi ý cho sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh Thảo
+ Dấu chân qua trảng cỏ (thơ, 1978)
+ Những ngọn sóng mặt trời (trường ca, 1981)
+ Khối vuông ru bích (thơ, 1985)
+ Từ một đến một trăm (thơ, 1988)...
Hãy nêu những hiểu biết của em về Lorca?
b.1. Vài nét về Lorca và dòng văn học tượng trưng, siêu thực:
b.1.2. Ga-xi-a Lorca: (1898 - 1936)
 Một thiên tài: sáng chói của VH hiện đại Tây Ban Nha.
Lor ca có sức ảnh hưởng to lớn tới nghệ thuật và chính trị của Tây Ban Nha và thế giới
 Một nhân cách cao đẹp: yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dũng cảm đấu tranh với nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.
Một số phận đầy oan khuất: cái chết bi thảm
b.1.3. Chủ nghĩa tượng trưng, siêu thực:
- Xuất hiện vào đầu XX, trở thành một cuộc cách mạng trong thơ ca.
Nêu những hiểu biết của em về chủ nghĩa tượng trưng, siêu thực?
- Thể hiện qua việc phá vỡ các khuôn mẫu tư tưởng, đánh thức khát vọng vươn dậy khỏi mọi trói buộc.
- Hình tượng trong thơ mang tính chất đa nghĩa, liên tưởng, giàu suy tư. Hình ảnh giàu màu sắc, cảm xúc thẩm mỹ trái ngược với quan niệm nghệ thuật truyền thống.
Đàn ghi ta (Tây Ban Cầm)
Thánh đường Sagrada Familia
Đồng cỏ
Vũ nữ Di-gan
Hoa Lila ở Tây Ban Nha
Những tiếng đàn bọt nước
Tây-Ban-Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
Tây-Ban-Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc
chàng ném lá bùa cô gái di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li-la li-la li-la…
? Thảo luận: (Thời gian 3 phút)
- Nêu ấn tượng của em khi đọc bài thơ?
- Tích hợp với bài “ Luật thơ”, em hãy:
+ Xác định đề tài (Nhóm 1)
+ Xác định thể thơ (Nhóm 2)
+ Xác định phương thức biểu đạt (Nhóm 3)
+ Bố cục tác phẩm (Nhóm 4)
1/ Đề tài:
G. Lor-Ca
Nhà thơ Tây Ban nha
Nhà du ca dùng tiếng đàn
để giải bày nỗi đau buồn,
Khát vọng yêu thương
của dân tộc mình
Tâm hồn trong sáng
Số phận oan khuất
2/ Thể thơ:
tự do
3/ Biểu đạt
Vần nhịp, láy từ kết hợp ngẫu hứng
Từ mô phỏng các nốt ghi ta
Lối diễn tấu tạo dáng dấp ca khúc
Bị phát xít giết hại
Nhạc
giao hưởng
tự sự
4. Bố cục: 4 phần
4 đoạn:
Đ1 (6 dòng đầu)
Đ2 (12 dòng tiếp)
Đ3 (4 dòng tiếp)
Đ4 (9 dòng còn lại)
Hình ảnh Lorca - một nghệ sĩ tự do, cô đơn
Lorca bị hạ sát và nỗi xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tân
Niềm thương xót và sự tiếc nuối những cách tân NT của Lorca không ai tiếp tục
Suy tư về sự giải thoát và cách giã từ của Ga-xi-a Lorca
B. Tìm hiểu văn bản
1/ Hình ảnh Lorca - một nghệ sĩ tự do, cô đơn:
“những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn”
Tìm những hình ảnh tượng trưng và cho biết những hình ảnh đó gợi cho em điều gì?
- “những tiếng đàn”
Âm thanh
“bọt nước”
Hình ảnh
-
→ Tiếng đàn hấp dẫn kỳ lạ : những âm thanh có hình khối: tròn trịa, mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệt
Em liên tưởng đến điều gì qua hình ảnh “áo choàng đỏ gắt”?
Áo choàng đỏ gắt
Đấu trường
Đấu sĩ
Bò tót
Đấu trường chính trị
Lor-ca
Chế độ độc tài
NT cách tân
Nền NT già nua
><
Đấu tranh vì tự do , dân chủ và nền nghệ thuật Tây Ban Nha

Lor-ca tự do , đơn độc trong chiến đấu và trong cách tân nghệ thuật
Em có thấy sự thay đổi nào ở hình tượng Lorca trong 3 dòng thơ sau không?
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
Một Lor-ca đơn độc, mệt mỏi đầy khát vọng cách tân nhưng cũng chếnh choáng mỏi mòn
Lor-ca bị chế độ độc tài thân Phát xít giết hại, sự kiện ấy được thể hiện bằng hình ảnh nào?
Áo choàng bê bết đỏ
2/ Lorca với cái chết oan khuất:
Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn chàng đi như người mộng du
Đấu sĩ bị thương khi giao đấu
Cái chết thảm khốc của Lor-ca
 Hoán dụ
 Đối lập: áo choàng bê bết đỏ hát nghêu ngao
hiện thực khát vọng
tàn ác cái đẹp
 Bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn.
Hình ảnh đó gợi cho em liên tưởng điều gì ?
2/ Lorca với cái chết oan khuất:
“ tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy ”
Trước cái chết của Lor-ca, tác giả đã khắc họa hình ảnh
tiếng đàn ghi ta có gì đặc biệt?
Tiếng ghi ta
Màu của vỏ đàn, của đất, của quê hương
Nỗi niềm hướng tới quê hương
Màu của sự sống tươi đẹp
Niềm tha thiết với cuộc sống
Hình khối, dòng
đau đớn
Tiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim người nghệ sĩ Lor-ca.
vỡ oà, xót xa,
tức tưởi
Nâu
Lá xanh
Chuẩn bị:
Củng cố:
- Niềm thương xót và sự tiếc nuối những cách tân NT của Lorca.
- Những suy tư về sự giải thoát , giã từ của Lor-ca.
- Yếu tố âm nhạc trong bài thơ.

Kết thúc tiết 1, em cần ghi nhớ điều gì về nội dung và nghệ thuật ?
Nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lorca
- Thái độ ngưỡng mộ người nghệ sĩ đại diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật
- Thể thơ tự do, không dấu câu.
- Sử dụng hình ảnh, biểu tượng siêu thực có sức chứa lớn về nội dung.
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT!!!
HẾT TIẾT 1