Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

I. Tiểu dẫn:
Thanh Thảo được công chúng đặc biệt chú ý bởi những bài thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh và thời hậu chiến.
Thơ Thanh Thảo là tiếng nói của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại.
Đặc điểm thơ Thanh Thảo: Giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực, luôn theo đuổi khát vọng cách tân cấu trúc thơ.
1. Tác giả: Thanh Thảo
Rút trong tập: Khối vuông Ru bích (1985).
Bài thơ lấy cảm hứng từ một ấn tượng, một cảm xúc cụ thể, đó là cây đàn của Lorca.
Bài thơ “Đàn ghi ta của Lorca” là sự đồng cảm sâu sắc của Thanh Thảo đối với nhà thơ tài hoa Tây Ban Nha.
2. Bài thơ
Chân dung nhà thơ Garcia Lorca
Một số hình ảnh về Garcia Lorca
II. Hướng dẫn đọc hiểu
Câu hỏi thảo luận nhóm
Nhóm 1
Tìm những hình ảnh gây ấn tượng ở khổ 1. Những hình ảnh ấy gợi em liên tưởng đến điều gì?
Nhóm 2
Ở khổ 2, có hình ảnh nào gây ấn tượng? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Có tác dụng như thế nào?
Nhóm 3
Ở khổ thứ 3 cụm từ nào ám ảnh nhiều nhất. Tiếng đàn được Thanh Thảo miêu tả ra sao?Đó là tiếng đàn thực hay ẩn dụ. Qua đó gợi em liên tưởng đến điều gi?
1. Hướng dẫn đọc
2. Hướng dẫn tìm hiểu văn bản
a. Cảm xúc của Thanh Thảo về số phận - cuộc đời của Lorca
Khổ 1 (nhóm 1):
Áo choàng đỏ gắt
Hình ảnh thực của những hiệp sỹ khoác chiếc áo choàng đỏ trên đấu trường đấu bò tót
Liên tưởng đến một đấu trường đặc biệt giữa người với người, giữa khát vọng tự do dân chủ với chế độ độc tài, giữa khát vọng cách tân nghệ thuật với nền nghệ thuật già nua lạc hậu
Hình ảnh thực của những hiệp sỹ khoác chiếc áo choàng đỏ trên đấu trường đấu bò tót
Vầng trăng… yên ngựa mỏi mòn
Gợi đến người kị sỹ đơn độc, lang thang
Liên tưởng đến người nghệ sỹ Lorca đơn độc, mong manh trên con đường cách tân nghệ thuật và đấu tranh dân chủ.
Khổ 2 (nhóm 2):
Áo choàng bê bết đỏ
Chi tiết thực, Thanh Thảo hồi tưởng lại cảnh Lorca bị sát hại
Hoán dụ - cái chết thảm khốc, bất ngờ, đột ngột khiến cả TBN kinh hoàng
Số phận bi thảm, định mệnh nghiệt ngã
Bi kịch của người nghệ sỹ trong thời đại
Rối ren, lạc hậu, tàn bạo.
Khổ 3 (nhóm 3):
Tiếng Ghita
Nâu
Lá xanh
Tròn bọt nước vỡ tan
Ròng ròng máu chảy.
Tiếng ghita được miêu tả bằng những ẩn dụ, nhân hóa, so sánh, chuyển đổi cảm giác tinh tế. Tiếng ghita không chỉ được miêu tả bằng âm thanh mà bằng cả màu sắc, hình khối.
Thanh Thảo thể hiện nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết bi thảm và đồng cảm với số phận bi kịch của nhà thơ, người nghệ sỹ thiên tài người TBN.
Tiếng đàn có ý nghĩa ẩn dụ, làm nổi bật tình yêu, cái đẹp, cái chết
cũng như nỗi đau đớn nghẹn ngào gợi liên tưởng đến nghệ thuật
của Lorca, cuộc đời, số phận hình hài, linh hồn của Lorca,
là tình yêu quê hương của ông.

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghita màu bạc
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li - la li – la li – la…

b. Suy tư của Thanh Thảo về Lorca:
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật:
Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu mở đầu, kết thúc.
Sử dụng nhiều hình ảnh gợi sự liên tưởng độc đáo, có sức chứa lớn về nội dung. Đó là một biểu hiện của thơ tượng trưng siêu thực.
Kết hợp hai yếu tố thơ và nhạc.
2. Nội dung:
Qua bài thơ tác giả thể hiện nỗi đau và sự xúc động sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lor- ca.
Thái độ ngưỡng mộ người nghệ sĩ đại diện cho tinh thần tự do dân chủ và khát vọng cách tân nghệ thuật. Tình yêu cái đẹp, yêu nghệ thuật và khát vọng tự do mà Lor ca luôn ôm ấp là cái đẹp mà sự tàn ác không thể nào hủy diệt được.
Luyện Tập
Câu hỏi thảo luận:
Hãy tìm những hình ảnh được tạo ra theo lối lạ hóa và phân tích hiệu quả thẩm mĩ của những hình ảnh ấy? Qua hình ảnh gợi cho em những liên tưởng gì?
Hình ảnh thơ theo lối kết hợp của thơ tượng trưng cô đúc, có tính ước lệ, lô gích liên kết bị xóa mờ tạo ra hiệu quả lạ hóa, kích thích trí tưởng tượng của người đọc, Nó thiên về gợi, không coi trọng tả.
Gợi ý: