Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

Người thực hiện: Tr?n Th? Phuong Th?o.
Tháng 11 năm 2010

năm học 2010 - 2011

Thanh Thảo
Đàn ghi ta của Lor-ca
Hoa Lila được trồng nhiều ở Tây Ban Nha
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
1. Tác giả:
Cuộc đời:
- Tên khai sinh: Hồ Thành Công, sinh năm 1946, quê : Mộ Đức, Quảng Ngãi…
- Từng công tác ở chiến trường Miền Nam
Sự nghiệp:
- Nổi tiếng với nhiều tác phẩm thơ và trường ca thời chống Mỹ và sau 1975.
Những tập thơ tiêu biểu: Những người đi tới biển (1977), Dấu chân qua trảng cỏ (1978), Khối vuông Ru-bích (1985), …
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
Hãy nêu những nét chính về cuộc đời nhà thơ Thanh Thảo?
- Đặc diểm thơ Thanh Thảo:
+ Thể hiện những suy tư, trăn trở về các vấn đề của xa hội và thời đại.
+ Khước từ lối biểu đạt dễ dãi, khuôn mẫu bằng những sáng tạo độc đáo và mới mẻ.
+ Phong cách: Nhuốm màu sắc siêu thực, tượng trưng.
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
1. Tác giả:
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
2. Sơ lược về Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha:
D?c chú thích trang 163, em biết gì về Lor-ca?
* Lor-ca:
- Tên đầy đủ: Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca (1898 - 1936)
- Một nghệ sĩ thiên tài của đất nước Tây Ban Nha thế kỉ XX: Nhà thơ, nhạc sĩ, nhà viết kịch .
- Một tư tưởng và nhân cách cao đẹp: Yêu thương nhân dân, tích cực đấu tranh chống nền chính trị độc tài, có khát vọng cách tân nghệ thuật.
- Một số phận oan khuất: Bị ch? d? ph?n d?ng hành hình thảm khốc năm 1936
=> Lor-ca có ảnh hưởng lớn tới nghệ thuật và chính trị của Tây Ban Nha bấy giờ.
Gar-xi-a Lor-ca
Tượng LOR-CA
Nhà hát LOR-CA
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
1. Tác giả:
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
2. Sơ lược về Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha:
* Lor-ca:
* Đất nước Tây Ban Nha:
Thánh đường Sagrada Familia – một biểu tượng của đất nước Tây Ban Nha
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
1. Tác giả:
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
2. Sơ lược về Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha:
* Lor-ca:
Quê hương của cây đàn ghi ta.
+ Ghi ta l� nh?c c? truy?n th?ng c?a TBN.
+ Ghi ta l� bi?u tu?ng cho n?n ngh? thu?t c?a TBN.
=> Tõy Ban c?m.
* Đất nước Tây Ban Nha:
- Quê hương của môn đấu bò tót đầy kịch tính và nguy hiểm.
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
1. Tác giả:
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
2. Sơ lược về Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha:
? Hoàn cảnh ra đời:
- Bài thơ được gợi cảm hứng từ cuộc đời, tài năng và cái chết bi thảm của nghệ sĩ thiên tài Lor-ca, trong nỗi cảm thông, thương xót , ngưỡng mộ sâu sắc về ông ? Là khúc tưởng niệm về Lor-ca.
3. Bài thơ:
Nêu hoàn cảnh ra đời và xuất xứ của bài thơ?
Thanh Th?o nói : "Lor-ca là một nhà thơ mà tôi hết sức ngưỡng mộ, c? về thi ca lẫn cuộc đời và cái chết đều gây cho tôi nhiều xúc c?m và ấn tượng. Chính nh?ng hỡnh ?nh và nhạc điệu trong nhiều bài thơ Lor-ca đã dẫn dắt tôi khi viết bài thơ mà tôi coi như một khúc tưởng niệm oõng"
- In trong tập Khối vuông ru - bích .


Cấu
trúc
ru-bich
Cấu
trúc
thơ
Mô hỡnh mở
phá bỏ khuôn mẫu, giải
phóng cảm xúc và
tưởng tượng.
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
1. Tác giả:
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
2. Sơ lược về Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha:
3. Bài thơ:

=> Bài thơ tiêu biểu cho kiểu tư duy thơ Thanh Thảo
Thanh Thảo
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
1. Tác giả:
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
2. Sơ lược về Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha:
3. Bài thơ:
- Thể thơ tự do không dấu, xoá bỏ mọi ràng buộc, khuôn xáo bằng nhịp điệu bất thường, giàu chất suy tư, hình ảnh lạ hoá, nhuốm màu sắc siêu thực, tượng trưng để diễn tả cảm xúc miên man dâng trào không dứt - sự sáng tạo của Thanh Thảo
Hãy nêu nhận xét về thể thơ?
Nêu bố cục bài thơ?
- Bố cục:
Những tiếng đàn bọt nước
Tây-Ban-Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn

Tây-Ban-Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du

tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng

đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc

chàng ném lá bùa cô gái di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li-la li-la li-la…





Khổ 1: Lor-ca – Con người
tự do, nghệ sĩ tài hoa,
chân chính

Khổ 2 , 3 :
Lor–ca - Cái chết bi phẫn

Khổ 4: Niềm xót thương,
tiếc nuối
Khổ 5 , 6 : Suy tư về cuộc
giải thoát của Lorca
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
1. Tác giả:
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
2. Sơ lược về Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha:
3. Bài thơ:
4. í nghia nhan d? v� câu đề từ.
? Nhan d?: D�n ghi ta c?a Lor - ca l� bi?u tu?ng cho t�i nang v� nh?ng cỏch tõn ngh? thu?t c?a ngu?i ngh? si thiờn t�i Gar-xi-a Lor-ca.
? Cõu tho d? t?.
"Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn".
Em hiểu gì về câu đề từ của bài thơ?
Mẩu chuyện văn học.
Boos-ghết là nhà văn vĩ đại nhất của nước
Ác – hen – ti – na. Ông được cả dân tộc tôn vinh là “ biểu tượng văn hóa” của đất nước khi ông nhân giải thưởng Xéc-van-téc danh dự cao quý nhất về văn học Tây Ban Nha. Thế nhưng, năm 1963, có một nhà thơ BaLan tên là Gôm-bro-vích, khi chia tay các nhà văn trẻ Ác – hen – ti – na( các nhà văn thế hệ đàn em của Boos-ghết) để đi Châu Âu, đã đứng trên boong tàu và thét lớn “ Hỡi tuổi trẻ hãy giết chết Boos-ghết”. Câu nói của Gôm-bro-vích tưởng như đùa cợt nhưng lại chứa đựng một thông điệp tối quan trọng đối với tất cả những ai muốn sáng tạo cái mới.
Thông điệp ấy là:
Bạn hãy dũng cảm vượt qua các thần tượng cũ để làm nên cái mới. Nhưng câu nói của Gôm-bro-vích còn có một nghĩa khác: Một khi bạn đã làm xong việc của mình và sức sáng tạo đã hết, bạn phải biết lui vào quá khứ để những thế hệ mới tự do làm cái mới, đừng để cái bóng của mình đè mãi xuống tương lai.
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
1. Tác giả:
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
2. Sơ lược về Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha:
3. Bài thơ:
- Là câu núi của Lor-ca khi t? bi?t cừi d?i.
4. í nghia nhan d? v� câu đề từ.
=> Thể hiện nhân cách cao đẹp, tâm hồn trong sáng và niềm đam mê nghệ thuật cháy bỏng của Lor-ca.
Như một lời di chúc thể hiện:
+ Sự gắn bó máu thịt và đam mê mãnh liệt của Lor -ca nền âm nhạc và nghệ thuật TBN.
+ Lời nhắn gửi mong muốn với thế hệ sau phải biết "chôn" nghệ thuật của ông đi để hướng tới cái mới hơn, sáng tạo hơn trong nghệ thuật.
+ Thể hiện sự yêu mến, kính trọng, khâm phục của tác giả với bản sắc văn hóa và đất nước TBN.
? "Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn"
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
a. Giới thiệu về Lor-ca:
Trong đoạn 1, Lor-ca hiện lên qua những hình ảnh nào?:
Những tiếng đàn bọt nước
Tây-Ban-Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn

I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
- Tiếng đàn:
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
a. Giới thiệu về Lor-ca: Hình ảnh của Lor-ca được hiện lên qua:
? Biểu tượng của âm nhạc - đất nước Tây Ban Nha.
? Người nghệ sĩ - tài năng nghệ thuật - Lor-ca.
- Tiếng đàn bọt nước:
? Âm thanh nhưng lại có hình khối.
? Lúc hiện, lúc tan, dù mong manh nhưng tinh tế.
? Tài năng nghệ thuật của Lor-ca luôn còn mãi.
-áo choàng đỏ gắt :
? Bản sắc văn hoá Tây Ban Nha.
? Một đấu sĩ trên đấu trường đấu bò tót khốc liệt, đầy kịch tính.
- âm thanh > < màu sắc
- nghệ thuật > < bạo lực
- nghệ sĩ > < đấu sĩ
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
Từ đó giúp chúng ta hình dung ra điều gì?:
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
a. Giới thiệu về Lor-ca:
-> Lor-ca như một đấu sĩ trên đấu trường :
Một đấu trường cũng đầy kịch tính và rất khốc liệt
? Khát vọng tự do >< Nền chính trị độc tài
? Khát vọng cách tân nghệ thuật >< Nền nghệ thuật già nua
=> Một Lor-ca kiên cường, dũng cảm.
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
a. Giới thiệu về Lor-ca:
- Hình ảnh: + đi lang thang miền đơn độc
+ vầng trăng chếnh choáng
+ Yên ngựa mỏi mòn
- Âm thanh: li la li la li la
-> Lor-ca dong duổi trên lưng ngựa, đi khắp nơi hát những bài ca của mình
- Một nghệ sĩ ? m?t m?i
? đơn độc
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
a. Giới thiệu về Lor-ca:
=> Lor-ca
- Đơn độc trong tranh đấu.
- Một nghệ sĩ kiên cường, dũng cảm với khát vọng tự do và cách tân nghệ thuật.
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
a. Giới thiệu về Lor-ca:
b. Cái chết của Lor-ca:

Tây-Ban-Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du

tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy
? Mạch cảm xúc chuyển đổi đột ngột để diễn tả cái chết bất ngờ
-> Cảm giác bàng hoàng, nỗi đau xót tột độ
? Cái chết của Lor-ca:
+ hát nghêu ngao >< áo choàng bê bết đỏ
áo choàng bê bết đỏ
bị điệu về bãi bắn
- Hình ảnh "áo choàng bê bết đỏ":
-> giữa khát vọng tự do >< hiện thực phũ phàng.
+ Hoán dụ: Gợi cái chết bi thảm trên một đấu trường đặc biệt, cực kì khốc liệt -> Số phận bi thương c?a Lor-ca.
- Thái độ của Lor-ca: bàng hoàng, không hiểu. -> Tố cáo xã hội Tây Ban Nha đương thời.
đi như người mộng du
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
a. Giới thiệu về Lor-ca:
b. Cái chết của Lor-ca:
tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy
+ "nâu" : sự trầm lắng, suy tư.
ẩn dụ
+ "xanh" : thiết tha hi vọng
+ "tròn bọt nước vỡ tan" : mong manh
+ "ròng ròng máu chảy" : đau đớn, nghẹn ngào, tức tưởi
nhân hoá
Hình tượng Lor-ca không xuất hiện, chỉ còn vang lên đâu đây những tiếng ghi ta của người N. Sĩ nhưng tiếng ghi ta không còn vẹn nguyên nó đã vỡ ra thành màu sắc, hình khối, thành dòng máu chảy với những đớn đau tái tê. Mỗi hình ảnh là một ẩn dụ về tình yêu, cái đẹp; về nỗi đau và cái chết để phác hoạ thật ấn tượng và độc đáo về cái chết bi thương của Lor-ca.
- Tiếng ghi ta:
- Hình ảnh "áo choàng bê bết đỏ":
nâu
xanh
tròn bọt nước vỡ tan
ròng ròng
máu chảy
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
a. Giới thiệu về Lor-ca:
b. Cái chết của Lor-ca:
tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy
+ N?i ni?m xút xa ti?c n?i c?a con ngu?i, c?a nh� tho tru?c h�nh trỡnh d? dang " Ti?ng ghi ta. v? tan".
+ S? ti?c thuong c?a ngu?i tỡnh th?y chung "Ti?ng. b?u tr?i." :
+ N?i dau c?a chỳng ta tru?c cỏi ch?t thờ th?m c?a ngu?i ngh? si " Ti?ng Ghi ta - mỏu ch?y"
=> Lor-ca dó ph?i d?ng l?i vinh vi?n trong cu?c chi?n d?u cho t? do, cụng lớ v� nh?ng khỏt v?ng cỏch tõn c?a ngu?i ngh? si cung theo dú m� nhu " B?t nu?c v? tan".
- M?i ti?ng Ghi ta khụng ch? l� hỡnh dung v? cỏi ch?t c?a Lor-ca m� cũn l� c?m nh?n n?i ni?m c?a con ngu?i tru?c cỏi ch?t ?y.
nâu
xanh
tròn bọt nước vỡ tan
ròng ròng
máu chảy
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
2. Cảm xúc, suy tư của nhà thơ
Nỗi thất vọng lớn bởi dường như không ai thực sự hiểu
Lor - ca -> Lời di nguyện của Lor-ca không ai thực hiện.
“Không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang”
- Tiếng đàn không chết, còn mãi, lan mãi - Nghệ thuật Lor - ca bất diệt.
?Tiếng đàn:
=> Thể hiện niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật nói chung và di sản nghệ thuật của Lorca nói riêng. Niềm tiếc nuối cho hành trình cách tân nghệ thuật của Lorca còn dang dở. Cũng là nỗi buồn của Thanh Thảo khi không ai thực hiện tiếp cách tân nghệ thuật của Lor-ca.
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
2. Cảm xúc, suy tư của nhà thơ
?Hình ảnh:
“ Giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng”.
-> Lor-ca chết nhưng linh hồn và nghệ thuật cùng niềm đau đáu về cái đẹp của ông vẫn sáng long lanh.
" Đường chỉ tay đã đứt - dòng sông rộng vô cùng".
Số mệnh Lor-ca ngắn ngủi >< cuộc đời và khát vọng vô cùng
-> Sự cảm thông với số phận ngắn ngủi của Lor-ca.
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
2. Cảm xúc, suy tư của nhà thơ
?Hình ảnh:
“ Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc”.
-> Di sản nghệ thuật lấp lánh của Lor-ca đã nâng dìu ông đi qua bên kia cuộc đời. Lor-ca đi vì nghệ thuật, vì lẽ sống.
" Ném lá bùa
Ném trái tim
-> Cái chết không bi thảm mà là một sự giải thoát khỏi những hệ luỵ trần gian. Đó là tiếng lòng tri âm, là sự cảm phục, ngưỡng mộ sâu sắc của Thanh Thảo với Lorca.

I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
1. Nội dung:
Bài thơ thể hiện hình tượng Lor-ca - một nghệ sĩ thiên tài; kiên cường, dũng cảm; có tâm hồn đẹp với số phận nghiệt ngã. Đồng thời thấy được tình cảm của tác giả.
III. TỔNG KẾT
- Sử dụng hệ thống tượng trưng, lạ hoá, mang màu sắc siêu thực qua các thủ pháp ẩn dụ, nhân hoá, đối lập, .
- Lối thơ tự do không dùng dấu câu.
2. Nghệ thuật:
I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA
( Thanh Th?o)
II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT
1. Bài thơ thể hiện những nội dung gì?
A. Hình tượng Lor-ca - một nghệ sĩ thiên tài; kiên cường, dũng cảm; có tâm hồn đẹp.
B. Hình tượng Lor-ca - một số phận nghiệt ngã.
C. Tình cảm đau xót, cảm thông, ngưỡng mộ của tác giả với Lorca.
D. Tất cả các ý trên.
2. Trong bài thơ, tác giả không sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
A. ẩn dụ.
B. Đối lập.
C. Câu hỏi tu từ.
D. Nhân hoá.
Các thủ pháp nghệ thuật mà tác giả sử dụng.
- Hoán dụ
Tiếng đàn
Áo choàng bê bết máu
Cuộc đời Lor-ca
Cái chết
- Ẩn dụ
Ghi ta nâu
Ghi ta lá xanh
Ghi ta tròn
Tượng trưng
bầu trời, cô gái
bọt nước vỡ tan
Nhân hoá
ròng ròng máu chảy
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
Trường phái tượng trưng siêu thực
Đối lập
Đan xen nhiều biện pháp nghệ thuật
Sự đồng cảm sâu sắc liên tưởng đa chiều của Thanh Thảo
Tự do
Bạo tàn
Gieo sự sống
Hủy diệt sự sống
Gieo cái đẹp
Gieo cái ác
Trái tim yêu đời
Hiện thực phũ phàng
Sự vỡ nát đau thương
Tiếng đàn trong trẻo, tròn đầy
làm bật tâm hồn tài năng và số phận bi thương của Lorca


Giờ học kết thúc.
Chân thành cảm ơn
sự chú ý theo dõi của các
thầy giáo, cô giáo!



D?ng Yờn, ngày 12 tháng 11 năm 2010