Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

TRƯỜNG THPT TIỂU LA
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO
VÀ CÁC EM HỌC SINH !
Đàn ghi ta của Lor-ca
Thanh Thảo
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: (sgk)
- Ngòi bút hướng nội, luôn suy tư, trăn trở những vấn đề về cuộc sống của nhân dân, đất nước, thời đại.
- Luôn tìm tòi những hình thức biểu đạt mới, nỗ lực cách tân thơ Việt.
Quê hương Núi Ấn – Sông Trà, Quảng Ngãi và
nhà thơ Thanh Thảo
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Gar-xi-a Lor-ca: (Chú thích sgk)

I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Garxia Lorca: (1898 – 1936) (Chú thích sgk)

Một thiên tài: nhà thơ, nhạc sĩ, nhà viết kịch, nhà hoạt động sân khấu người Tây Ban Nha - đại diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỷ XX.

Một nhân cách cao đẹp: nhà thơ hiện đại yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dám dũng cảm đấu tranh với một nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.

Một số phận đầy oan khuất: kẻ thù tàn nhẫn lén thủ tiêu ông, nhiều người không hiểu hết sự hy sinh cao cả của ông.
Một số hình ảnh về đất nước Tây Ban Nha
Quốc kỳ và quốc huy Tây Ban Nha


Đấu trường Plaza de Toros
Quảng trường chính Pam plona
Thánh đường Sagrada Familia
Nhà hát LOR-CA
Hoa li-la
Mặt trời hồng trên cát nóng Es-pa-nha
Là tiếng đàn ghi ta của Lorca
Giọt lệ nào ướt đẫm áo choàng đỏ thắm Es-pa-nha
Hay giọt buồn ghi ta của Lorca

Tìm lại vần thơ tranh đấu Es-pa-nha
Nhặt tiếng đàn ghi ta của Lorca
Dặm đường dài với những nỗi buồn
người vũ nữ di gan hát lên bài ca tranh đấu của Lorca

Bay đi xa đi xa
Tiếng đàn ghi ta của Lorca
Bay đi xa, đi xa
Lời thơ tranh đấu Es-pa-nha
Vang vang trong tim ta
Tiếng đàn ghi ta của Lorca
Vang vang trong tim ta
Lời thơ tranh đấu Es-pa-nha


Lorca Gascia
Anh đã chết với cây đàn ghi ta
Lorca Gascia
Lời anh vang mãi trong tâm hồn chúng ta

Trong trái tim của những người yêu nước
Và trong mắt xanh của bao niềm mơ ước
trong bước chân người vũ nữ
và trong tiếng ca người nghệ sĩ giang hồ
Lorca Gascia
Anh sống mãi với cây đàn ghi ta
Lorca Gascia
Lời anh vang mãi trong tâm hồn chúng ta

Nếu tôi chết ! Hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta!
Nếu tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta

Thơ: Huỳnh Phước Liên
Nhạc: Thanh Tùng
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Gar-xi-a Lor-ca:

3. Tác phẩm:
Những khối vuông ru bích
In trong tập “Khối vuông ru-bích” (1985), tiêu biểu cho kiểu tư duy thơ tượng trưng.
II. Đọc - hiểu bài thơ:
Những tiếng đàn bọt nước
Tây-Ban-Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn

Tây-Ban-Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du

tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng

đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc

chàng ném lá bùa cô gái di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li-la li-la li-la…


“khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”
Ph. G. Lor-ca
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
Đàn ghi ta của Lor - ca
Những tiếng đàn bọt nước
Tây-Ban-Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn

Tây-Ban-Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du

tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng

đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc

chàng ném lá bùa cô gái di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li-la li-la li-la…



Khổ 1:
Người nghệ sĩ nhiều khát vọng
Khổ 2 , 3 :
Cái chết bi phẫn

Khổ 4: Tâm hồn bất tử
Khổ 5 , 6 : Suy tư về cuộc
giải thoát của Lorca
II. Đọc - hiểu bài thơ:


GHI NHỚ
( Garxia Lorca )
Bao giờ tôi chết,
hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta
trong cát.
Bao giờ tôi chết,
giữa những hàng cam
và đám bạc hà.
Bao giờ tôi chết,
xin hãy chôn tôi
trong chiếc chong chóng gió.
Bao giờ tôi chết!

1. Câu thơ đề từ: “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”
- Niềm đam mê nghệ thuật, tình yêu Tổ quốc của Lor-ca.
Lor-ca muốn gửi thông điệp gì qua câu thơ này?
- Mong muốn sự xóa bỏ ảnh hưởng của bản thân, để có những cách tân mới mẻ trong tương lai.
- Là lời di chúc của Lor-ca khơi nguồn cảm xúc cho Thanh Thảo.
II. Đọc - hiểu bài thơ:
Hình ảnh “tiếng đàn bọt nước”
có ý nghĩa tượng trưng cho điều gì ?
2. Mạch cảm xúc bài thơ:
a. Lor-ca, người nghệ sĩ nhiều khát vọng:
- Tiếng đàn:
Biểu tượng cho tài năng nghệ thuật của Lor-ca, nghệ thuật dân tộc TBN.
- Li-la, li-la:
- Áo choàng đỏ gắt:
âm thanh mô phỏng nốt nhạc, tên gọi của một loài hoa -> tái hiện không gian văn hóa đậm đà bản sắc TBN.
 Khát vọng cách tân nghệ thuật.
II. Đọc – hiểu bài thơ:
2. Mạch cảm xúc bài thơ:
- Áo choàng đỏ gắt:
- Hãy phân tích ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh “áo choàng đỏ gắt”?
+ Gợi khung cảnh đấu trường mang đậm bản sắc văn hóa TBN: cuộc đối đầu giữa các đấu sĩ với bò tót.
+ Gợi khung cảnh đấu trường chính trị: cuộc đối đầu giữa Lor-ca (khát vọng dân chủ, tự do) với nền chính trị độc tài TBN.
- Lor-ca: “Đi lang thang”, “đơn độc”, “chếnh choáng” với “vầng trăng”, “yên ngựa”.
 Phong cách nghệ sĩ dân gian đậm cốt cách TBN, tự do, yêu đời, nhiều khát vọng; sự cô đơn của Lor-ca trước nền chính trị tàn bạo, trước nghệ thuật TBN già cỗi.
a. Lor-ca, người nghệ sĩ nhiều khát vọng:
II. Đọc - hiểu bài thơ:
b. Lor-ca và cái chết đầy bi phẫn:
1. Câu đề từ:
2. Mạch cảm xúc bài thơ:
a. Lor-ca, người nghệ sĩ nhiều khát vọng:
- Áo choàng bê bết đỏ:
+ Hình ảnh tả thực, cảnh tượng về một hiện thực đẫm máu, kinh hoàng về cái chết của Lorca.
+ Hình ảnh biểu tượng, với hai hoán dụ đối lập: hát nghêu ngao >< bê bết đỏ
 yêu đời, yêu tự do >< hiện thực tàn bạo
 miêu tả cái chết bất ngờ, bàng hoàng.
+ Lor-ca “đi như người mộng du” : thái độ dửng dưng, hiên ngang không sợ hãi bạo quyền.
Những hình ảnh nào miêu tả cái chết của Lor-ca ?
b. Lor-ca và cái chết đầy bi phẫn:
- Áo choàng bê bết đỏ:
- Tiếng ghi ta:
+ Biện pháp nhân hoá “Tiếng ghi ta … máu chảy”  Âm nhạc hóa thành thân phận, tiếng đàn hóa thành linh hồn, sinh thể đau đớn, quằn quại.
Từ những ẩn dụ, nhân hóa về tiếng đàn, hãy cảm nhận
các cung bậc tình cảm của tâm hồn Lor-ca ?
+ tiếng ghi ta: nâu (trầm tĩnh, nghĩ suy)
xanh (thiết tha, hy vọng)
tròn bọt nước vỡ tan (bàng hoàng, tức tưởi)
ròng ròng máu chảy (sự đau đớn, nghẹn ngào)
Nâu, xanh, tròn bọt nước, ròng ròng máu chảy
+ Biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác  Tiếng ghi ta vỡ ra thành màu sắc, hình khối, hành động đầy đau thương, bi phẫn.
=> Sử dụng tài tình các biện pháp tu từ, hình ảnh nhuốm màu siêu thực  khắc hoạ thật ấn tượng về cái chết đầy bi phẫn, dữ dội của người nghệ sĩ Lor-ca.
 Tiếng đàn – tâm hồn và thân phận của Lor-ca: trong trẻo sức sống, cháy bỏng khát vọng và đau thương cho bi kịch của số phận.
c. Lor-ca, một tâm hồn bất diệt:
 Nhưng nghệ thuật sẽ thành cỏ dại “như cỏ mọc hoang” khi không còn người nghệ sĩ chân chính dẫn đường.
- Tiếng đàn “không ai chôn cất”, “như cỏ mọc hoang”
 Nghệ thuật, cái Đẹp không thể bị hủy diệt, nó có sức sống mãi mãi, giản dị mà kiên cường.
Lời di nguyện của Lor-ca không thực hiện được. Vì sao?
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh đáy giếng
II. Đọc – hiểu bài thơ:
c. Lor-ca, một tâm hồn bất diệt:
 Cái chết không thể tiêu diệt được tâm hồn và những sáng tạo nghệ thuật của Lor-ca. Cái Đẹp mãi mãi trong sáng long lanh và bất tử.
Hãy chỉ ra ý nghĩa tượng trưng được
thể hiện qua những hình ảnh này?
- Tiếng đàn “không ai chôn cất”, “như cỏ mọc hoang”
- “Giọt nước mắt, vầng trăng … đáy giếng”: là những hình ảnh tượng trưng.
 Nỗi đau và nghệ thuật (cái Đẹp) hóa thành vũ trụ bất tử.
(Biểu hiện lối suy tư đa chiều, giọt nước mắt và vầng trăng tồn tại trong nhiều mối quan hệ: đẳng lập, so sánh, sở hữu, đồng nhất...)
II. Đọc - hiểu bài thơ:
d. Suy tư về cuộc giải thoát của Lor-ca:
Hai hình ảnh “đường chỉ tay đã đứt”
và “dòng sông rộng vô cùng” biểu tượng cho điều gì ?
- đường chỉ tay đã đứt / dòng sông rộng vô cùng
 Số mệnh ngắn ngủi > < cuộc đời dài rộng, khát vọng còn đầy ắp.
- Lor-ca “bơi” qua dòng sông trên “chiếc ghi ta màu bạc”:
Nghĩa ẩn dụ của hình ảnh “bơi trên chiếc ghi ta màu bạc” ?
 Di sản nghệ thuật của Lor-ca đã nâng dìu ông đi vào cõi vĩnh hằng.
- Hành động “ném lá bùa” hộ mệnh , “ném trái tim”  tượng trưng cho một sự giã từ, một sự lựa chọn.
III. Tổng kết :
Bài thơ thể hiện những nội dung gì ?
 Chủ đề:
Bài thơ thể hiện nỗi đau xót sâu sắc về cái chết bi phẫn của Garxia Lorca, thái độ ngưỡng mộ của nhà thơ đối với người nghệ sĩ thiên tài Tây Ban Nha.
Những đặc điểm nghệ thuật của bài thơ ?
 Nghệ thuật :
- Hệ thống hình ảnh tượng trưng, lạ hóa, mang màu sắc siêu thực .
- Sự kết hợp giữa thơ và nhạc.
- Lối thơ tự do, không dùng dấu câu .
XIN CẢM ƠN, CHÀO TẠM BIỆT VÀ HẸN GẶP LẠI