Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

Thanh Thảo

Đàn ghi ta của Lor-ca
I. Giới thiệu
1. Nhà thơ Thanh Thảo
2. Người nghệ sĩ Lor-ca
SGK
Hoa Li la (Tử đinh hương)
Áo choàng đỏ gắt
II. ĐỌC & TÌM HIỂU :
2.1. Hình tượng Lor-ca huyền thoại => 3 khổ đầu

2.2. Suy cảm của Thanh Thảo về hình tượng Lor-ca => 4 khổ cuối



Gợi lên những đấu trường bò tót truyền thống của Tây Ban Nha
Gợi hình dung về đấu trường xã hội
Khát vọng dân chủ
Khát vọng cách tân nghệ thuật
Nền chính trị độc tài
Nền nghệ thuật già nua
* HèNH ?NH D?T NU?C T�Y BAN NHA
+ áo choàng đỏ gắt
+ li-la li-la li-la: Ti?ng d�n ghi ta Tõy Ban Nha

Tờn lo?i hoa m?c kh?p Tõy Ban Nha
Hình ảnh Lor-ca hiện lên trên phông nền văn hoá dân tộc mình
Thanh Thảo đã thành công khi lựa chọn những hình ảnh thơ có sức biểu đạt lớn
* Lor-ca, người nghệ sĩ với số phận bi kịch
- “tiếng đàn bọt nước” + “li-la li-la li-la” -> âm nhạc của Lor-ca, tâm hồn Lor-ca => người nghệ sĩ đang bay bổng với những giai điệu đẹp
- 3 câu tiếp “đi … mỏi mòn” -> người kị sĩ khao khát tự do, cách tân nhưng hết sức đơn độc => hình ảnh thơ mang giá trị tượng trưng
- “Tây Ban Nha … bê bết đỏ” -> đối lập + hoán dụ => cái chết phũ phàng, bất ngờ
- tiếng ghi ta không còn nguyên vẹn:
+ vỡ ra thành màu sắc: “… ghi ta nâu, … lá xanh”
+ vỡ ra thành hình khối: “… tròn bọt nước…”
+ … thành dòng chảy: “… ròng ròng – máu chảy”
=> điệp “tiếng ghi ta” + thủ pháp chuyển đổi cảm giác


=> Lor-ca đã phải dừng lại vĩnh viễn trong cuộc chiến đấu cho tự do, công lí và những cách tân vì nghệ thuật

Tiểu kết
Hình tượng Lor-ca được cảm nhận ở nhiều khía cạnh, ở nhiều cấp độ khác nhau, dựng nên một khối toàn vẹn một nghệ sĩ tài năng và chân chính trong một môi trường bạo lực.


“Trước tiên, tôi biết đến Lor-ca như một tâm hồn rất lãng mạn, rất phiêu du. Tiếp đó, tôi lại biết đến Lor-ca như một hồn thơ rất Tây Ban Nha, một hồn thơ kết đọng và phát huy được những gì cốt lõi nhất trong tinh thần và cảm xúc của dân tộc mình. Cuối cùng, tôi lại biết đến Lor-ca qua cuộc chiến tranh ái quốc của Tây Ban Nha chống phát xít đầy hào hùng, đầy huyền thoại, mà Lor-ca đã ngã xuống như một người tử vì đạo, ngã xuống mà còn chưa hết ngơ ngác vì sự bạo tàn phi lí đang giẫm đạp lên những gì đẹp đẽ nhất của cuộc đời mình.”
(Bằng Việt – Vì sao Lor-ca hấp dẫn tôi, TCVH, số 11, 1998)
2.2. Suy cảm của Thanh Thảo về hình tượng Lor-ca





không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng

đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc

chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt

li-la li-la li-la…
- Biện pháp so sánh:
+ mất mát, tổn thất - nghệ thuật
thiếu vắng kẻ dẫn đường
+ sức sống mãnh liệt của nghệ thuật
và những khát vọng của Lorca.


Hình ảnh tượng trưng -> ý nghĩa hàm súc, nối giọt nước mắt - vầng trăng
nối vũ trụ - giếng nước sâu
-> buồn - đẹp - bất tử.

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
2.2. Suy cảm của Thanh Thảo về hình tượng Lor-ca
2.2.1. … về số phận của nghệ thuật
N?i dau xút, ti?c thuong cho h�nh trỡnh cỏch tõn ngh? thu?t dang d? c?a ngu?i ngh? si
Ni?m tin v�o s? b?t t? c?a ngh? thu?t Lor-ca
2.2.1. Sự suy cảm về số phận tiếng đàn (số phận nghệ thuật)
@- Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh “tiếng đàn”:
+ tiếng lòng của thi sĩ
+ phương tiện tranh đấu
+ số phận bi kịch của cái đẹp mong manh trong môi trường bạo lực

@- Ý nghĩa biểu tượng “cỏ mọc hoang”:

=> Sự bất tử của nghệ thuật, nhân phẩm Lor-ca - hiện thân của cái Đẹp giản dị và trường tồn như cỏ cây thiên nhiên.
2.2. Suy cảm của Thanh Thảo về hình tượng Lor-ca
2.2.2. …về hành trình cách tân nghệ thuật
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc

chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt

li-la li-la…
Chiếc ghi ta màu bạc
Màu của sự trong sạch, tinh khiết, phản chiếu lung linh.
Lấp lánh ánh sáng của tình yêu đối với người con gái, đối với nghệ thuật, với nhân dân, đất nước Tây Ban Nha.
Đường chỉ tay đã đứt
Hữu hạn
đường chỉ tay đã đứt
Trên chiếc ghi-ta màu bạc
Dòng sông rộng vô cùng
><
Vô hạn
=> Sự siêu thoát
Lor-ca bơi sang ngang
Với hình ảnh đầy chất mộng, chất thơ, tác giả tưởng tượng sự giã từ của Lor-ca : thanh thản, đậm chất nghệ sĩ
Câm lặng, tự nguyện chôn vùi, hi sinh vì nghệ thuật
- lá bùa cô gái Di-gan: Số phận tình yêu
- trái tim: Khát vọng tự do và cách tân nghệ thuật
- nộm: H�nh d?ng d?t khoỏt
Lila ngân vang:
+ Những đoá hoa tím ngát thầm tiễn biệt linh hồn Lorca
+ Nốt nhạc xao xuyến mãi ngân vang trong lòng người tưởng nhớ đến nghệ sĩ đàn ghi ta
2.2. Sự suy cảm của nhà thơ Thanh Thảo về hình tượng Lor-ca (3 khổ thơ cuối)




2.2.2. Sự suy cảm về hành trình cách tân nghệ thuật


Tính chất chìa khoá của Đề từ “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”:
+ Tình yêu của Lor-ca đối với nghệ thuật
+ Tình yêu của Lor-ca đối với đất nước Tây-ban-cầm
+ Sự cần thiết vượt qua nghệ thuật cũ, đi tiếp hành trình cách tân nghệ thuật.
=> Cách Thanh Thảo tiếp nhận di chúc của nhà cách tân Lor-ca: không lặp lại cái cũ, đi tìm cái mới => học tinh thần dũng cảm, dám đi đến tận cùng con đường mình lựa chọn.

ĐỌC & GHI NHỚ
2.1. Hình tượng Lor-ca huyền thoại
Một nghệ sĩ chân chính phải chịu số phận bi kịch

2.2. Suy cảm của Thanh Thảo về hình tượng Lor-ca
2.2.1. … về số phận của nghệ thuật
2.2.2. … về hành trình cách tân nghệ thuật
TỔNG KẾT
1. NỘI DUNG
Vẻ đẹp nhân văn:
- Tâm hồn, nhân cách, số phận của Lor-ca

- Sự đồng cảm của Thanh Thảo

2. NGHỆ THUẬT
Cách biểu đạt mới:
- Sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình

- Vẻ đẹp thơ Thanh Thảo – hiện đại theo cách tượng trưng, siêu thực