Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

TRƯỜNG THPT BÌNH KHÁNH
TỔ VĂN
GIÁO VIÊN : NGUYỄN THỊ LINH
KIỂM TRA BÀI CŨ
THANH THẢO
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. TÁC GIẢ :
- Thanh Thảo tên thật Hồ Thành Công sinh năm 1946 , quê tỉnh Quảng Ngãi
-Tốt nghiệp khoa ngữ văn , trường Đại học tổng hợp Hà Nội , Thanh Thảo vào công tác ở chiến trường miền Nam.
-Ông n?i ti?ng v?i nh?ng bài tho và tru?ng ca mang di?n m?o d?c đáo vi?t v? chi?n tranh và th?i h?u chi?n, th? hi?n nhi?u suy tu, tran tr? v? các v?n d? xã h?i về th?i d?i.
- Thanh Thảo làm thơ , viết báo , tiểu luận phê bình và nhiều thể loại khác , nổi bậc nhất là thơ ca .
-Nội dung : Thơ Thanh Thảo là tiếng nói của người trí thức nhiều suy tư , trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại .
-Nghệ thuật : Ông luôn nổ lực cách tân thơ Việt , tìm kiếm những cách biểu đạt mới qua hình thức câu thơ tự do , đem đến cho thơ một mĩ cảm hiện đại với hệ thống thi ảnh và ngôn từ mới mẻ .
Tác phẩm tiêu biểu : "Những người đi tới biển " ( 1977), " Dấu chân trên trảng cỏ " (1978) , " Khối vuông ru-bích " (1985) , " Từ một đến một trăm "(1988)
Nêu những nét tiêu biểu về tác giả Thanh Thảo?
Một số hình ảnh của nhà thơ Phê-đê-ri-cô Gar-xi-aLor-ca.
Nhà thơ Phê-đê-ri-cô Gar-xi-aLor-ca.
Tên : Phê-đê-ri-cô Gar-xi-aLor-ca ( 1898-1936) một trong những tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha . Từ nhỏ , Lor-ca được coi là thần đồng với năng khiếu trên nhiều lĩnh vực nghệ thuật : thơ ca , hội họa , âm nhạc , sân khấu .
_ Xã hội : Tây Ban Nha dưới sự cai trị của chế độ độc tài Pri-nô đê Ri-vê-ra , hết sức phản động về chính trị và nghệ thuật đang trên đường già cỗi
Lor-ca vừa nồng nhiệt cổ vũ nhân dân đấu tranh với mọi thế lực , đòi quyền sống chính đáng vừa khởi xướng và thúc đẩy mạnh mẽ những cách tân về nghệ thuật .
_ Sự có mặt của Lor -ca khiến cho đời sống tinh thần của Tây Ban Nha và khu vực Tây Âu trở nên sôi động . Hoảng sợ trước sức ảnh hưởng của Lor-ca , năm 1936 chế đô phản động đã bắt giam và giết chết ông
_ Cái chết của Lor-ca Làm dâng trào ngọn sóng phẫn nộ hết sức mạnh mẽ trên thế giới đối với bọn phát xít .
=>Tên tuổi của Lor-ca trở thành biểu tượng , là ngọn cờ tập hợp các nhà văn hóa Tây Ban Nha và thế giới chống phát xít , bảo vệ văn hóa dân tộc và văn minh nhân loại

ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO

" Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn "
Ph.G.Lor-ca
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
Li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn

Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
tiếng đàn ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đấy giếng
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lor-ca bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc

chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt

li-la li-la li-la.

2. TÁC PHẨM
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. TÁC GIẢ :
Được rút ra trong tập " Khối vuông ru-bích "(1958).Là một trong những sáng tác tiêu biểu cho kiểu tư duy của Thanh Thảo : giàu suy tư , mãnh liệt , phóng túng trong cảm xúc , ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng , siêu thực mà ông học tập ở nhàthơ hiện đại Tây Ban Nha : Phê-đê-ri-cô Gar-xi-aLor-ca.
a.Xuất xứ
b. Bố cục :
_ Đoạn 1 (6 dòng đầu): Hình ảnh Lor-ca: con người tự do, nghệ sĩ, cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha. _ Đoạn 2 (12 dòng tiếp): Cảm xúc và suy nghĩ trước cái chết của Lor- ca và về sự dang dở của khát vọng đổi mới . _ Đoạn 3 (4 dòng tiếp) : Niềm xót thương Lor-ca và tiếc nuối những cách tân nghệ thuật của Lorca không ai tiếp tục. _ Đoạn 4 (9 dòng cuối) : Suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lor-ca.
Nêu xuất xứ của bài thơ ?
Bài thơ có thể chia mấy phần ? Nội dung của từng phần ?
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO
_ "Cây đàn ": biểu tượng sự nghiệp nghệ thuật của Lorca
_ "Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn":

c. Ý nghĩa lời đề từ
I. TÌM HIỂU CHUNG
2. TÁC PHẨM
Em hiểu thế nào về ý nghĩa của lời đề từ ?
+ Lời di chúc khi tác giả đang còn sống, thể hiện tình yêu quê hương tha thiết (cây đàn ghi-ta là biểu tượng của đất nước Tây Ban Nha)
+ Lời đề từ là thông điệp của Lorca:Ước nguyện suốt đời theo đuổi sự nghiệp sáng tạo nghệ thuật , mong muốn xóa bỏ ảnh hưởng của bản thân dành đường cho thế hệ trẻ vươn tới vì nghệ thuật phải luôn được đổi mới và phát triển .
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO

II.ĐỌC -HIỂU
1. Đoạn 1: Hình ảnh Lorca trên con đường cách tân nghệ thuật
_ Hình ảnh so sánh , ẩn dụ mới mẻ:
+ "Tiếng đàn bọt nước "
-tính tạo hình :
Tiếng đàn mong manh phiêu lãng
?ước vọng đổi mới nghệ thuật của Lorca .
+"Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt":
Hình ảnh vừa hiện thực
vừa tượng trưng mang tính truyền thống :
cả Tây Ban Nha là một đấu trường đẫm máu , nơi người nghệ sĩ đương đầu với những thế lực tàn bạo để giành lấy tự do, dân chủ.
_ Cụm từ "Li-la li-la li-la"hợp âm của tiếng đàn ghi ta :
lặp lại như cuộc đấu tranh diễn ra hằng ngày và khắc sâu hình ảnh người nghệ sĩ .
Các hình ảnh sau gợi cho em sự liên tưởng gì?
tiếng đàn bọt nước
áo choàng đỏ gắt
vầng trăng chếnh choáng
yên ngựa mỏi mòn
li la li la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
? Sự kết hợp từ độc đáo, sáng tạo, mang tính tượng trưng, siêu thực đã làm sống lại hình ảnh Lorca - người chiến sĩ của tự do với khát vọng đổi mới nghệ thuật - mong manh, đơn độc trên con đường đấu tranh.
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO
1. Đoạn 1: Hình ảnh Lorca trên con đường cách tân nghệ thuật
- Cuộc hành trình đi tìm cái đẹp của người nghệ sĩ : đơn độc , nhọc nhằn "trên yên ngựa mỏi mòn" để nhận ra "vầng trăng chếnh choáng" khác thường.
Ba câu thơ trên gợi cho em hình ảnh gì về Lor-ca?
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO
II.ĐỌC -HIỂU
Đoạn 2: Cảm xúc và suy nghĩ trước cái chết của Lor- ca
Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
- Câu rất ngắn :
Cả Tây Ban Nha đang lơ đãng, triền miên với những giai điệu cũ kĩ, rời rạc, bỗng choàng tỉnh, bất ngờ và kinh hoàng trước cái chết của Lor-ca
- Hình ảnh hoán dụ " áo choàng bê bết đỏ ":
Hình ảnh thực:
->Cảnh Lor-ca bị hành hình thảm khốc.
- Hình ảnh so sánh
Lor-ca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
->Lorca trong sáng, vô tội,bàng hoàng, chập chờn bước vào cõi chết .
=> Với vài chi tiết đã miêu tả sinh động cái chết thương tâm của Lorca và tạo nên nhiều xúc cảm cho người đọc
Hình ảnh của Lorca hiện lên
như thế nào trong tưởng
tượng của Thanh Thảo?
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO


Đoạn 2: Cảm xúc và suy nghĩ trước cái chết của Lor- ca
- Những hình ảnh tượng trưng siêu thực với cách so sánh , liên tục chuyển đổi cảm giác - màu sắc - âm thanh .
tiếng ghi-ta nâu
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy
- Tiếng đàn của sự hoài niệm , của tình yêu " bầu trời cô gái ấy "tất cả đã vỡ tan chìm trong màu " đỏ gắt " hiện diện khắp Tây Ban Nha.
Biểu thị sự đau đớn tột cùng của lor ca , của nghệ thuật , để lại nhiều
suy nghĩ , cảm xúc trong lòng người đọc .
? Những hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng : niềm thương cảm sâu sắc trước cái chết đầy bi phẫn của Lorca .
Trước cái chết của Lorca , tác giả đã dùng
hình ảnh gì diễn tả ?Những hình ảnh này
có gì đặc biệt ?
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO
II.ĐỌC -HIỂU
3.Đoạn 3: Niềm xót thương, tiếc nuối của tác giả
Nỗi xót thương cái chết của một thiên tài:
không ai chôn cất tiếng đàn
Nỗi xót xa ,luyến tiếc hành trình cách tân dang dở, niềm tin vào sự bất
diệt của nghệ thuật ( vì ngưỡng mộ mà không ai vượt qua Lorca ,
nghệ thuật thiếu vắng kẻ dẫn đường )
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
->Nỗi buồn của tác giả vì không ai thực sự hiểu di chúc của Lorca
- Nỗi đau xót lắng đọng thành những hình ảnh đẹp- buồn kết hợp giữa hình ảnh thực với hình ảnh hoán dụ:
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
- Hình ảnh trùng phức , giao thoa , đa nghĩa :
+ Vầng trăng long lanh những giọt nước mắt
+ Giọt nước mắt của mọi người , của tác giả cảm thương cho người đã chết vì quê hươngvà cho sự hồi sinh của nền dân chủ
+ Lời đề từ là thông điệp của Lorca:Ước
nguyện suốt đời theo đuổi sự nghiệp sáng
tạo nghệ thuật ,mong muốn xóa bỏ ảnh hưởng
của bản thân dành đường cho thế hệ trẻ
vươn tới vì nghệ thuật phải luôn được đổi
mới và phát triển .
Câu" không ai chôn cât tiếng đàn
Tiếng đàn như cỏ mọc hoang "
Gợi cho em sự liên tưởng gì ?
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO
II.ĐỌC -HIỂU
dòng sông rộng vô cùng
Lor-ca bơi sang ngang
Trên chiếc ghi ta màu bạc
4.Đoạn 4: Suy tư của tác giả về sự ra đi của Lorca
_Hình ảnh ẩn dụ:
"đường chỉ tay đã đứt "
? số mệnh nghiệt ngã của Lorca.
_ Hành động:
ném lá bùa .
Ném trái tim mình
->Tượng trưng cho sự giã từ , giải thoát, thực sự chia tay với những ràng buộc trần thế .
_ Cụm từ "li-la li-la li-la . " và dấu chấm lửng :
? Nhịp thời gian vẫn trôi, lòng người vẫn nhớ và sự sáng tạo nghệ thuật vẫn hồi sinh.
Hình ảnh " đường
chỉ tay đã đứt " gợi
em liên tưởng điều gì ?
Vì sao ở đây tác
giả lại dùng" màu
bạc "thể hiện điều gì?
Hành động " ném lá bùa ..
Ném trái tim mình "
biểu hiện điều gì ?
Cụm từ " Li la li la li la .." gợi cho em điều gì ?
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO
5. Chủ đề:
Qua việc thể hiện nỗi đau sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lorca, bài thơ là tiếng nói tri âm của tác giả đối với nghệ thuật chân chính và cuộc đời của Lorca.
6. Đặc sắc nghệ thuật
_ Kết hợp giữa tự sự và trữ tình, giữa thơ và nhạc .
_ Hệ thống hình ảnh, sự kết hợp từ ngữ giàu tính biểu tượng theo lối tượng trưng siêu thực .
_ Hệ thống ngôn ngữ giàu sắc thái tu từ .
IV. TỔNG KẾT
Hãy nêu chủ đề của bài thơ ?
Nhận xét những nét
đặc sắc về nghệ thuật ?
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO

_ Một nghệ sĩ tự do và cô đơn
_ Một cái chết oan khuất, bi phẫn bởi những thế lực tàn ác
_ Một tâm hồn trong sáng, bất diệt
Hình tượng bi tráng về người nghệ sĩ chân chính, tài hoa, sống- chết và bất tử với đất nước mình
V. CỦNG CỐ - DẶN DÒ:
1. Cảm nhận chung về nhà thơ Lor-ca.
2. Những cách tân và tình cảm của Thanh thảo trong bài thơ " Đàn ghi-ta của Lor-ca?
-Vẻ đẹp độc đáo ở thể thơ và hình thức biểu đạt : Hình ảnh tượng trưng cây đàn - tiếng đàn ghi ta với những hình ảnh , màu sắc khác nhau biểu hiện thành công của sự kết hợp thơ và nhạc , nhạc và họa.
- Thái độ ngưỡng mộ, đau xót trước một thiên tài , sự mất mát của nghệ thuật và cả nền văn học Tây Ban Nha
CHÂN THÀNH CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ !
CHÀO CÁC EM HỌC SINH THÂN MẾN !