Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

Tiết 40:
Đàn ghi ta của Lor-ca
Thanh Thảo
DƯƠNG THỊ HOA – GV TRƯỜNG THPT ĐỘI CẤN –VĨNH TƯỜNG – VĨNH PHÚC
Đàn ghi ta của Lor-ca
Thanh Thảo
Tiết 40:
I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả:
T40-Đàn ghi ta của Lor-ca
Thanh Thảo
Qua phần tiểu dẫn, em hãy rút ra những nét
nổi bật về nhà thơ Thanh Thảo ?
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
+ Là một trong những gương mặt tiêu biểu cho thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.
Thanh Thảo
T40-Đàn ghi ta của Lor-ca
+ Ngòi bút giàu tính hướng nội, luôn tìm tòi hình thức biểu đạt mới.
+ suy tư trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại.
2.Tác phẩm:
? Xuất xứ:
trích trong tập

"Khối vuông ru-bich" (1985)
Khối vuông ru-bich – những gợi ý cho sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh Thảo
T40-Đàn ghi ta của Lor-ca
? Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca (1898 - 1936):

 Một thiên tài: sáng chói của VH hiện đại Tây Ban Nha.

 Một nhân cách cao đẹp: có khát vọng tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật, dũng cảm đấu tranh chống lại nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.


 Một số phận đầy oan khuất: bị chính quyền phản động thân phát xít giết hại.
T40-Đàn ghi ta của Lor-ca
? 12 dòng kế: Lor-ca với cái chết oan khuất.
? 6 dòng đầu: hình ảnh Lor-ca tr�n n?n van hố c?a d?t nu?c T�y Ban Nha.
? Bố cục:
? còn lại: c?m x�c c?a t�c gi?, suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca.
Theo em, bài thơ được chia làm mấy phần?
T40-Đàn ghi ta của Lor-ca
Đàn ghi ta
(Tây Ban cầm)
Lời đề từ: "khi tơi ch?t h�y chơn tơi v?i c�y d�n"
II. Đọc - hiểu văn bản:
Ý nghĩa:
+ Tình yêu nghệ thuật, tình yêu Tổ quốc.
T40-Đàn ghi ta của Lor-ca
+ Lời nhắn nhủ thế hệ sau: hãy vượt mình trên con đường sáng tạo nghệ thuật.
1. Hình ảnh Lor-ca tr�n n?n van hố c?a d?t nu?c T�y Ban Nha.
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
Tìm những hình ảnh khắc hoạ không gian văn hoá
Tây Ban Nha?
T40-Đàn ghi ta của Lor-ca
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
“những tiếng đàn bọt nước”
→ những âm thanh có hình khối -> tạo sức hấp dẫn kỳ lạ của tiếng đàn Lor-ca.
1. Hình ảnh Lor-ca tr�n n?n van hố c?a d?t nu?c T�y Ban Nha.
áo choàng đỏ -> đấu trường đấu bò
-> những hình ảnh quen thuộc, tạo không gian đậm bản sắc văn hoá Tây Ban Nha-nơi nuôi dưỡng tâm hồn và tài năng Lor-ca.
=>gợi hình dung về một đấu trường đặc biệt
- Khát vọng dân chủ
- Khát vọng cách tân nghệ thuật
- Nền chính trị độc tài
- Nền nghệ thuật già nua
Hình ảnh:
 li-la li-la li-la-> âm thanh mô phỏng tiếng đàn ghi ta

- ẩn dụ “áo choàng đỏ gắt”-> đấu trường diễn ra những cuộc đấu bò tót.

Từ ngữ: “lang thang, miền đơn độc, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn”:
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
1. Hình ảnh Lor-ca tr�n n?n van hố c?a d?t nu?c T�y Ban Nha.

Người nghệ sĩ dân gian tự do, lãng du, tài hoa, nhưng nhỏ bé, mong manh, đơn độc trong hành trình thực hiện lý tưởng vì sự cách tân, vì khát vọng tự do.
T40-Đàn ghi ta của Lor-ca
2. Lor-ca với cái chết oan khuất:
Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn chàng đi như người mộng du
Thân phận Lor-ca thể hiện qua những hình ảnh nào?
Tìm những biện pháp nghệ thuật đặc sắc?
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy

 bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn.
 hoán dụ: “áo choàng bê bết đỏ”: gợi ra cảnh Lor-ca bị hành hình đột ngột, bất ngờ => cái chết bi thảm.
2. Lor-ca với cái chết oan khuất:
 So sánh “chàng đi như người mộng du”-> trạng thái chập chờn, thảng thốt, hụt hẫng, đau đớn.
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy
2.Lor-ca với cái chết oan khuất:
Trước cái chết của Lor-ca, tác giả đã khắc họa hình ảnh
tiếng đàn ghi ta có gì đặc biệt? Tìm những biện pháp nghệ
thuật thể hiện?
T40-Đàn ghi ta của Lor-ca
Tiếng ghi ta
Nâu
Màu của vỏ đàn, của đất, của quê hương
Nỗi niềm hướng tới quê hương
Lá xanh
Màu của hy vọng, sự sống tươi đẹp
Niềm tha thiết với cuộc sống
Tròn bọt nước vỡ tan
Ròng ròng máu chảy
Hình khối
đau đớn, uất nghẹn, hờn căm.
tiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim người nghệ sĩ Lor-ca-> vẻ đẹp bi tráng của người nghệ sĩ- chiến sĩ đã dũng cảm chiến đấu và hy sinh cho lý tưởng tự do và nghệ thuật .
Đổ vỡ, xót xa, tức tưởi
âm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình ảnh:
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác:
2.Lor-ca với cái chết oan khuất:
+ Điệp ngữ: tiếng ghi ta: -> tiếng đàn nhiều cung bậc.
tiếng lòng Lor-ca nhiều sắc thái.
3. C?m x�c c?a t�c gi?, suy tư về cuộc giải thoát
và giã từ của Lor-ca.
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lor-ca bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt

li – la li – la li – la…
 Niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật mà Lor-ca sáng tạo.
3. C?m x�c c?a t�c gi?, nh?ng suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca:
+ Nghệ thuật đối lập: vầng trăng >< đáy giếng
ánh sáng >< cõi tăm tối
NT: so sánh, tượng trưng:
Đoạn thơ gợi lên trong em hình ảnh gì? Nghệ thuật có
gì đặc sắc?
+ sáng tạo nghệ thuật của Lor-ca lan toả mạnh mẽ, có sức sống mãnh liệt “như cỏ mọc hoang”-> ngợi ca, ngưỡng mộ.
Bất tử hoá tinh thần của Lor-ca.
+ Giọt nước mắt -> niềm tiếc xót của tác giả.
Tác giả suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca qua
những hình ảnh nào?
3. Niềm xót thương Lor-ca, suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca:
 Hình ảnh tượng trưng,:
+ đường chỉ tay đã đứt ->
định mệnh về cái chết của Lorca,,..
+ điệp từ: “ném”->hành động dứt khoát
mạnh mẽ -> tượng trưng
cho sự giã từ và giải thoát, chia
tay thực sự với những ràng
buộc và hệ lụy trần gian.

 Nghệ thuật láy âm “li-la li-la li-la…”:
- Gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta-> giàu tính nhạc.
- Khẳng định nghệ thuật của Lor-ca là bất tử.
 Tiếng lòng tri ân sâu sắc đối với nghệ sĩ, thiên tài
Lor-ca.
T40-Đàn ghi ta của Lor-ca
 Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình.
 Những liên tưởng bất ngờ, nhiều so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, phép chuyển đổi cảm giác...
1. Nghệ thuật:
Hình ảnh, màu sắc gắn với cảm xúc và suy tưởng.
Phong cách tượng trưng, siêu thực.
III- Tổng kết:

2- Nội dung
Bài thơ làm sống lại huyền thoại Gar -xi-a Lor-ca, một nghệ sĩ tự do, cô đơn; một cái chết đầy oan khuất; một nhân cách cao quý, một tâm hồn bất diệt.
Sự đồng cảm thương tiếc sâu sắc, sự ngưỡng mộ của Thanh Thảo trước thiên tài, nhân cách, số phận bi thảm của Lor-ca.
1. Cảm hứng chủ đạo của tác phẩm

Niềm ngưỡng mộ và đồng cảm sâu sắc đối với thơ Lor-ca.
Nỗi đau vô hạn trước số phận bi thảm của nhà thơ.
Niềm tin mãnh liệt về sự bất tử của tiếng đàn, nghệ thuật Lor-ca để lại.
III- Củng cố:
2. Nét tương đồng giữa hình tiếng đàn ghi ta và hình tượng Lor-ca.
- Tiếng đàn: đủ cung bậc – các cung bật trong thơ ca, cuộc đời Lor-ca.
- Tiếng đàn: không thể chôn – sáng tạo nghệ thuật bất tử của Lor-ca.
III- Củng cố:
Bài tập về nhà:
Cảm nhận của em về hình ảnh Lor-ca được thể hiện qua bài thơ?