Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA
Thanh Thảo


I. Giới thiệu chung
1. Tác giả
Những hiểu biết của em về nhà thơ Thanh Thảo : cuộc đời; sự nghiệp sáng tác; dấu ấn cá nhân trong sáng tạo nghệ thuật ?
- Trưởng thành trong những năm cuối của cuộc kháng chiến chống Mĩ. Sau năm 1975, Thanh Thảo dành nhiều tâm huyết cho việc đổi mới thơ ca Việt Nam.
- Được biết đến bởi những bài thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh và thời hậu chiến. Thơ ông là sự lên tiếng của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại.Tuy nhiên, ông muốn cuộc sống phải được cảm nhận và thể hiện ở bề sâu nên luôn khước từ lối biểu đạt dễ dãi.
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả
Giới thiệu chung
1. Tác giả
2. Tác phẩm
Trình bày những hiểu biết của em về nhà thơ, người nghệ sĩ Phê-đê-ri-cô Gar- xi- a Lor- ca ?
Cảm hứng sáng tác và xuất xứ của bài thơ ?
Phê-đê-ri-cô gar-xi-a lor-ca ( 1898 – 1936 )


- Lấy cảm hứng trực tiếp từ những giây phút đầy bi phẫn trong cuộc đời của Lor-ca, Thanh Thảo viết bài thơ này.
- Trích từ tập Khối vuông ru-bic (1985) , một trong những sáng tác tiêu biểu cho kiểu tư duy thơ của Thanh Thảo.
Giới thiệu chung
1. Tác giả
2. Tác phẩm
Một số tranh ảnh về khung cảnh Tây Ban Nha
Một số tranh ảnh về khung cảnh Tây Ban Nha
Một số tranh ảnh về khung cảnh Tây Ban Nha
II. Đọc – Xác định bố cục:
1. Đọc diễn cảm
2. Bố cục ( mạch cảm xúc)
Hướng dẫn HS đọc diễn cảm
Bài thơ là niềm cảm xúc của Thanh Thảo đối với người nghệ sĩ, nhà thơ Lor- ca . Em hãy xác định bố cục bài thơ qua mạch cảm xúc đó?
II. Đọc – Xác định bố cục:
1. Đọc diễn cảm
2. Bố cục
- Đoạn 1 ( Khổ 1,2): Hình tượng Lor – ca trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha.
- Đoạn 2 ( Khổ 3,4): Cái chết bi phẫn của Lor- ca
- Đoạn 3 (Còn lại): Sự bất tử của tiếng đàn Lor- ca
III.Phân tích
1.Cảm xúc của nhà thơ
a. Khổ 1,2
Tác giả đã dùng những chi tiết nghệ thuật nào để gợi bản sắc dân tộc của hình tượng Lor- ca ?
Cảm nhận của em về hình tượng Lor- ca qua ý thơ ?
Tình cảm của nhà thơ được thể hiện như thế nào ?
III.Phân tích
1. Cảm xúc của nhà thơ
a. Khổ 1,2
-- Hình ảnh “Áo choàng đỏ” “Vầng trăng” “yên ngựa” “ Cô gái Di-gan” cùng âm thanh mô phỏng nốt nhạc “li-la” -> Góp phần khắc hoạ một không gian văn hoá đậm bản sắc Tây Ban Nha.
- Hình ảnh tượng trưng “những tiếng đàn bọt nước” : sự sáng tạo mong manh, ngắn ngủi, hường tan vỡ đột ngột.
- Hình ảnh tương phản “TBN áo choàng đỏ gắt” gợi hình dung về Lor-ca và khung cảnh của một đấu trường (đấu trường chính trị : Khát vọng dân chủ >< nghệ thuật cách tân ..)


III.Phân tích
1. Cảm xúc của nhà thơ
a. Khổ 1,2
- Nhịp thơ “li-la li-la li-la” gợi âm thanh của tiếng đàn và hình ảnh người nghệ sĩ cô đơn “lang thang” đi “về miền đơn độc”.
Niềm cảm thông của nhà thơ với sự đơn độc của người nghệ sĩ mỏi mòn đi tìm cái đẹp trong thế giới bạo tàn.

III. Phân tích
1.Cảm xúc của nhà thơ
b.Khổ 3,4
Phân tích những biện pháp nghệ thuật tác giả sử dụng để tái hiện giây phút bi phẫn trong cái chết bi tráng của Lor- ca ?
Cảm nhận của em về nỗi lòng của nhà thơ trước cái chết của Lor- ca ?
III. Phân tích
1. Cảm xúc của nhà thơ
b. Khổ 3,4
- Đối lập: + tự do của người nghệ sĩ >< bạo lực tàn ác của phát xít
+ tiếng hát yêu đời >< hiện thực đẫm máu ( áo choàng bê bết đỏ, tiếng ghi ta vỡ, tiếng ghi ta ròng ròng máu )
+ Tình yêu cái đẹp>< hành động tàn ác, dã man
- Nhân hóa: hình ảnh “tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy” cho thấy âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn đã thành linh hồn, thân thể và sinh thể.

III. Phân tích
1. Cảm xúc của nhà thơ
b. Khổ 3,4
- Hoán dụ: “tiếng hát” – Lor-ca; “áo choàng bê bết đỏ” - cái chết
- Biện pháp so sánh và chuyển đổi cảm giác theo thuyết tương giao: “tiếng ghi ta nâu”, “tiếng ghi ta lá xanh”, “tiếng ghi ta tròn” - Mỗi so sánh là một Ẩn dụ về tình yêu , cái đẹp, cái chết…)
Nỗi xót tiếc của tác giả về cái chết bất ngờ đến với Lor-ca – Giây phút bi phẫn nhất trong cuộc đời của Lor-ca.
1.Cảm xúc của nhà thơ
Phân tích những hình ảnh, những biện pháp nghệ thuật tác giả sử dụng để thể hiện niềm tin vào sự bất tử của tiếng đàn Lor- ca ?
c. Ba khổ còn lại
1.Cảm xúc của nhà thơ
c. Ba khổ cuối
- Hình ảnh “tiếng đàn” – Tượng trưng cho nghệ thuật của Lor-ca, cho tình yêu tự do và yêu con người mà ông suốt đời theo đuổi. Đó cũng là nỗi xót thương của mọi người trước cái chết của một thiên tài ; là sự tiếc nuối hành trình cách tân dang dở của Lor- ca và nền văn chương Tây Ban Nha.
Cách nói “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”
- > cái đẹp không thể bị hủy diệt, nó sẽ sống mãi , lan truyền mãi, giản dị mà kiên cường
c. Ba khổ cuối
- Hình ảnh “đường chỉ tay”: Ản dụ về số phận, định mệnh nghiệt ngã của Lor-ca.
- Các hình ảnh được sáng tạo theo lối thơ tượng trưng + so sánh:
“ vầng trăng” nơi “đáy giếng” như “giọt nước mắt” khổng lồ
“giọt nước mắt” sáng trong như “vầng trăng” bất tử
“dòng sông” – cõi chết
“ chiếc ghi ta màu bạc” – nơi siêu thoát
1.Cảm xúc của nhà thơ
1.Cảm xúc của nhà thơ
c. Ba khổ cuối
- Các hành động “ném lá bùa”, “ném trái tim mình vào xoáy nước”, vào cõi “lặng yên” - > tượng trưng cho một sự giã từ, một lựa chọn.
- “li-la li-la li-la” gợi nhịp thời gian vẫn chảy mãi: sự sống tiếp tục hành trình vô tận của nó, để cho sự sáng tạo nghệ thuật vẫn mãi hồi sinh.
Sự trân trọng và niềm tin mãnh liệt của tác giả vào sự bất tử của tiếng đàn Lor-ca. Nhân danh lòng kính trọng Lor-ca, tác giả thể hiện mong ước Lor-ca có được một sự giải thoát thực sự.
2. Hình tượng Lor-ca:
Qua bài thơ, em hãy nêu cảm nhận của mình về hình tượng Lor- ca ?
- Một nghệ sĩ tự do và cô đơn.
- Một cái chết oan khuất, bi phẫn bởi những thế lực tàn ác.
- Một tâm hồn bất diệt.
Hình tượng bi tráng về người nghệ sĩ chân chính, tài hoa sống chết và bất tử với đất nước mình.
3. Đặc sắc nghệ thuật :
Những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ ?
Nhạc tính của bài thơ được tạo nên từ những yếu tố nào ?
3. Đặc sắc nghệ thuật :
- Kết cấu: kết cấu tự sự, theo mạch cảm xúc qua cái chết của Lor-ca.
- Hình ảnh tượng trưng;các biện pháp: nhân hoá, ẩn dụ , hoán dụ … gợi sự liên tưởng
- Nhạc tính:
+ Vần và nhịp, các thủ pháp láy từ, điệp từ, sự kết hợp ngẫu hứng các từ ngữ.
+ Những từ mô phỏng âm thanh các nốt đàn ghi ta.
+ Dáng dấp ca khúc và lối diễn tấu trong hình thức văn bản.
IV. Chủ đề
Nêu chủ đề bài thơ ?
Qua việc thể hiện nỗi đau sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lor-ca, bài thơ là tiếng nói tri âm của Thanh Thảo đối với nghệ thuật chân chính và cuộc đời của Lor-ca.
VI. TỔNG KẾT
- Bài thơ làm sống lại huyền thoại về một con người, một nghệ sĩ, một thi sĩ, về một xứ sở và về chính âm nhạc, thi ca.
- Bài thơ kết hợp hài hòa hai yếu tố thơ và nhạc; sức gợi mở đa dạng, phong phú về hình ảnh và sự mới mẻ về ngôn từ, góp phần làm nên diện mạo phong phú của thơ ca VN sau năm 1975.
V. Hướng dẫn thực hiện bài tập nâng cao
E. Củng cố-dặn dò
1. Củng cố
Bài hát :Cây đàn ghi ta của Lor- ca của nhạc sĩ Thanh Tùng
“Khi nào tôi chết- hãy vùi xác tôi với cây đàn- dưới lớp cát”
P.G. Lor- ca
E.Củng cố- dặn dò
2.Dặn dò
Học thuộc bài thơ
Chuẩn bị bài đọc thêm : Tự do (Ê- Luy-A) + Đọc bài thơ
+ Đọc phần tiểu dẫn SGK để tìm hiểu thêm về tác giả, về bài thơ.
+ Trả lời câu hỏi 1 ở phần hướng dẫn đọc thêm.
Xem lại lý thuyết bài Luật thơ và đọc trước bài Luyện tập về luật thơ .
Xin cảm ơn sự quan tâm theo dõi của quý Thầy cô !