Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA

Thanh Thảo
 ”Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”

I. TIỂU DẪN
1. Tác giả Thanh Thảo.
- Thuộc thế hệ nhà thơ trẻ chống Mỹ,
có nhiều nỗ lực đổi mới thơ Việt.
- Đặc điểm thơ:
+ Giàu suy tư, mãnh liệt, phóng túng.
+ Nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.
- Tác phẩm: Những người đi tới biển, Những ngọn sóng mặt trời, Khối vuông ru-bích…
Em biết gì về Lorca ?
2. Nhà thơ, người nghệ sỹ Lorca
Khi nào tôi chết
Hãy vùi thây tôi cùng với
Cây đàn dưới lớp cát
Khi nào tôi chết
Hãy vùi thây tôi giữa rặng cây cam
Và đám bạc hà
Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi, tôi xin các người đó
Nơi một chiếc chong chóng gío
Khi nào tôi chết
“khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”
Nghệ sĩ lớn đã đấu tranh và hi sinh vì tự do, dân chủ của đất nước Tây Ban Nha
- Nghệ sĩ tài năng : thơ ca, hội họa, âm nhạc, sân khấu…
=> Bậc thầy của thi ca hiện đại thế giới.
Áo choàng đỏ gắt
3. Bài thơ Đàn ghi ta của Lor- ca
a. Xuất xứ: Rút trong tập "Khối vuông ru- bích" (1985)



b. Lời đề từ: Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn.
- Tỡnh yờu say d?m v?i ngh? thu?t
- Tình yêu thi?t tha với quê hương xứ sở.
- Tư tưởng nghệ thuật của Lor- ca: Dũng cảm vượt qua cái cũ kể cả những thần tượng cũ để làm nên cái mới.
c. Bố cục
- Phần 1: 6 dòng đầu
- Phần 2: 12 dòng ti?p
- Ph?n 3: 13 cõu cũn l?i
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Sáu câu thơ đầu: Hình ảnh Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha
Li-la li-la: Mô phỏng tiếng đàn.=> Nền văn hoá Tây Ban Nha
rộng lớn.
Miền đơn độc, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn.
=> Lorca - nghệ sĩ tự do và đơn độc giữa một thế giới đầy màu sắc, dữ dội và khốc liệt.
Tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
vầng trăng chuyếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
Hình ảnh thơ nào gợi ấn tượng cho em ? Vì sao ?

Tiếng đàn là sinh mệnh, cũng là bi kịch của người nghệ sĩ ấy.
2. Mười hai dòng tiếp: Cái chết bi thảm của Lor-ca

Hình ảnh Lorca:
+ Áo chàng bê bết đỏ
+ mộng du
Hình ảnh thực : gợi về cái chết oan khuất của Lorca
Tiếng đàn Lorca:
+ Nâu
+ Lá xanh
+ Tròn bọt nước…
+ Ròng ròng máu chảy
Hình ảnh tượng trưng: Tiếng đàn bàng hoàng,
chao đảo. Từ âm thanh vỡ ra thành màu sắc,
hình khối,thành dòng máu đau thương
=>Trong tiếng ghi ta có nỗi đau và tình yêu, cái chết và sự bất tử hoà quyện với nhau tạo thành giai điệu bi thiết.
Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy
Giây phút bi phẫn nhất trong cuộc đời của Lorca được miêu tả ở hình ảnh nào?
Cùng với hình ảnh của Lorca là hình ảnh tiếng đàn. Nó được miêu tả như thế nào ?
Âm thanh của tiếng đàn gợi cho em suy nghĩ gì?
Để miêu tả sự việc bi phẫn này,Thanh Thảo sử dung biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng của nó?
Nghệ thuật:


+ Hoán dụ
Cuộc đời của Lor-ca
áo choàng bê bết
máu ch?y
Cái chết
+ Ẩn dụ
ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
Tượng trưng
Nhân hoá
Ghi ta nâu
Ghi ta lá xanh
Ghi ta lá tròn
Tiếng đàn
Tự do
ca?i de?p
Trái tim yêu đời
Tiếng đàn trong trẻo tròn đầy
Ba?o ta`n
Huỷ diệt sự sống
Cái ác
Hiện thực phũ phàng
Sự vỡ nát đau thương
Đối lập
Gợi nhiều liên tưởng bất ngờ,
mang màu sắc của thơ tượng trưng siêu thực.
3. Mười ba câu còn lại: Niềm xót thương và suy tư của tác giả về cái chết của Lor-ca
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng

đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lor-ca bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc

chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li – la li – la li – la .

Cảm nhận của em về câu thơ :
“ Không ai chôn cất tiếng đàn
….long lanh trong đáy giếng” ?
- tiếng đàn như cỏ mọc hoang
Nỗi xót tiếc cho hành trình cách tân
còn dang dở của Lorca và
Văn hoá Tây Ban Nha
Niềm tin vào sự bất tử cuả nghệ thuật mà Lorca đã sáng tạo nên
Giọt nước mắt vầng trăng….long lanh…=> Nỗi đau muôn đời.
=> Sự ra đi của Lorca là mất mát lớn lao trong nghệ thuật, trong cõi đời
- Suy tư về cuộc giã từ của Lorca.
+ Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc
Gợi sự siêu thoát, Lorca được nâng đỡ trên đôi cánh của nghệ thuật.
+ chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
Tượng trưng cho sự giã từ
Và giải thoát, chia tay với
Những ràng buộc và
hệ luỵ trần gian.
Âm thanh: li la li la li la….=> tạo hình thức vĩ thanh của một bản nhạc giao hưỏng.
→ Giai điệu bất tận của tiếng đàn
→Sự trường tồn của tài năng, của nghệ thuật
→ Sự bất tử của cái đẹp

=> đoạn thơ là sự hình dung tưởng tượng đầy lãng mạn của Thanh Thảo về sự giã từ củaLor-ca.
=> Tình cảm ngưỡng mộ, khẳng định, ngợi ca, bất tử hoá của tác giả đối với thiên tài Lor-ca.
TỔNG KẾT
1. NỘI DUNG
Vẻ đẹp nhân văn:
- Tâm hồn, nhân cách, số phận của Lor-ca

- Sự đồng cảm của Thanh Thảo

2. NGHỆ THUẬT
Cách biểu đạt mới:
- Sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình

- Vẻ đẹp thơ Thanh Thảo – hiện đại theo cách tượng trưng, siêu thực

Bài tập
Nêu cảm hứng chủ đạo của tác phẩm
Đất nước Tây Ban Nha được gợi lên qua những hình ảnh nào?
Nêu biểu hiện, ý nghĩa của chất nhạc trong bài thơ
Nét tương đồng giữa hình tượng đàn ghita, tiếng đàn ghi ta và hình tượng Lor-ca
1. Cảm hứng chủ đạo của tác phẩm

Niềm ngưỡng mộ và đồng cảm sâu sắc đối với thơ Lor-ca
Nỗi đau vô hạn trước số phận bi thảm của nhà thơ
Niềm tin mãnh liệt về sự bất tử cia tiếng đàn, nghệ thuật Lor-ca để lại
2. Đất nước Tây Ban Nha được gợi lên qua những hình ảnh:
Đàn ghita
Áo choàng đỏ
Cô gái Di-gan
Âm thanh mô phỏng tiếng đàn ghita
Hoa lys (tử đinh hương)
3. Chất nhạc trong bài thơ
Biểu hiện
Vần, nhịp thơ
Thủ pháp láy từ, điệp ngữ
Từ láy mô phỏng âm thanh tiếng đàn
Dáng dấp ca khúc và lối diễn tấu
Ý nghĩa
Gợi không gian văn hóa Tây Ban Nha
Gợi đặc trưng phong cách sáng tác Lor-ca
Khắc đậm hình tượng người nghệ sĩ lãng du dùng tiếng đàn để giãi bày nỗi buồn, khát vọng yêu thuơng

4. Nét tương đồng giữa hình tượng đàn ghita, tiếng đàn ghi ta và hình tượng Lor-ca
- Tiếng đàn: đủ cung bậc – các cung bật trong thơ ca, cuộc đời Lor-ca
- Tiếng đàn: không thể chôn – sáng tạo nghệ thuật bất tử của Lor-ca