Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

Tiết 40 - 41: Đọc - hiểu văn bản...
Đàn ghi ta của Lor - ca
Thanh Thảo
Kiến thức trọng tâm
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản
III. Tổng kết
Tác giả
2. Tác phẩm
1. Đọc – Chú thích - Cảm nhận chung
2. Bố cục
3. Phân tích
3.1. Nhan đề và lời đề từ
3.2. 6 câu thơ đầu
3.3. 12 câu thơ tiếp theo
3.4. 4 câu thơ tiếp
3.4. 9 câu thơ còn lại
1. Nội dung
2. Nghệ thuật
3. Ghi nhớ
I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả:
a. Tiểu sử:
Tên thật: Hồ Thành Công
Sinh năm: 1946
Quê: Mộ Đức – Quảng Ngãi.
Thuộc thế hệ các nhà thơ trẻ chống Mĩ.
- Sau 1975, ông dành nhiều tâm huyết cho việc đổi mới thơ.
b. Sự nghiệp:
Trường ca
Thơ
- Giải thưởng: Nhà nước về VHNT năm 2001.
Phong phú, đa dạng
Tác phẩm chính:
Những người đi tới biển (1977)
Những ngọn sóng mặt trời
( 1981)
...
Dấu chân qua trảng cỏ (1980)
Khối vuông ru - bích (1985)
Từ một đến một trăm (1988)
...
c. Phong cách nghệ thuật:
Thơ Thanh Thảo đậm chất suy tư, giàu triết luận.
Là nhà thơ có nhiều nỗ lực cách tân nghệ thuật táo bạo, mới mẻ.
SÁCH THAM KHẢO
a. Xuất xứ bài thơ:
2. Tác phẩm:
- Rút trong tập thơ “ Khối vuông ru – bích” (1985)

b. Thể loại: Thể thơ tự do mang phong cách siêu thực, tượng trưng.
Trường phái tượng trưng
Trường phái
siêu
thực
b. Tìm hiểu hình tượng Lor – ca trong bài thơ
Thời đại Lor-ca sống
Phê-đê-ri-cô Ga-xi-a Lorca (1898 - 1936)
Châu Âu đang diễn ra những chuyển động dữ dội về chính trị.
- Nền cộng hòa được thiết lập ở TBN, nhưng sau đó bị lật đổ bởi chính quyền độc tài phát xít Phrăng cô.
b. Tìm hiểu hình tượng Lor – ca trong bài thơ
Thời đại Lor-ca sống
Phê-đê-ri-cô Ga-xi-a Lorca (1898 - 1936)
Châu Âu đang diễn ra những chuyển động dữ dội về chính trị.
- Nền cộng hóa được thiết lập ở TBN, những sau đó bị lật đổ bới chính quyền độc tài phát xít Phrăng cô
Một thiên tài: người nghệ sĩ TBN
Một nhân cách cao đẹp: người chiến sĩ chống phát xít
Một số phận oan khuất.
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc - Chú thích - Cảm nhận chung:
Cảm nhận chung:
Đọc - Chú thích:
- Không viết hoa chữ cái đầu dòng, không có dấu chấm câu.
- Thơ liền mạch, xâu chuỗi các hình ảnh, mạch ngầm văn bản...
- Thơ tự sự + trữ tình kết hợp với yếu tố âm nhạc.
2. Bố cục:
4 phần:
P1: 6 câu đầu: Lor – ca người tự do, nghệ sĩ...
P2:12 dòng tiếp:Lor – ca trong cái chết bi tráng và sự dang dở khát vọng cách tân.
P3: 4 dòng: Niềm xót thương Lor- ca, cách tân NT không ai tiếp tục.
P4: Sự giải thoát và giã từ của Lor – ca.
II. Đọc - hiểu văn bản:
3. Phân tích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
3.1. Nhan đề và lời đề từ
Nhan đề
Đàn ghi ta
Một nhạc cụ truyền thống của đất nước Tây Ban Nha, còn gọi là Tây Ban cầm
Lời đề từ
khi nào tôi chết
hãy vùi xác tôi cùng với cây đàn
dưới lớp cát
khi nào tôi chết hãy vùi xác tôi
giữa rặng cây cam
và đám bạc hà
khi nào tôi chết
hãy vùi xác tôi, tôi xin các người đó
nơi một chiếc chong chóng gió
khi nào tôi chết
Ghi nhớ
3. Phân tích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
3.1. Nhan đề và lời đề từ
Di chúc của Lor – ca, tiên cảm về cái chết của mình; tình yêu say đắm với NT và TBN
Khơi nguồn, dẫn dắt dòng cảm xúc mãnh liệt về cái chết của Lor - ca
3. Phân tích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
3.2. Đoạn 1: Sáu dòng thơ đầu:
Hình ảnh Lor-ca trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật TBN đầu thế kỷ XX
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li la – li la – li la
+ Ba dòng đầu:
3. Phân tích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
3.2. Đoạn 1: Sáu dòng thơ đầu:
- những tiếng đàn bọt nước
Lor – ca
tiếng đàn
bọt nước
Vẻ đẹp tâm hồn người nghệ sĩ và bi kịch của Lor - ca
Âm thanh
Hình ảnh
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt

Môn đấu bò tót sôi động và mạo hiểm của những matador dũng cảm.
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
Đấu trường: Võ sĩ – bò tót
Khát vọng tự do
Khát vọng cách tân nghệ thuật
Nền chính trị độc tài
Nền nghệ thuật già cỗi
li – la – li la – li la
Tên loài hoa: tử đinh hương gợi buồn, chia ly, sắc tím thủy chung son sắt.
Âm thanh da diết của tiếng đàn.

lang thang
miền đơn độc
vầng trăng
yên ngựa
mỏi mòn
Một kị sĩ lang thang, đơn độc
Một nghệ sĩ dân gian, lãng du
- Hành trình đơn độc của người nghệ sĩ tranh đấu cho khát vọng tự do và cách tân nghệ thuật.
Ba dòng tiếp
3.3. Đoạn 2 (12 câu tiếp) Lor – ca trong cái chết bi tráng và nỗi xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tân
Tây ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor – ca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
Điệu nhảy Flamencô
Tây Ban Nha
hát nghêu ngao...
- Hình ảnh thực
- Không gian kinh hoàng
- Ấn tượng chết chóc
- Khoảnh khắc Lor – ca bị phát xít giết hại.
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor – ca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
tiếng ghi-ta
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy
- Vẻ đẹp của tiếng ghi ta bi tráng
nâu
xanh
tiếng ghi ta
nâu
Màu quen thuộc của vỏ đàn ghi ta, màu của đất, của quê hương
Nỗi niềm hướng tới quê hương
lá xanh
Màu của sự sống tươi đẹp
Niềm tha thiết với cuộc sống
tròn bọt nước vỡ tan
ròng ròng máu chảy
Hình khối, dòng
Đau đớn
ghi - ta nâu
ghi - ta lá xanh
ghi - ta tròn
Tượng trưng
bầu trời, cô gái
bọt nước vỡ tan
Nhân hóa
ròng ròng
máu chảy
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
Trường phái tượng trưng siêu thực
Hoán dụ
Tiếng đàn
Áo choàng bê bết đỏ
Cuộc đời Lor-ca
Cái chết
12 dòng thơ khắc hoạ chân dung người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương nhất:

+ cháy bỏng trong lí tưởng nghệ thuật;
+ đắm say, thuỷ chung trong tình yêu
Tấm lòng Thanh Thảo: đau xót, tiếc thương, trân trọng, ngưỡng mộ mãnh liệt một tài năng, một nhân cách nghệ sĩ lớn – Lor-ca trong giờ khắc bi thương nhất.
+ bi tráng trong cái chết
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
3.4. Đoạn 3 ( 4 dòng tiếp) Niềm xót thương Lor – ca và những cách tân nghệ thuật không ai tiếp tục
cỏ mọc hoang
Tiếng đàn
Sức sống mãnh liệt của Lor - ca
vầng trăng
vầng trăng
vầng trăng
vầng trăng
giọt nước mắt
vầng trăng
giọt nước mắt
và
vầng trăng
với
như
của
là
giọt nước mắt
giọt nước mắt
giọt nước mắt
Hai câu thơ:
- Hình ảnh biểu tượng, nghệ thuật sắp đặt.
- Một chuỗi trùng phức tạo sự giao th oa ánh sáng.
 Tác giả bộc lộ: nỗi đau, sự cảm thông, thương xót đối với người nghệ sĩ, chiến sĩ Lor – ca.
giọt nước mắt
Nỗi buồn về sự ra đi của Lor - ca
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
- Cả vũ trụ đất trời khóc thương Lor – ca một nhân cách vĩ đại.
Tóm lại:
Bốn khổ đầu đến từ cảm hứng “ nếu tôi chết...” Thanh Thảo viết về Lor – ca: người nghệ sĩ – chiến sĩ...
Thanh Thảo đã viết về cái chết của Lor – ca mà vẫn ròng ròng sự sống – Lor – ca không thua kẻ thù, không thua định mệnh..cây đàn của Lor – ca mãi âm vang li la vào sự sống bất diệt của nhân loại.
3.5. Đoạn 4: 9 dòng thơ cuối:
Sự giải thoát của Lor - ca

đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Hữu hạn
Vô hạn
Định mệnh cuộc đời
Lor – ca bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc
Trên một chiếc ghi ta, Lor – ca bơi qua dòng sông cuộc đời đi vào cõi bất tử.
ném

lá bùa
trái tim
coi thường cái chết, bình thản ra đi
trái tim lặng yên bất chợt
Sự ra đi nhẹ nhàng như một thoáng lặng của con tim
Thanh Thảo đồng cảm, trân trọng, bất tử hóa Lor - ca
III. Tổng kết:
Lor-ca
1. Nội dung:
- Một nghệ sĩ cô đơn đấu tranh cho tự do và cho sự nghiệp cách tân nghệ thuật
- Một cái chết bi phẫn bởi thế lực tàn ác
- Một tâm hồn bất diệt cùng sự bất tử của nghệ thuật chân chính.
2. Nghệ thuật
- Thể thơ tự do
- Xây dựng hình ảnh tượng trưng
- Đưa chất nhạc vào thơ
3. Ghi nhớ
A.Một ngòi bút đậm chất sử thi và lãng mạn.
B. Một phong cách thơ hiện đại.
C. Một cách viết kết hợp hài hòa giữa thơ và nhạc trong cấu tứ; hình ảnh ngôn ngữ thơ mới mẻ.
D.Một ngòi bút phóng khoáng, phá cách.
Trong những lời đánh giá sau đây, lời nào nói đúng nhất về nhà thơ Thanh Thảo?
CỦNG CỐ BÀI HỌC