Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

Đàn ghi ta của Lor-ca
Thanh Thảo
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
a. Cuộc đời
- Thanh Thảo tên khai sinh: Hồ Thành Công (1946).
- Quê: Quảng Ngãi.
- Thuộc thế hệ nhà thơ trẻ thời chống Mỹ.
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
b. Sự nghiệp thơ văn
- Tác phẩm tiêu biểu: “Dấu chân qua trảng cỏ (1978)”, “Khối vuông Ru-bích (1985)”
Nhận định nào sau đây không đúng về nhà thơ Thanh Thảo?
a.Ông là ngòi bút thơ luôn khước từ cách biểu đạt dễ dãi, tìm kiếm những cách biểu đạt mới.
b. Ông là ngòi bút thơ luôn nỗ lực cách tân thơ Việt, với xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm.
c. Ông là ngòi bút thơ góp phần làm mới thể lục bát bằng những tìm tòi theo hướng hiện đại, tạo nên nét độc đáo trong cấu trúc và hình ảnh.
d. Ông là ngòi bút thơ giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.
- Đặc điểm thơ Thanh Thảo
+ Ông là ngòi bút thơ luôn khước từ cách biểu đạt dễ dãi, tìm kiếm những cách biểu đạt mới.
+ Ông là ngòi bút thơ luôn nỗ lực cách tân thơ Việt, với xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm.
+ Ông là ngòi bút thơ giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.
Phong cách siêu thực-tượng trưng
Chủ nghĩa siêu thực xuất hiện vào khoảng đầu thế kỉ XX, trở thành 1 cuộc cách mạng trong thơ ca thể hiện qua việc đề cao yếu tố tâm linh và sự ngẫu hứng. Sáng tác thường được cấu thành bởi những dòng liên tưởng tiềm thức rời rạc.
Chủ nghĩa tượng trưng ra đời cuối thế kỉ XIX, hình tượng trong thơ tượng trưng mang tính chất đa nghĩa.Lối sáng tác của chủ nghĩa tượng trưng là lối liên tưởng
2. Tác phẩm
a. Xuất xứ
In trong tập “Khối vuông Ru-bic”
Cấu
trúc
thơ
mô hình mở
phá bỏ khuôn mẫu, giải
phóng cảm xúc và
tưởng tượng
Em hiểu gì về tên tập thơ?
b. Hoàn cảnh sáng tác
- Kết quả của ấn tượng và nhận thức sâu sắc về Lorca.
Hình ảnh Tây Ban Nha và hình ảnh trong những câu thơ Lorca đã lặn sâu vào tâm trí nhà thơ
=>  kết quả sự thăng hoa của vô thức và ám ảnh về con người, cuộc đời và thơ Lorca- một con hoạ mi Tây Ban Nha.
Thanh Th?o nói : "Lor-ca là một nhà thơ mà tôi hết sức ngưỡng mộ,
C? về thi ca lẫn cuộc đời và cái chết đều gây cho tôi nhiều xúc c?m và
ấn tượng.Chính nh?ng hỡnh ?nh và nhạc điệu trong nhiều bài thơ
Lor-ca đã dẫn dắt tôi khi viết bài thơ mà tôi coi như một khúc
tưởng niệm Ông"
Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca (1898 - 1936):
- Một thiên tài: sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha.
- Một nhân cách cao đẹp: yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dũng cảm đấu tranh với nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.
- Một số phận đầy oan khuất: cái chết bi thảm
1. Nhan đề và lời đề từ.
a. Nhan đề:
“Đàn ghi-ta của Lorca”
- Đàn ghi-ta là niềm tự hào, là một phần hồn của đất nước Tây Ban Nha (còn gọi là Tây Ban cầm).
- Đàn ghi ta gắn bó mật thiết với Lorca trên những nẻo đường ca hát và sáng tạo nghệ thuật.
Đàn ghi ta là biểu tượng cho tình yêu của Lorca đối với đất nước Tây Ban Nha, cho con đường nghệ thuật của tác giả, cho khát vọng cao cả mà Lorca nguyện phấn đấu suốt đời.
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Đàn ghi ta
(Tây Ban cầm)
b. Lời đề từ:
“Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”
"Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi
cùng với cây đàn
dưới lớp cát

Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi
giữa rặng cây cam
và đám bạc hà

Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi,
tôi xin các người đó
nơi một chiếc chong chóng gió

Khi nào tôi chết!"
b. Lời đề từ
Đây là di chúc của Lorca khi tiên cảm về cái chết:
- Hãy chôn tôi với cây đàn - phần hồn của đất nước Tây Ban Nha  tình yêu tổ quốc nồng nàn
- Hãy chôn tôi với cây đàn - biểu trưng cho sự nghiệp của Lorca  ước nguyên suốt đời theo đuổi sự nghiệp sáng tạo nghệ thuật, mở hướng đi cho thế hệ sau vươn tới
=> Quan điểm tiến bộ, nhân cách cao đẹp.
Tượng Lorca
ở quảng trường San-ta A-na

2. Bố cục:

 Phần 1 (6 dòng đầu): hình ảnh Lor-ca người nghệ sĩ tự do cùng khát vọng cách tân nghệ thuật.
 Phần 2 (12 dòng tiếp): cái chết đầy bi phẫn và khát vọng cách tân nghệ thuật đành dang dở.

 Phần 3 (13 dòng cuối): niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của tiếng đàn Lor-ca
những tiếng đàn bọt nước
...
Li-la li-la li-la
…
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng

3. Hình tượng tiếng đàn
- Đàn ghi-ta là niềm tự hào, là một phần hồn của đất nước Tây Ban Nha. Đàn ghi ta là biểu tượng cho tình yêu của Lorca đối với đất nước Tây Ban Nha, cho con đường nghệ thuật của tác giả.

Đàn Guitar (Lorca)
Tiếng than khóc của đàn
bắt đầu.
Những ly thuỷ tinh bình minh
bị tan vỡ.
Tiếng than khóc của đàn
bắt đầu.
Hãm thanh vô ích.
Không thể nào
tắt được.
- Câu 1: những tiếng đàn bọt nước
“những tiếng đàn”
Âm thanh
“bọt nước”
Hình ảnh
+
Cảm nhận rất riêng của Thanh Thảo về tiếng đàn của Lor-ca : đó là những âm thanh có hình khối, tròn trịa, hữu hạn mong manh, có mối quan hệ với cuộc đời của LORCA .
Hoa Li la

- Gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta: giàu tính nhạc
+ Lần thứ nhất: ngân nga trong một không gian dữ dội của đấu trường chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha.
+ Lần thứ hai: những dư ảnh không tan của sự sống
- Gợi hình ảnh bông hoa buồn, chia li và cũng là một lời thề: không bao giờ lãng quên người ra đi.

- Câu 3-31: Li-la li-la li-la
Tiếng ghi ta
Nâu
Màu quen thuộc của vỏ đàn ghi ta, màu của đất, của quê hương
Nỗi niềm hướng tới quê hương
Lá xanh
Màu của sự sống tươi đẹp
Niềm tha thiết với cuộc sống
Tròn bọt nước vỡ tan
Ròng ròng máu chảy
Hình khối, dòng
Đau đớn
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy
- Câu 13->18
-Tiếng đàn rạo rực tình yêu, cháy bỏng khát vọng tự do, trong trẻo và mãnh liệt một sức sống căng đầy.
-Tiếng đàn vỡ ra thành thân phận con người
- Câu 19-20
không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang
niềm tin vào
sự bất tử của
nghệ thuật
mà Lor-ca
sáng tạo nên



nỗi tiếc xót
cho hành trình
cách tân nghệ
thuật dang dở
của người nghệ sĩ
3. Hình tượng LORCA
a. Đất nước Tây Ban Nha
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
Tây Ban Nha bỗng kinh hoàng
-> Xung đột gay gắt giữa khát vọng dân chủ và nền chính trị độc tài, giữa khát vọng cách tân nghệ thuật với nền nghệ thuật già nua.
b. LORCA và cuộc hành trình đơn độc
+ áo choàng đỏ gắt
Hình ảnh gợi lên những dũng sĩ đấu bò tót truyền thống của Tây Ban Nha
Gợi hình dung về Lorca trong trận chiến giữa
Khát vọng dân chủ
Khát vọng cách tân nghệ thuật
Nền chính trị độc tài
Nền nghệ thuật già nua
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
…
đi lang thang về miền đơn độc
vầng trăng chuyếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
- Câu 2 -> 6

đi lang thang về miền đơn độc
vầng trăng chuyếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
=> hình ảnh của Lor-ca, người nghệ sĩ tài hoa vẫn ôm ấp khát vọng cách tân sáng tạo nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ nhưng lại rất cô đơn trên hành trình lý tưởng ấy.
c. LORCA và số phận thảm khốc
Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng áo choàng bê bết đỏ Lor-ca bị điệu về bãi bắn chàng đi như người mộng du
Câu 21-22:
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
-> Vũ trụ đã cảm thấu nỗi đau khôn cùng của con người.
d. LORCA và sự bất tử
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng

Lor-ca bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc

chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt

d. LORCA và sự bất tử
- Câu 23->30
sự chấm dứt cuộc sống khi cuộc
đời vô hạn vẫn tiếp tục chảy trôi.
Sản phẩm nghệ thuật mà nghệ sĩ tạo ra sẽ đưa nghệ sĩ vào cõi bất tử.
Sẵn sàng đối mặt với hiểm hoạ
và định mệnh trong cuộc đời,
dâng trọn tâm hồn mình cho
cuộc đời để ra đi trong yên lặng
          III. Tổng kết
1. Nội dung
- Tạo dựng chân dung người nghệ sĩ- chiến sĩ Phêđêricô Gaxia Lorca
- Tiếng nói tri âm của người nghệ sĩ với một người nghệ sĩ, một người chiến sĩ với một người chiến sĩ.
2. Nghệ thuật
- Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình.
- Bài thơ đã toát lên vẻ đẹp thơ Thanh Thảo - hiện đại theo phong cách tượng trưng, siêu thực.