Tuần 14. Đàn ghi ta của Lorca

Tiết 40:
Đàn ghi ta của Lor-ca
Thanh Thảo
Đàn ghi ta của Lor-ca
Thanh Thảo
Tiết 40:
Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng
Lor-ca trong mạch cảm xúc và suy tư đa
chiều vừa sâu sắc, vừa mãnh liệt của
Thanh Thảo.
2.Cảm nhận vẻ đẹp độc đáo trong hình
thức biểu đạt mang phong cách hiện đại.
Mục tiêu bài học:
Tiết 40:
Đàn ghi ta của Lor-ca
Thanh Thảo
I. TÌM HIỂU CHUNG:
I.TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
1. Tác giả
Đàn ghi ta của Lor-ca
Thanh Thảo
Qua phần tiểu dẫn, em hãy rút
ra những nét nổi bật về nhà thơ
Thanh Thảo ?
I. TÌM HIỂU CHUNG:
I.TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
1. Tác giả
Đàn ghi ta của Lor-ca
 Ông nổi tiếng với những bài thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh và thời hậu chiến, thể hiện nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại.
 Ông dành nhiều tâm huyết cho việc đổi mới thơ Việt.
Thanh Thảo
I.TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
Đàn ghi ta của Lor-ca
2.Tác phẩm:
? Xuất xứ:
trích trong tập

"Khối vuông ru-bich" (1985)
2.Tác phẩm
- Xuất xứ
Khối vuông ru-bich – những gợi ý cho sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh Thảo
I.TÌM HIỂU CHUNG
Đàn ghi ta của Lor-ca
 Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936)
Tác giả:
Tác phẩm:
- Xuất xứ
- Gar-xi-a Lor-ca
Thánh đường Sagrada Familia
– biểu tượng của đất nước Tây Ban Nha
Những trận đấu bò tót
Đàn ghi ta
(Tây Ban cầm)
? Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca (1898 - 1936):

 Một thiên tài: sáng chói của VH hiện đại Tây Ban Nha.

 Một nhân cách cao đẹp: yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dũng cảm đấu tranh với nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.


 Một số phận đầy oan khuất: cái chết bi thảm
"Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi
cùng với cây đàn
dưới lớp cát

Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi
giữa rặng cây cam
và đám bạc hà

Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi,
tôi xin các người đó
nơi một chiếc chong chóng gió

Khi nào tôi chết!"
Gar-xi-a Lor-ca
“ Nhờ có những vần thơ tài hoa mang đậm chất dân gian của ông mà người ta nghe thấy tiếng hoàng hôn than khóc ánh bình minh, tiếng đàn guitare cất lên xao xuyến…


Cũng chính nhờ có thơ ông mà đất nước Tây Ban Nha hiện lên với chiều dài sâu thẳm của lịch sử, với những sắc màu độc đáo, nồng nhiệt, nhưng vẫn phảng phất đâu đó một nỗi buồn mênh mang trong tâm hồn…”

( Lorca trong tôi – Mãi mãi là bí mật, NXB Lao động, 2004)

"Lor-ca là nhà thơ mà tôi hết sức ngưỡng
mộ, cả về thi ca lẫn cuộc đời và cái chết đều gây cho tôi nhiều xúc cảm và ấn tượng.Chính những hình ảnh và nhạc điệu trong nhiều bài thơ Lor-ca đã dẫn dắt tôi khi viết bài thơ mà tôi coi như một khúc tưởng niệm ông."
Chủ nghĩa tượng trưng - siêu thực:
xuất hiện vào đầu XX, trở thành một cuộc cách mạng trong thơ ca.
thể hiện qua việc phá vỡ các khuôn mẫu tư tưởng, đánh thức khát vọng vươn dậy khỏi mọi trói buộc.
hình tượng trong thơ mang tính chất đa nghĩa, liên tưởng, giàu suy tư.
tự do mang phong
cách tượng trưng- siêu thực
I.TÌM HIỂU CHUNG
Tác giả
Tác phẩm
- Xuất xứ
- Gar-xi-a lor-ca
Đàn ghi ta của Lor-ca
 Theå thô:
-Thể thơ
? 12 dòng kế: Lor-ca với cái
chết oan khuất.
? 6 dòng đầu: hình ảnh Lor-ca - người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật.
I.TÌM HIỂU CHUNG
Đàn ghi ta của Lor-ca
? Bố cục:
? còn lại: niềm xót thương Lor-ca, suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca.
Tác giả:
Tác phẩm:
- Xuất xứ
- Gar-xi-a Lor-ca
-Thể thơ
- Bố cục
Qua cảm nhận ban đầu, hãy nêu
nội dung bài thơ ? Theo em, bài
thơ được chia làm mấy phần?
Đàn ghi ta
(Tây Ban cầm)
Lời đề từ: "khi tơi ch?t
h�y chơn tơi v?i c�y d�n"

♥ tình yêu nghệ thuật, lẽ sống mà Lor-ca không thể rời xa.
♥ tình yêu Tổ quốc nồng nàn.
chôn cây đàn không có nghĩa là phủ nhận mọi giá trị sáng tạo nghệ thuật mà mong muốn tương lai phải tiếp nối, nhân lên.
I.TÌM HIỂU CHUNG
Đàn ghi ta của Lor-ca
Tác giả:
Tác phẩm:
- Xuất xứ
- Gar-xi-a Lor-ca
-Thể thơ
- Bố cục
II.ĐỌC-HIỂU VB
* Lời đề từ
 di chúc:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1.Hình ảnh Lor-ca - người nghệ sĩ tự do với khát vọng cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha:
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
I.TÌM HIỂU CHUNG
Đàn ghi ta của Lor-ca
Tác giả:
Tác phẩm:
- Xuất xứ
- Gar-xi-a Lor-ca
-Thể thơ
- Bố cục
II.ĐỌC-HIỂU VB
* Lời đề từ
1. Hình ảnh Lor-ca - người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân
Tìm những hình ảnh tượng trưng và
cho biết những hình ảnh đó gợi cho em
điều gì?
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
→ tiếng đàn hấp dẫn kỳ lạ : những âm thanh có hình khối: tròn trịa, mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệt
1.Hình ảnh Lor-ca -người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha:
 áo choàng đỏ gắt
gợi những đấu trường bò tót
gợi hình dung về một đấu trường đặc biệt
- Khát vọng dân chủ
- Khát vọng cách tân nghệ thuật
- Nền chính trị độc tài
- Nền nghệ thuật già nua

“lang thang, miền đơn độc,
vầng trăng chếnh choáng,
yên ngựa mỏi mòn, hát nghêu ngao”:
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
1.Hình ảnh Lor-ca - người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật

Người nghệ sĩ dân gian tự do, tài hoa, ôm ấp khát vọng cách tân nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ nhưng lại rất mong manh như một kỵ sĩ đơn độc trên hành trình lý tưởng ấy.
I.TÌM HIỂU CHUNG
Đàn ghi ta của Lor-ca
Tác giả:
Tác phẩm:
- Xuất xứ
- Gar-xi-a Lor-ca
-Thể thơ
- Bố cục
II.ĐỌC-HIỂU VB
* Lời đề từ
1. Hình ảnh Lor-ca - người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân
2. Lor-ca với cái chết oan khuất:
2.Lor-ca với cái chết
oan khuất:
Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn chàng đi như người mộng du
Thân phận Lor-ca thể hiện qua những
hình ảnh nào? Tìm những biện pháp
nghệ thuật đặc sắc?
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy

- Hình ảnh vừa hiện thực, tượng trưng.
- Nghệ thuật:
 bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn.
2. Lor-ca với cái chết oan khuất:
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy
2.Lor-ca với cái chết oan khuất:
Trước cái chết của Lor-ca, tác giả đã khắc họa hình ảnh
tiếng đàn ghi ta có gì đặc biệt? Tìm những biện pháp nghệ
thuật thể hiện?
Tiếng ghi ta
Nâu
Màu của vỏ đàn, của đất, của quê hương
Nỗi niềm hướng tới quê hương
Lá xanh
Màu của sự sống tươi đẹp
Niềm tha thiết với cuộc sống
Tròn bọt nước vỡ tan
Ròng ròng máu chảy
Hình khối, dòng
đau đớn
tiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim
người nghệ sĩ Lor-ca.
vỡ oà, xót xa, tức tưởi
►âm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình ảnh:
Hình ảnh tượng trưng, siêu thực:
2.Lor-ca với cái chết oan khuất:
Tiếng đàn của người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương:
- niềm yêu tha thiết quê hương, cuộc sống
- mang trong mình một tình yêu thủy chung
- nỗi đau đớn trước cái chết oan khuất
-nhân hóa
-ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
-hoán dụ
2.Lor-ca với cái chết oan khuất:
Nghệ thuật:
► tạo ấn tượng về cái chết đầy bi phẫn
3. Niềm xót thương Lor-ca, suy tư về
cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca:
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
I.TÌM HIỂU CHUNG
Đàn ghi ta của Lor-ca
Tác giả:
Tác phẩm:
- Xuất xứ
- Gar-xi-a Lor-ca
-Thể thơ
- Bố cục
II.ĐỌC-HIỂU VB
* Lời đề từ
1. Hình ảnh Lor-ca..
2.Lor-ca với cái chết...
3. Niềm xót thương
Lor-ca, suy tư về cuộc
giải thoát và giã từ
của Lor-ca
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lor-ca bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li – la li – la li – la
 Niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật mà Lor-ca sáng tạo.
3. Niềm xót thương Lor-ca, suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca:
“khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”
không ai chôn cất tiếng đàn
Nỗi buồn của tác giả vì khát vọng của Lor-ca không ai tiếp tục
Niềm tiếc xót cái chết, hành trình cách tân nghệ thuật dang dở của Lor-ca.
NT: so sánh, tượng trưng:
Đoạn thơ gợi lên trong em hình ảnh gì? Nghệ thuật có
gì đặc sắc?
Tác giả suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca qua
những hình ảnh nào? Chuỗi âm “li-la-li-la-li-la” mang ý
nghĩa gì?
3. Niềm xót thương Lor-ca, suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca:
Tác giả suy tư về sự giã từ của
Lor-ca : đậm chất nghệ sĩ :
 Hình ảnh tượng trưng, đầy
chất thơ: đường chỉ tay đã đứt,
ném lá bùa, ném trái tim mình,..
→ định mệnh, cõi chết
? cuộc đời đơn độc, ngắn ngủi nhưng mãi mãi gắn bó với nghệ thuật
Đường chỉ tay
dòng sông
ghi-ta bạc
trong sạch, ngay thẳng, không quỳ gối trước bất công
Hoa Li la (Tử đinh hương)

 Nghệ thuật láy âm “li-la li-la li-la”:
- gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta: giàu tính nhạc
- gợi hình ảnh bông hoa buồn, chia li
- gợi chuyến đi thăm thẳm và đơn độc của người nghệ sĩ
 Tiếng lòng tri ân sâu sắc
đối với nghệ sĩ, thiên tài
Lor-ca.
 Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình.
 Những liên tưởng bất ngờ, nhiều so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, phép chuyển đổi cảm giác...
4. Nghệ thuật:
Hình ảnh, màu sắc gắn với cảm
xúc và suy tưởng.
Phong cách tượng trưng, siêu thực
I.TÌM HIỂU CHUNG
Đàn ghi ta của Lor-ca
Tác giả:
Tác phẩm:
- Xuất xứ
- Gar-xi-a Lor-ca
-Thể thơ
- Bố cục
II.ĐỌC-HIỂU VB
* Lời đề từ
1. Hình ảnh Lor-ca..
3. Niềm xót thương
Lor-ca..
2.Lor-ca với cái chết..
4.Ngh? thu?t

III. CHỦ ĐỀ
Bài thơ làm sống lại huyền thoại Gar -xi-a Lor-ca, một nghệ sĩ tự do, cô đơn; một cái chết đầy oan khuất; một nhân cách cao quý, một tâm hồn bất diệt.
Sự đồng cảm thương tiếc sâu sắc của nhà thơ.
Ghi nhớ: SGK
I.TÌM HIỂU CHUNG
Đàn ghi ta của Lor-ca
Tác giả:
Tác phẩm:
- Xuất xứ
- Gar-xi-a Lor-ca
-Thể thơ
II.ĐỌC-HIỂU VB
* Lời đề từ
1. Hình ảnh Lor-ca..
3. Niềm xót thương
Lor-ca....
2.Lor-ca với cái chết..
4.Ngh? thu?t
III. CH? D?
- Bố cục