Tuần 14. Chí Phèo (tiếp theo)

Tiết 50
CHÍ PHÈO
I Tìm hiểu chung
1. Hoàn cảnh sáng tác
2. Ý nghĩa nhan đề
- Từ những câu chuyện được tận mắt chứng kiến & nghe kể lại từ làng quê mình -> nguồn cảm hứng ông sáng tác tác phẩm Chí Phèo
- “ Cái lò gạch cũ” -> nơi Chí Phèo sinh ra -> “Chí Phèo con ra đời” -> hiện tượng Chí Phèo
- “ Đôi lứa xứng đôi” -> mối tình Chí Phèo – Thị Nở
- “Chí Phèo” -> tên nhân vật trung tâm bình dị nhưng phù hợp
-> Chí Phèo là kiệt tác của văn học hiện đại Việt Nam
II Đọc văn bản
1. đọc
2. Tóm tắt tác phẩm
Chí Phèo là một đứa trẻ bị bỏ rơi, được dân làng chuyền tay nhau nuôi, lớn lên đi ở cho nhà Lí Kiến.
Chí Phèo bị cụ Lí ghen, đẩy vào tù.
7 – 8 năm sau Chí Phèo ra tù, trở thành quỷ dữ của làng Vũ Đại
- Chí Phèo tìm đến nhà Bá Kiến rạch mặt ăn vạ, rồi trở thành tay chân đắc lực của cụ Bá.
Chí Phèo đi đòi nợ cho cụ Bá, được trả công bằng
mảnh vườn bên bờ sông. Chí sống bằng nghề cướp bóc, rạch mặt ăn vạ và chìm trong những cơn say.
Chí Phèo gặp Thị Nở, mơ ước một cuộc sống lương thiện.
Bị Thị Nở từ chối tình yêu, Chí Phèo xách dao đi giết Bá Kiến rồi tự tử.
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
a) Sự xuất hiện độc đáo của chí phèo
Chí phèo uống rượu say -> say rồi chửi: chửi -> trời -> đời -> cả làng Vũ Đại -> ai không chửi nhau với hắn -> sinh ra hắn
-> say -> chửi -> bình thường
chửi không ai quan tâm, đáp trả, không ai lên tiếng -> lạ
Mong muốn được giao tiếp với co người, với những người xung quanh
Tiếng đau đớn của 1 con người phần nào hiểu được bi kịch cuộc đời, bị xã hội ruồng rẫy
Tiếng của một con người cô độc sống trong xã hội loài người, là người mà không được công nhận quyền làm người
Tiếng nói lên án xã hội đương thời
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
a) Sự xuất hiện độc đáo của chí phèo
* NT: sử dụng đa ngôn ngữ, ngôn ngữ người kể chuyện, ngôn ngữ nhân vật, ngôn ngữ người dân.
- đan xen linh hoạt các giọng điệu, giọng điệu miêu tả, bình luận của tác giả, giọng điệu thờ ơ của người dân làng Vũ Đại
- Câu cảm thán, câu đặc biệt
- Sự xuất hiện độc đáo -> nổi bật nhân vật trung tâm Chí Phèo
Tài năng đặc sắc của tác giả
- Mồ côi được người làng chuyền tay nhau nuôi lớn
- làm canh điền cho bá kiến -> chăm chỉ hiền lành
- ước mơ về vẻ đẹp chồng cuốc mướn, cày thuê, vợ dệt vải -> nhỏ nhoi bình dị chính đáng
- bị bà ba gọi lên bóp chân -> nhục tự trọng
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
b) Qúa trình tha hóa của Chí Phèo
b1 Trước khi Chí PhèoVào Tù
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
b) Qúa trình tha hóa của Chí Phèo
b2 Sự tha hóa của Chí Phèo (sau khi ra tù)
Thay đổi về nhân hình: Cái đầu thì cạo trọc lốc, răng cạo trắng hớn, cái mặt đen mà rất cơng cơng
Nhân tính: vừa về -> uống rượu -> say -> cầm chai đến nhà Bá Kiến -> gọi tên tục ra chửi -> rặch mặt ăn vạ
-> Trượt dài trên con đường tha hóa -> lưu manh hóa
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
b) Qúa trình tha hóa của Chí Phèo
b2 Sự tha hóa của Chí Phèo (sau khi ra tù)
- Sau khi đến nhà BK lần thứ 2 -> CP bị BK lợi dụng -> làm tay sai -> Chí say ai bảo gì cũng làm -> “ đập nát bao cảnh yên vui, làm chảy máu và nước mắt của bao người lương thiện”.
+ Mặt của chí không còn là mặt người, vằn dọc, vằn ngang không thứ tự biết bao vết sẹo
-> con quỷ dữ của làng
- NT: miêu tả ngoại hình, ngôn ngữ bình luận của tác giả
-> CP từ 1 anh nông dân lương thiện -> lưu manh hóa -> quỷ dữ
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
b) Qúa trình tha hóa của Chí Phèo
b2 Sự tha hóa của Chí Phèo (sau khi ra tù)
* Ý nghĩa: + Phản ánh một bộ phận người nông dân lương thiện bị XH chà đạp -> biến đổi cả nhân hình lẫn nhân tính
+ phê phán XH tàn bạo áp bức người nông dân
giá trị hiện thực
-> nhân vật điển hình
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
c) Sự hồi sinh của Chí Phèo
*Cuộc gặp gỡ với Thị Nở
TN: sinh ra trong gia đình có “truyền thống” mả hủi, nghèo
xấu ma chê quỷ hờn
Ngẩn ngơ, dở hơi -> ế chồng
Sau trận ốm CP tỉnh rượu
+ Bâng khuâng lòng mơ hồ buồn
+ Nghe tiếng chim ríu rít, tiếng người đi chợ về
+ Người bủn rủn, sợ rượu như người ốm sợ cơm
-> Cảm nhận được TG xung quanh
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
c) Sự hồi sinh của Chí Phèo
Tỉnh ngộ: + Nhớ về ước mơ thời xa xưa
+ Thấy già mà vẫn cô độc
+ Thấy trước tương lai, tuổi già, đói rét bệnh tật nhưng đáng sợ nhất là sự cô độc
cảm nhận về cuộc đời -> buồn cho số phận
Thị Nở vào cùng bát cháo hành -> CP ngạc nhiên, xúc động bởi lần đầu tiên được một người cho
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
c) Sự hồi sinh của Chí Phèo
+ Mắt ươn ướt -> vừa vui, vừa buồn, vừa ăn năn
+ hắn thấy mình như trẻ con, muốn làm nủng
-> CP đã cảm nhận đc tình người
Chỉ khao khát lương thiện, muốn làm hòa với mọi người
-> TN sẽ là cầu nối giúp Chí => hi vọng
-> Chí Mong muốn hạnh phúc gia đình, hạnh phúc lứa đôi
-> lời nói lời cầu hôn rất canh điền, bình dị mộc mạc nhưng chân thành
=> Chí đã tỉnh đã hồi sinh -> Chí muốn làm người lương thiện có cuộc sống bình dị như mọi người.
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
c) Sự hồi sinh của Chí Phèo
* Bát cháo hành: + giải cảm
+ Tình người với con người trong XH sự chăm sóc ân cần
+ Tình yêu chân thành
-> sự quan tâm, tình người đã làm con người gần nhau hơn -> giúp Chí hồi sinh trút bỏ lốt quỷ dữ
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
c) Sự hồi sinh của Chí Phèo
NT: miêu tả phân tích tâm lí nhân vật, giọng điệu cảm thông, sẻ chia
Chí mặc dù bị biến đổi nhân hình lẫn nhân tính nhưng bên trong vẫn là con người lương thiện
Ý nghĩa: Khẳng định và đặt niềm tin vào con người dù bị chà đạp, đàn áp nhưng ẩn sâu bên trong là bản chát lương thiện
sống cần có tình người -> giúp con người hoàn thiện về nhân cách
Nhân đạo sâu sắc
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
d) Bi kịch cự tuyệt
Bà cô TN ngăn cản -> TN trút vào mặt Chí nổi giận -> từ chối
CP thú vị lắc lư cái đầu -> hiểu, ngẩn người -> hít hơi cháo hành -> ngẩn mặt -> cầm tay níu thị lại -> uống rượu -> tỉnh -> hít thấy hơi cháo -> uống -> tỉnh -> buồn -> đau đớn thất vọng
Xách dao đi giết BK: đòi lương thiện
+ “Ai cho tao lương thiện”
+ “ Tao muốn làm người lương thiện…”
-> giết BK -> tự vẫn
-> hành động tất yếu -> cuộc đời không cho Chí Phèo quay trở lại, không cho CP cơ hội làm hòa với mọi người
-> Cái ác phải được trừng trị
III Đọc – hiểu chi tiết
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
d) Bi kịch cự tuyệt
-> giọng văn đằm thắm xót xa => nỗi phẫn uất tuyệt vọng của CP
Nỗi đau của CP: làm người mà bị cự tuyệt quyền làm người, mọi người không chấp nhận Chí Phèo là con người
Cuộc đời Chí Phèo đại diện cho 1 bộ phân người nông dân bị bần cùng hóa, tha hóa
+ Ẩn sâu bên trong họ vẫn khao khát cuộc sống tốt đẹp
+ Tố cáo XH đen tối áp bức con người
-> Trái tim yêu thương nhân đạo của tác giả
Học bài cũ và làm bài tập
soạn một số thể loại văn học: thơ truyện

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Nắm lại cốt truyện, giá trị hiện thực của tác phẩm qua phần phân tích trên.
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH